dr Lech Górniak

PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

Część 1-2

CZYM JEST PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

• Dziedzina psychologii, która koncentruje się na tym…

• co pomiędzy ludźmi lub ich wyobrażonymi odpowiednikami
  relacje międzyludzkie

oraz

• co między człowiekiem a rzeczywistością społeczną.
  umysłowe przetwarzanie informacji dot. rzeczywistości społecznej

• Dwa obszary: 

wpływ społeczny 

• prawidłowości wyrażające się zmianami w psychice
  i zachowaniu jednostek, w sytuacjach wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie (bezpośredniego lub pośredniego)

poznanie i spostrzeganie społeczne 

• prawidłowości występujące w gromadzeniu, porządkowaniu
  i wykorzystywaniu przez ludzi osobistej wiedzy o sobie i świecie społecznym

Kim jest człowiek...

• Podobni czy różni?...

• Podobni, ale i różni

• Psychika - zmysły, myśli, uczucia, świadomość
  - czyli to, co wspólne

• Osobowość, czyli stałość, która wyróżnia

• Wiedza i umiejętności, czyli to, co zdobyte

• Relacje z innymi, czyli współzależność

SPOSTRZEGANIE SIEBIE

…czyli skąd powstaje obraz nas samych…
…tworzony przez nas samych

Człowiek a moje „Ja”

• Kim jestem ja?

• ćwiczenie…

• dlaczego?...

• Zdolność poczynienia refleksji odnośnie siebie, dokonania wglądu w swoją świadomość
  - jeszcze jedna cecha ludzka
  (może wyróżniająca nasz gatunek?...)

• Zdolność samodoskonalenia, rozwoju

Jak często myślimy o sobie samych?

Rozumienie siebie
- jak poznajemy samych siebie

• Natura Ja

• JA poznające i JA poznawane

• Znaczenie relacji społecznych - różne okoliczności ujawniają inny obraz naszego JA

• Definicje Ja w różnych kulturach

• Kultury indywidualistyczne i kolektywistyczne

• Poznawanie siebie przez introspekcję

• Poznawanie siebie poprzez obserwację własnego zachowania

• Teoria samoświadomości

• Dwuczynnikowa teoria emocji

DYSONANS POZNAWCZY I RACJONALIZOWANIE

Wpływ sprzeczności wewnętrznej
na samoocenę i zachowanie

• Ludzie lubią uważać, że są spójni wewnętrznie

• Dostrzeganie sprzeczności w swoim myśleniu, uczuciach, przekonaniach, wiedzy - męczy, czyli wprowadza napięcie, dyskomfort …

• Myśli, uczucia, przekonania, wiedzę można ogólnie nazwać elementami poznawczymi

• Dysonans poznawczy to stan sprzeczności między elementami poznawczymi

• Naturalną potrzebą człowieka jest dążenie do usuwania dyskomfortu, również takiego, który stwarza nasz umysł

• Wyraża się ona na kilka sposobów…

Dysonans poznawczy w działaniu, czyli w jaki sposób rozbieżność pomiędzy dwoma sprzecznymi elementami poznawczymi wpływa na nasze zachowanie?
a.

b.

c.

Czy jesteśmy racjonalni?

• Na drodze do racjonalności stoi potrzeba podtrzymywania swojej samooceny

• Powoduje to, że na co dzień raczej racjonalizujemy poglądy na własny użytek
  

Od obiektywności do wartości…

• Narodziny racjonalizmu - starożytna Grecja

• Umocnienie racjonalizmu - wiek XVII - Kartezjusz

• Początek „wiary” w obiektywność - przełom XIX i XX wieku (pozytywizm)
  - fakty mówią same za siebie

• Odkrycie udziału wartości w rozumowaniu, w ocenieniu, interpretacji
  (nawet w nauce) - fakty mówią za siebie, ale i do siebie (K. Mudyń)

- Znaczenie wyboru i stosunku do swojego obszaru zainteresowań, „ojcowski afekt do hipotezy”

• Odkrycie nieracjonalność w zachowaniach natury ekonomicznej

Nieracjonalność sprawach codziennych

Jak wynika z eksperymentów…

• …mamy skłonność do zapamiętywania tych argumentów wiarygodnych, które…………

oraz

• … argumentów mało wiarygodnych, które…….
  

Inne przykłady racjonalizowania…

• Dysonans podecyzyjny

• Zniekształcanie oceny obiektu w zależności od faktu otrzymania go na własność

• Niespełniająca się przepowiednia

• Słodkie cytryny i kwaśne winogrona

• Przykra inicjacja a atrakcyjność grupy
  - rytuały przejścia
  →

• Powiedzieć znaczy uwierzyć

• uzasadnienie - wewnętrzne i zewnętrzne

• Niewystarczająca kara i zmiana przekonania

• Następstwa dobrych i złych uczynków

• Wzrost poziomu sympatii

• Wzrost niechęci

• Atrakcyjność ludzi a duże i małe znaczenie wspólnej dziedziny zainteresowań
  - teoria podtrzymywania poczucia własnej wartości
  →

SPOSTRZEGANIE INNYCH

Teoria atrybucji (TA)

• Atrybucja przypisywanie

• TA - opisywanie sposobów, w jaki ludzie wyjaśniają przyczyny zachowań:

• własnych

• innych ludzi

czyli chodzi o przypisywanie przyczyn zachowań

Podstawowe przesłanki dla przypisywania przyczyn:

• Zgodność zachowań

• Konsekwencja (spójność) w zachowaniu

• Zróżnicowanie zachowań

Atrybucja zewnętrzna
- kiedy jesteśmy skłonni przypisać zachowaniu przyczynę zewnętrzną?

Atrybucja wewnętrzna
- kiedy jesteśmy skłonni przypisać zachowaniu przyczynę wewnętrzną?

Kiedy dostrzegamy w danym zachowaniu coś szczególnego?…

Podstawowy błąd atrybucji:

Jest to tendencyjny sposób wyjaśnienia zachowań innych ludzi polegający na tym że:

POZNANIE SPOŁECZNE, c.d.
(Eliot Aronson - Człowiek istota społeczna)
do doczytania

Kontekst społeczny a ocena społeczna i procesy poznawcze

• Myślenie „na skróty”

• Człowiek jako „skąpiec poznawczy”

• Jak kontekst społeczny wpływa na naszą ocenę społeczną i procesy poznawcze

• Kontekst społeczny - sposób przedstawiania
  i opisywania zjawisk, faktów itp.. 

Aspekty kontekstu społecznego

• Alternatywy porównawcze

• Wstępna aktywizacja pojęć przez poprzedzające wydarzenia (sytuację) [ang. priming]

• Sposób ujęcia (przedstawienia) decyzji

• Sposób podania informacji

Inne efekty poznawcze

• Efekt pierwszeństwa a tworzenie się wrażeń

• Ilość informacji

• Heurystyki oceniania

• Reprezentatywna - podobieństwo obiektów

• Efekt aureoli

• Efekt fałszywej jednomyślności

• Iluzoryczna korelacja

• Grupa własna grupa obca- paradygmat grupy minimum

• Pamięć (od)twórcza

• Konserwatyzm poznania

• Potwierdzanie własnych hipotez

• Przewidywanie wstecz

• Wiedziałem to od początku

• Błędy w wyjaśnianiu zdarzeń społecznych

Kurs: Psychologia społeczna / UEK
________________________________________________________________________________________________________________

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­__________________________________________________________________________________________
Prowadzący wykład: dr Lech Górniak
Katedra Psychologii i Dydaktyki, Pawilon A, IV p. pok. 409 (Tel. [phone]), sekretariat, pok. 411 (tel. [phone]) 6