Zespoły rdzeniowe

Uszkodzenia obwodowego neuronu ruchowego

• są wynikiem zniszczenie neuronów ruchowych rogów przednich rdzenia lub

neuronów ruchowych jąder nerwów czaszkowych

• są wynikiem przerwania wspólnej drogi końcowej łączącej ciało neuronu, poprzez

jego akson, z włóknami mięśniowymi, które unerwia (jednostkami motorycznymi)

Uszkodzenie obwodowego neuronu ruchowego - objawy

• porażenie wiotkie

• zanik mięśni

• obniżenie napięcia mięśniowego

• brak odruchów na rozciąganie i odruchów powierzchownych

• drżenia pęczkowe mięśni

• drżenia włókienkowe

Zespoły chorobowe dotyczące obwodowego neuronu ruchowego

Ostre zapalenie rogów przednich rdzenia

(poliomyelitis, wirusy)

• porażenie wiotkie z zanikiem mięśni

• zwykle nie wszystkie mięśnie kończyny są

objęte procesem chorobowym

Postępujący rdzeniowy zanik mięśni - typ wczesnodziecięcy I (ch. Werdniga i Hoffmana)

• uszkodzenie rogów przednich rdzenia

• ch. dziedziczna, zwyrodnieniowa

• porażenia wiotkie

• wtórnie - przykurcze kk

• zaburzenia autonomiczne

Uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego

• są wynikiem uszkodzenia neuronów korowych, których włókna tworzą drogę

korowo-rdzeniową i korowo-opuszkową (uszkodzenie drogi piramidowej)

• mogą występować na każdym poziomie drogi piramidowej

• uszkodzenie powyżej skrzyżowania piramid rdzenia przedłużonego - objawy poniżej miejsca uszkodzenia i po stronie przeciwnej

• uszkodzenie poniżej skrzyżowania piramid - objawy poniżej miejsca uszkodzenia i po tej samej stronie

Uszkodzenia ośrodkowego neuronu ruchowego

Uszkodzenie drogi korowo-rdzeniowej bocznej:

• niedowład spastyczny

• wygórowanie odruchów głębokich

• wzmożenie napięcia mięśniowego

• brak odruchów powierzchownych

• klonusy

• obecność objawów patologicznych

Uszkodzenia ośrodkowego neuronu ruchowego

Uszkodzenie drogi korowo-rdzeniowej przedniej:

• niewielki niedowład po stronie przeciwnej (włókna krzyżują się na danym poziomie rdzenia kręgowego w spoidle białym)

Rdzeniowe porażenie kurczowe (drogi piramidowe boczne i przednie)

• obustronne zwyrodnienie dróg korowo-rdzeniowych

• stopniowy rozwój niedowładu spastycznego kkd z narastającymi trudnościami w chodzeniu

Uszkodzenia dróg czuciowych

Zespół tylnosznurowy:

• dotyczy pęczka smukłego (Th6-S5) i klinowatego (C2-Th6) oraz korzeni grzbietowych

• w złożonym podostrym zwyrodnieniu (neuropatia z niedoboru wit. B12)

• w kile (wiąd rdzenia)

• w innych neuropatiach czuciowych

Uszkodzenia dróg czuciowych

Zespół tylnosznurowy - objawy po stronie uszkodzenia:

• utrata różnicowania dotyku

• utrata czucia ułożenia i wibracji

• astereognozja

• ataksja czuciowa (tylnopwrózkowa)

• parestezje i ból (podrażnienie korzeni grzbietowych)

• osłabienie lub brak odruchów (odnerwienie korzeni grzbietowych)

• nietrzymanie moczu, zaparcia, impotencja (jw)

• (+) objaw Romberga

Uszkodzenia dróg czuciowych

Uszkodzenie drogi rdzeniowo-wzgórzowej bocznej -utrata czucia bólu i temperatury w jednym segmencie po stronie przeciwnej poniżej miejsca uszkodzenia

Uszkodzenie drogi rdzeniowo-wzgórzowej przedniej - utrata czucia dotyku 3 lub 4 segmenty poniżej poziomu uszkodzenia, bez dostrzegalnych zaburzeń czucia jeśli sznury tylne są zachowane

Uszkodzenia dróg czuciowych

Uszkodzenie dróg rdzeniowo-móżdżkowych tylnych - ataksja kończyny dolnej po stronie uszkodzenia

Uszkodzenie dróg rdzeniowo-móżdżkowych przednich - ataksja kończyny dolnej po stronie przeciwnej

Złożone uszkodzenie ośrodkowego i obwodowego neuronu ruchowego

• charakterystyczna choroba - stwardnienie zanikowe boczne (uszkodzenie rogów przednich i dróg piramidowych bocznych)

• początkowo objawy zwykle asymetryczne

• osłabienie siły mięśniowej z wzmożonym napięciem mięśniowym i zwykle wygórowanymi odruchami fizjologicznymi

• (+) objawy patolgiczne

• zanik mięśni z fascykulacjami

• objawy opuszkowe lub rzekomoopuszkowe

• drżenia włókienkowe i zanik mięśni języka

• niewydolność oddechowa (uszkodzenie przepony i ogólne osłabienie)

• bez zaburzeń zwieraczy i czuciowych

Złożone uszkodzenie dróg czuciowych i ruchowych

• połowicze przecięcie rdzenia kręgowego

• całkowite przecięcie rdzenia kręgowego

• zamknięcie tętnicy rdzeniowej przedniej

• zespół stożka i nadstożka rdzenia

• zespół ogona końskiego

• zespół nici końcowej

• neuropatia z niedoboru wit. B12

• ataksja Friedreicha

• jamistość rdzenia

• stwardnienie rozsiane

Zespół połowiczego uszkodzenia rdzenia (z.Browna-Sequarda)

• przerwanie zstępujących dróg ruchowych (drogi korowo-rdzeniowej bocznej i przedniej) - niedowład spastyczny po stronie uszkodzenia poniżej miejsca przerwania z (+) o. Babińskiego

• przerwanie powrózków tylnych - zniesienie czucia ułożenia, czucia wibracji, różnicowania dotyku, kształtu poniżej uszkodzenia po tej samej stronie, ataksja - niemożliwa do oceny (porażenie)

• przerwanie drogi rdzeniowo-wzgórzowej na poziomie uszkodzenia - zniesienie czucia bólu i temperatury poniżej uszkodzenia po stronie przeciwnej

• przecięcie drogi podwzgórzowo-rdzeniowej powyżej Th2 - zespół Hornera

• uszkodzenie komórek rogów przednich - niedowład wiotki w odpowiadającym odcinku mięśni po stronie uszkodzenia

• uszkodzenie korzeni tylnych - parestezje i bóle korzeniowe w odcinku odpowiadającym uszkodzeniu

Zespół całkowitego poprzecznego przecięcia rdzenia - nagłe

Wstrząs rdzeniowy:

Poniżej uszkodzenia:

• całkowite porażenie wiotkie

• zniesienie wszystkich rodzajów czucia

• hiperalgezja - górna granica zburzeń czucia

• zniesienie czynności pęcherza moczowego i jelita grubego

• zniesienie potencji płciowej

• zmiany troficzne, zaburzenia autonomiczne

(wydzielania potu, zaburzenia regulacji ciepła, skłonność do odleżyn)

Zespół całkowitego przecięcia rdzenia kręgowego - cd

rdzeniowe automatyzmy:

• odruch zginania

• automatyzm pęcherza moczowego

• automatyzm odbytnicy

• niedowład spastyczny z wygórowaniem

odruchów fizjologicznych

Stopniowe porażenie poprzeczne
rdzenia kręgowego

• brak objawów wstrząsu rdzeniowego

• często jest to częściowe uszkodzenie poprzeczne

• postępujący niedowład spastyczny poniżej zmiany chorobowej

• zaburzenia czucia zależne od umiejscowienia patologii

• zaburzenia czynności pęcherza moczowego i jelita grubego

• zaburzenia potencji płciowej

• objawy autonomiczne

Zamknięcie tętnicy rdzeniowej przedniej

• zawał 2/3 przednich części rdzenia kręgowego

• zwykle oszczędzone sznury tylne i rogi tylne

• porażenie oddychania

• obustronny zespół Hornera

• brak kontroli oddawania moczu i kału z utrzymaniem czynności odruchowego opróżniania

• zaburzenia wydzielania potu i zniesienie napięcia tonicznego mięśniówki naczyń

Poszczególne poziomy uszkodzenia rdzenia kręgowego

Rdzeń szyjny

• powyżej 3 kręgu szyjnego - zgon (nerw przeponowy, nerwy międzyżebrowe)

• dolny odcinek „C” (C4-C5)- zaburzenia oddychania, częściowe porażenie kkg, zaburzenia czucia

Poszczególne poziomy uszkodzenia rdzenia kręgowego

Rdzeń piersiowy:

• górny odcinek - oszczędzenie kkg, porażenie kkd (poniżej Th1), zaburzenia oddychania, niedrożność porażenna

• dolny odcinek - bez zaburzeń oddychania, oszczędzenie mięśni brzucha, porażenie kkd

Poszczególne poziomy uszkodzenia rdzenia kręgowego

Rdzeń lędźwiowy i krzyżowy:

• uszkodzenie głównej t.rdzenia lędźwiowego - t.korzeniowej dużej: rozmiękanie całego rdzenia L i S

• spastyczny niedowład pęcherza moczowego i odbytnicy

• zespół nadstożka i stożka rdzeniowego

• zespół ogona końskiego

Zespół nadstożka rdzeniowego
L4 -S2

Niedowłady lub porażenia wiotkie:

• rotacja kd w stawie biodrowym na zewnątrz (L4-S1), zgięcie grzbietowe w stawie biodrowym (L4-L5), czasem zgięcie stawu kolanowego (L4-S2), zgięcie i prostowanie w stawach stopy i palców (L4-S2)

• brak OA, obecne OK.

• zaburzenia czucia - dermatomy L4-S5

• zaburzenia zwieraczowe (odruchowe oddawanie moczu i stolca)

• zaburzenia potencji, priapizm

• zaburzenia autonomiczne

Zespół stożka rdzeniowego
S3 - Co

• wiotkie porażenie pęcherza moczowego z nietrzymaniem moczu (stałe oddawanie moczu kroplami)

• nietrzymanie kału

• impotencja

• zniesienie czucia S3-S5 - „spodnie od konnej jazdy”

• bez zaburzeń ruchowych kk

Zespół ogona końskiego

• silne bóle korzeniowe

• porażenie wiotkie kkd

• zaburzenia wszystkich rodzajów czucia- „spodnie od konnej jazdy”

• arefleksja

• brak objawów piramidowych

Uszkodzenia obwodowego układu nerwowego

• objawy czuciowe, ruchowe lub mieszane

• dotyczą korzeni rdzeniowych, zwojów korzeni tylnych lub nerwów obwodowych

Zespół zwoju rdzeniowego
Półpasiec

• bolesne zaczerwienienie wokół dermatomu

• obecność pęcherzyków na skórze

• kłujące bóle i parestezje w porażonym dermatomie

• czasem rozprzestreznienie zmian chorobowych na rdzeń kręgowy

Zespół korzenia tylnego

• zaburzenia czucia w odpowiednim dermatomie

• obniżenie napięcia mięśniowego (uszkodzenie obwodowego łuku odruchowego)

• osłabienie lub zniesienie odruchów (jw)

• ból o charakterze przeszywającym

• pełny zespół objawów - przy zajęciu kilku korzeni

Zespół rogu tylnego

• przykłady: jamistość rdzenia, krwiaki i guzy śródrdzeniowe

• odcinkowe zaburzenia czucia (w odpowiadającym dermatomie po stronie uszkodzenia) - zaburzenia czucia bólu i temperatury, inne rodzaje czucia zachowane (czucie głębokie i dotyku)

Zespół istoty szarej

• przykłady: jamistość rdzenia, guzy i krwiaki śródrdzeniowe

• rozszczepienne zaburzenia czucia obustronne w obszarze zaopatrywanym przez uszkodzone odcinki

• niedowład/porażenie wiotkie kkg z zanikiem mięśni (rogi przednie)

• zmiany troficzne (rogi boczne)

• niedowład spastyczny kkd (drogi piramidowe)

Zespół złożonych uszkodzeń powrózków tylnych i dróg korowo-rdzeniowych

• przykłady: zwyrodnienie sznurowe rdzenia - niedobór wit. B12

• zaburzenia czucia głębokiego i innych rodzajów czucia

• bolesne parestezje w kkd

• osłabienie odruchów własnych z mięśni

• (+) objawy piramidowe (nie zawsze)

• inne objawy: polineuropatia, zaburzenia widzenia, zaburzenia psychiczne

Zespół przednich i tylnych korzeni oraz nerwów obwodowych

• zanik mięśni pochodzenia nerwowego

• dziedziczny

• dotyczy przede wszystkim mężczyzn w wieku młodzieńczym

• zaburzenia czucia

• niedowład wiotki

• parestezje, czasem dolegliwości bólowe

Zespół dróg korowo-rdzeniowych

• postępujące spastyczne porażenie rdzenia

• dziedziczna, bardzo rzadka choroba, objawy od dzieciństwa

• początkowo uczucie ciężkości, następnie niedowład spastyczny kkd

• wygórowane odruchy fizjologiczne

• chód spastyczny

• później - niedowład spastyczny kkg

• SM, guzy kanału kręgowego

Zespół uszkodzenia powrózków tylnych, dróg rdzeniowo-móżdżkowych i ew. dróg piramidowych

• choroba Friedreicha

• zaburzenia czucia ułożenia, różnicowania i czucia przestrzennego (stereognozja)

• czucie bólu i temperatury zaburzone w niewielkim stopniu lub wcale

• (+) próba Romberga

• ataksja tylnopowrózkowa i móżdżkowa

• chód bezładny „zygzakowaty”

• objawy spastyczne

• osłabienie lub zniesienie odruchów własnych mięśni

• wydrążona stopa, skrzywienie kręgosłupa

---