Rehabilitacja po amputacjach

Przyczyny amputacji: powikłania cukrzycy, miażdżyca naczyń, zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic, urazy, nowotwory, stany zapalne kości.

Badanie przedmiotowe:

-długość kikuta

-stan blizny po amputacji

- kształt kikuta

- stan skóry kikuta

- czucie

- zakres ruchu w zachowanych stawach i siłę mięśni kikuta.

Usprawnianie obejmuje:

• Usprawnianie przed operacją

- ćw. oddechowe, siadanie, ćw. pozostałych kończyn
- ćw. wzmacniające mm. pośladkowe, grzbietu, brzucha, czworogłowego - w kkd.
- ćw. wzmacniające kark, pas barkowy - w kkg

• Zabezpieczenie kikuta przed wadliwym ustawieniem
  - kikut uda ustawia się w odwiedzeniu i zgięciu biodrowym, w kikucie poniżej kolana dochodzi do przykurczu zgięciowego w kolanie.
  - w celu zapobiegania przykurczu zgięciowego w biodrze- leżenie na brzuchu
  - kikut ramienia ustawia się w zgięciu, odwiedzeniu i rotacji wewnętrznej

• Utrzymanie pełnej ruchomości w stawach
  - we wczesnej fazie- ćw. prowadzone
  - po zagojeniu się rany - ćw. czynne w pełnym zakresie, ale bez przyrządów
  - po 3 tyg. również ćw. oporowe
  - w kończynie górnej po amputacji poniżej łokcia trzeba zadbać o pełny zakres zginania łokcia- potrzebny do samoobsługi.

• Uzyskanie odpowiedniego kształtu kikuta
  - bandażowanie kikuta albo założenie opatrunku gipsowego
  - bandażowanie zapobiega też powstawaniu obrzęków.

• Wzmacnianie siły mięśniowej
  - ćw. oporowe kikuta stosuje się po 3 tyg. od zabiegu
  - ćw. zwiększające siłę innych mięśni
  - nauczenie napinania mięśni w kończynie dolnej w celu stworzenia tzw. pompy żylnej.

• Ćw. czucia powierzchownego i głębokiego kikuta
  - ćw. dotyku na przeszczepionych fragmentach skóry
  - utrata kończyny powoduje zaburzenia równowagi - ćw. równoważne.

• Hartowanie kikuta
  - stopniowe przyzwyczajanie kikuta do ucisku - wspieranie go o przedmioty miękkie, potem twarde, np. deska.
  - masaże wirowe, kąpiele wodne z jednoczesnym masażem kikuta gąbką, szczoteczką, kąpiele naprzemienne w ciepłej i zimnej wodzie.

• Utrzymanie ogólnej sprawności chorego
  
  Ćwiczenia specjalne przed zaprotezowaniem kończyny dolnej
  - przed zaprotezowaniem powyżej kolana- ćw. utrzymujące ruch rotacji wewnętrznej i przywiedzenia w st. biodrowym.
  - przed zaprotezowaniem poniżej kolana- utrzymanie pełnego zakresu ruchu w kolanie i biodrze, ćw. rozciągające zginacze kolana w przypadku przykurczu w stawie kolanowym.
  
  Ćwiczenia specjalne przed zaprotezowaniem kończyny górnej

• ćw. utrzymujące pełny zakres ruchu w stawie ramienno-łopatkowym

• wzmocnienie siły mięśni karku i obręczy barkowej

• ćw. tzw. zestrojów ruchowych, tzn. wybiórczego napinania poszczególnych grup mięśni w celu uruchamiania protezy kinetycznej

• nauka padania tak aby uchronić trzwarz przed poranieniem

• ćw. oddechowe- zwiększenie ruchomości klatki piersiowej

• po amputacji powyżej stawu łokciowego- ćw. z oporem kikuta m. dwugłowego

• po amputacji w obrębie przedramienia- dbanie o pełne zgięcie stawu łokciowego

• ćw. ruchu nawracania i odwracania przedramienia

• w przypadku kikuta Krukenberga trzeba wyćwiczyć rozwieranie i zwieranie wytworzonych „palców”

Zabiegi fizykalne:

• masaż wirowy - hartowanie kikuta

• prądy DD - ból kikuta

• jonoforeza z ksylokainą, nowokainą - działanie p/bólowe

• magnetoterapia

• laser niskiej mocy

• parafina - przed zabiegami redresyjnymi

• promieniowanie podczerwone - przed redresją

• masaż mobilizujący bliznę - delikatny masaż wokół szwów.
  
  Usprawnianie po zaprotezowaniu kończyn dolnych

• ćw. równoważne w protezie

• nauka chodu na najpierw o kulach, potem o lasce, we wszystkich kierunkach, z zwrotami, chodzenie po schodach, z przeszkodami, w terenie

• nauka padania i samodzielnego wstawania (z podłogi, krzesła, podnoszenie przedmiotów)

• ćw. ogólnokondycyjne

• terapia zajęciowa
  

Usprawnianie po zaprotezowaniu kończyn górnych

• ćw. wzmacniające mięśnie karku i obręcz barkową

• nauka posługiwania się protezami: - podnoszenie przedmiotów, czynności samoobsługi.

• terapia zajęciowa

• ćw. ogólnokondycyjne.

źródło-

Podstawy rehabilitacji ruchowej

Kwolek tom 2