Zestaw ćwiczeń ortograficznych dla gimnazjum
Opracowanie: Wioletta Rafałowicz
Dopisz przedrostki do podanych wyrazów.
s-, ś-, z-
…kraść, …sinieć, …fałszować,…chrupać, …czernieć, …ciemnieć, …szarzeć, …prasować, …hardzieć, …ciągnąć, …sypać, …kusić, …harmonizować, …grać, …tępić, …sumować, …rabować, …kręcić, …siwieć, …ciszyć, …szatkować
weź-, wz-, wes-, ws-
…tchnąć, …brać, …lecieć, …trzymać
2.Wyjaśnij pisownię wyrazów, powołując się na konkretną zasadę ortograficzną. W razie potrzeby skorzystaj ze ,,Słowniczka ortograficznego z zasadami pisowni”.
sczesać, ścisnąć, zlać, rozsypać, rozbić, nierówny, Tatry, brzeg
3.Do podanych wyrazów dopisz wyrazy pokrewne, które uzasadnią pisownię wyróżnionych spółgłosek.
wzór: drzewko- drzewo
żabka
śrubka
pocztówka
gniazdko
temperówka
ścieżka
grządka
grzybki
główka
4.Napisz cząstkę: -bym, -byś, -by łącznie lub rozdzielnie.
czytano(by)
że(by)
można(by)
rozwiązał(byś)
odjechał(bym)
wyjechać(by)
podpisano(by)
gdy(by)
jeżeli(by)
choć(bym)
to(by)
5.Wstaw przecinki w miejsca, gdzie są konieczne.
Kamil zwiedził w tym roku Włochy Francję Belgię Holandię.
Moja młodsza siostra interesuje się powieściami fantasy.
Mama pojechała wczoraj w odwiedziny do babci.
W czasie wakacji wybiorą się do Szwajcarii nad Jezioro Genewskie do Zurychu.
Ten film bardzo bardzo mi się podobał.
Karol zachował się elegancko uprzejmie po dżentelmeńsku.
Na śniadanie poproszę chrupiące słodkie francuskie rogaliki i sok z soczystych świeżych pomarańczy.
6.Do wyrazów dopisz ,,nie” razem lub rozdzielnie.
wzór: uprzejmość- nieuprzejmość
trzeba
znajomy
czuły
czytelny
zapłacony
gorszy
życzliwość
grzeczny
dotrzymanie
7. Uzupełnij wyrazy zakończeniami: -dztwo, -ctwo, -zca, -żca, -śba, -źba, -zka.
Zwycię… konkursu recytatorskiego otrzymał nagrodę.
Od dawna już czekam na list od Francu…
Na koniec roku szkolnego każdy uczeń otrzyma świade…
W tej walce dowó… objął generał.
Ignacy Łukaszewicz to wynala… lampy naftowej.
Głównymi gałęziami przemysłu ciężkiego są : górni… i hutni…
Moja pro… nie została spełniona.
Boję się jego gro…
Brzóz… ma cienkie gałą…
Grabie… dokonał rabunku.
8.Uzupełnij nazwy państw Unii Europejskiej odpowiednimi literami.
A…str…a, Franc…a, Irland…a, Szwec…a, Belg…a, Grec..a, L…ksemb…r…, Wło…y, Dan…a, Hiszpan…a, W…elka Brytan…a, Finland…a, Holand…a, Port…gal…a
9. Wpisz odpowiednie litery. Wytłumacz, jakie zjawiska fonetyczne są przyczyną różnic pomiędzy pisownią a wymową.
Z przymrużeniem oka
K…iatko…scy wysłali s…ojego syna, K…yśka, do dzia…k…w. Po tygodni… za…wonili … pro…bą:
- Nie… K…ysie… zostanie u was jeszcze kilka dni. Mamy t… straszny …uragan.
Dziadkowie odpowiedzieli:
- O…syłamy wam K…śka, p…ślijcie …uragan.
10. Dopisz odpowiednie zakończenia rzeczowników: -wstwo, -stwo. Przepisz kolejno litery znajdujące się obok wyrazów zakończonych na -wstwo. Skorzystaj ze słownika ortograficznego.
krajozna…(H)
rybołów…(M)
leni…(U)
zwycięz…(A)
ojco…(A)
myśli…(T)
marnotra…(I)
zawodo…Y)
prawda…(O)
krwioda…(O)
szefo…(Z)
króle…(A)
szubra…(N)
rzeczozna…(M)
………………………………- wyrazy, które mają takie samo brzmienie, ale inne znaczenie, np. para (wodna) i para (butów).
11. Uzupełnij tekst dyktanda, wpisując cząstkę nie łącznie lub rozdzielnie.
…zidentyfikowane obiekty latające były obserwowane przez ludzi od zarania dziejów. …zliczone rysunki …znanych pojazdów odnajdujemy na ścianach jaskiń, zamieszkanych kiedyś przez ludzi prehistorycznych.
Czym są UFO: …proszonymi gośćmi z …zmierzonych przestrzeni kosmosu czy z naszej własnej …zbadanej przyszłości? dysponując obecnie …zbitymi dowodami, naukowcy coraz chętniej przychylają się ku poglądowi, że …uchwytni ufonauci w rzeczywistości są temponautami, tzn. istotami, które posiadły …rozwiniętą jeszcze przez człowieka zdolność …skrępowanego poruszania się. w czasie.
Kiedy nastąpi to odkrycie? …wdając się w szczegóły, można odpowiedzieć: wtedy, gdy uczeni rozwikłają podstawowy i …rozwiązany dotąd problem, jakim jest osiągnięcie szybkości podświetlnej; …przekroczywszy bowiem prędkości światła, nie można zapanować nad czasem. …wykluczone, że nastąpi to w ciągu najbliższych kilku lat.
12.Podane wyrazy wpisz w odpowiednie rubryki tabelki. Podkreśl literę h.
rzeczowniki |
przymiotniki |
czasowniki |
Przysłówki |
|
|
|
|
alkohol, hoży, hutniczy, błahy, hałasować, bohaterski, historyczny, huta, haczyk, Hefajstos, hektar, Hellada, helleński, heros, horyzont, harcerski, higienicznie, herbaciany, harmonijny, humor, handlować, hotelowy, honorowo, hejnał, hodowlany, hardo, haniebnie, hucznie, heca, hodować, hamować, hańbić, wahać się, huczeć.
13.Do podanych wyrazów dopisz inne ich formy lub wyrazy pokrewne, w których ch wymienia się na sz.
przestrach
cecha
kielich
łachman
okruch
uciecha
suchy
paluch
uśmiech
puch
mucha
blacha
starucha
maluch
ucho
pacha
strzecha
groch
trochę
macocha
14. Wstaw odpowiednio litery h lub ch.
ciężka …oroba
…ojna ofiara
…abrowa …ustka
o…dny zapa…
…iński mur
…iszpańska karawela
…istoryczna …wila
…ołd pruski
…andel uliczny
…ińska …erbata
pokój …otelowy
bo…aterski czyn
…harcerski obóz
…hodowla …ryzantem
…aotyczne opowiadanie
flaga …olenderska
po…murna pogoda
sezamowa …ałwa
duża …urtownia
…erb szla…ecki
…ymn państwowy
su…a szosa
...etmańska buława
15.Wstaw brakujące litery rz lub ż.
Teraz wydawało się, …e chłopcy zostaną okrą…eni. Zanim zdą…ą dobić do b…egu, Pastorowie słynący jako biegacze obiegną jezioro, a wówczas nie będzie mowy o ucieczce ani na prawo, ani na lewo. Gdyby zaś udało im się dostać na b…eg wcześniej od Pastorów, spost…e…e ich Wendauer, czatujący z wie…chołka d…Ewa i sygnalizuje, dokąd się schronili. Z łódki widzieli, jak Feri Acz biega z latarką w ręku wzdłuż… b…egu. Teraz rozległ się głośny tupot: to Pastorowie pędzili p…ez most.
16.Uzupełnij według wzoru. Zwróć uwagę na pisownię nazw mieszkańców miast.
wzór: Francja- Francuz
……………..- Włoch
Anglia - …………….
……………- Niemiec
…………….- Czech
Belgia-……………..
Polska-……………..
Japonia-……………
…………….-Szwed
Paryż- paryżanin
……..- rzymianin
Londyn-………...
Berlin-………….
………..-prażanin
………..-brukselczyk
Warszawa-…………
…………-tokijczyk
…………-sztoholmczyk
17.Jakie programy telewizyjne oglądasz? Zapisz ich nazwy. Jakich liter użyjesz w tytułach i dlaczego?
18.Uzupełnij brakujące litery
…istor…a …oland…
geograf…a …z…
lekc…a biolog…
dyskusja w telewiz…
arm…a …orweg…
instr…kc…a obsł…g…
recytac…a poez…
zd…ęc…a z …elg…
s…sac…a na ses…
b…ała akac…a
kolekc…a fograf…
m…łośn…k komed…
19.Uzupełnij przysłowia. Podkreśl czasowniki i zapamiętaj ich pisownię.
Dopóty dzban wodę nosi, dopóki się ucho…………
Czego Jaś się ………………….., tego Jan …………….umiał.
Na naukę nigdy………….za późno.
Pierwsze jaskółki …………….wiosny.
Kruk krukowi oka ………………….
Myszy tańcują, gdy kota……………………..
……………..hop, dopóki……………………….
………………..drugiemu, co tobie niemiłe.
Z żartami jak z solą, …………………………..,bo zabolą.
20 Z podanego tekstu wypisz wyrażenia przyimkowe.
Deszcz powoli przestawał padać. Jeszcze chmury kłębiły się na horyzoncie, ale już było wiadomo, że burza się skończyła. Promienie słońca nieśmiało wyjrzały zza chmury, ostatnie krople spadały z drzew. Róże w ogrodzie podniosły schylone główki, nareszcie mogły rozprostować skulone płatki. Na trawniku, pośrodku klombu zebrało się trochę wody. Wesołe wróble zaraz zaczęły się pluskać w kałuży. Naprawdę, najpiękniejsze są chwile po burzy.
6