BADANIA KLINICZNE I ROZPOZNANIE ZŁAMAŃ KOŚCI SZCZĘKI I TWARZY

1. Zmiana kształtu twarzy:

Badanie kliniczne chorego po urazie ma na celu określenie rodzaju i rozległości obrażeń oraz ustalenie rozpoznania.

Zmiany kształtu twarzy spowodowane są przez:

• pourazowy obrzęk

• głębokie wylewy krwawe (np. pod mięsień żwacz- nie występują przebarwienie skóry)

• tętniak pourazowy

• odma podskórna, niekiedy po uszkodzeniu ściany zatoki szczękowej lub nosa- podczas wydechu powietrze jest wtłaczane do tkanek miękkich

• przemieszczanie odłamów kostnych

2. Zmiana zabarwienia skóry i krwiak okularowy:

• zmiana zabarwienia skóry spowodowana jest wynaczynieniem krwi z rozlanych naczyń okostnej lub naczyń bezpośrednio sąsiadujących ze szparą złamania

• u starszych osób mogą się przemieszczać

• objaw okularowy (oczy szopa) lub monoklowy - objaw złamania podstawy czaszki

• objaw ten występuje w kilka lub kilkanaście godzin po urazie, a natychmiast ukazują się krwiaki po stłuczeniu nosa, kości jarzmowej lub szczęki

3. Krwawienia z nosa i przewodów słuchowych zewnętrznych:

• krwawienie z nosa - najczęściej po jego stłuczeniu lub w następstwie złamania środkowej części twarzy

• jest to wynik rozerwania błon śluzowych jamy nosowej, uszkodzenia ścian zatoki szczękowej lub błon śluzowych jamy nosowo- gardłowej

• krwawienia z przewodów słuchowych zewnętrznych:

• objaw złamania podstawy czaszki

• krew z ucha środkowego przy uszkodzeniu błony wewnętrznej wypływa przez ucho zewnętrzne

4. Wyciek płynu mózgowo - rdzeniowego:

• z przewodu słuchowego zewnętrznego - objaw złamania podstawy czaszki i części skalistej i uszkodzenie opony twardej

• z nosa - otwarte złamanie przedniego dołu czaszki z okolicy blaszki sitowej i grzebienia

• pomocne są badanie glukozy w wydzielinie, a także tzw. „ próba chusteczkowa”

5. Zaburzenia zgryzu i uszkodzenie zębów:

• charakterystyczny objaw złamania uzębienia szczęk z przemieszczeniem odłamków

• w złamaniu szczęki - zgryz otwarty z podparciem na zębach trzonowych

• w złamaniu żuchwy mniejszy odłam zwykle w zwarciu z zębami przeciwstawnymi

6. Uszkodzenie zębów jako osobne następstwo urazu:

• jamę ustną oglądamy lusterkiem dentystycznym, zwracamy uwagę na błony śluzowe i patologię:

• podbiegnięcia krwawe

• perforacja do jamy nosowej

• perforacja zatoki szczękowej

• ważne:

• ocena stanu zębów

• ocena błony śluzowej

• ocena podniebienia

7. Wyniki badania palpacyjnego:

• krwiaki, obrzęki, zmiany kształtu, stwierdzenie bólu i uszkodzeń:

• bolesność uciskowa ( w miejscu złamania, różna)

• ból przy obmacywaniu- w miejscu złamania lub pośrednia

• badania palpacyjne obrzeży oczodołu wskazuje punkty bolesne - złamanie brzegu oczodołu, spotykany w złamaniu szczęki i kości jarzmowej

Miejscowa bolesność może okazać się jedynym dowodem złamania przed RTG.

Palpacyjne przemieszczenia - progi kostne na obwodzie trzonu żuchwy, w obrzeżu oczodołu lub łuku jarzmowego.

8. Ruchomość odłamów - objaw złamania:

1. 1 stopień - ruchomość swobodna - przemieszczanie bez użycia dużej siły, pozostają w danym położeniu

2. 2 stopień - ruchomość sprężysta - odprowadzone wracają na swoje miejsca

3. 3 stopień - ruchomość oporna - z trudem zmiana położenia odłamów

9. Upośledzenie funkcji - stały objaw złamań:

• szczęka - upośledzenie czynności żucia, połykania, zaburzenia mowy

• nos - bolesność, obrzęk, utrudnienie oddychania

• upośledzenie czynności przejawia się niekiedy w zakresie nerwów czaszkowych

a) głuchota i natychmiastowe porażenie nerwu twarzowego - pęknięcie części skalistej, kości skroniowej

b) późne porażenie nerwu twarzowego - pęknięcie podstawy środkowego dołu czaszkowego wzdłuż przedniego brzegu piramidy

c) ślepota oka - uszkodzenie kostnego kanału nerwu wzrokowego i ucisku na nerw

d) zaburzenia w ruchu gałek ocznych - przeszkoda mechaniczna lub uszkodzenie mięśnia okołoruchowego lub odwodzącego, a także zakleszczenie części miękkich odłamami

e) opadanie powieki - uszkodzenie mięśnia dźwigacza powieki

f) upośledzenie węchu i smaku - w niektórych złamaniach środkowego odcinka twarzy

g) po urazowych uszkodzeniach nerwów obwodowych występuje także zaburzenie ich przewodnictwa, głównie nerwu trójdzielnego:

• znieczulica w obrębie brody - obustronne złamanie trzonu żuchwy na wysokości otworów bródkowych

• znieczulenie górnej wargi, skrzydełek nosa i policzka - złamanie przebiega przez otwór oczodołowy

• niekiedy w złamaniu trzonu żuchwy - nadwrażliwość związana z przebiegiem gałązek nerwowych lub nerwów twarzowych - charakterystycznym objawem porażenia nerwu jest objaw zachodzącego słońca tzw. objaw Bella (próba zamknięcia oka, gałka skierowana ku górze i częściowo zakryta przez niedomkniętą powiekę górną)

Diagnostyka RTG:

• istotna część zmian pourazowych części twarzy i szczęki

Ważne:

• rozpoznanie bezpośrednich zmian po urazach części twarzowej czaszki, jak i oceny późnych następstw i leczenia specjalistycznego uszkodzeń tej okolicy

Formy RTG:

• zdjęcie przeglądowe lub celowane

• zdjęcia tomograficzne

• zdjęcia z użyciem środka cieniującego

• TK