Stany zagrożenia życia. Zajęcia nr 1

PODSTAWOWE POJĘCIA, DEFINICJE I SKRÓTY

Stan zagrożenia życia: Za stan zagrożenia życia uznaje się sytuację, gdy dochodzi do ustania lub zagrożenia podstawowych czynności życiowych, takich jak oddychanie, krążenie krwi, czynności ośrodkowego układu nerwowego

Nagłe Zatrzymanie Krążenia: Sytuacja, w której występuje gwałtowne ustanie czynności serca i oddychania z następowym niedotlenieniem ośrodkowego układu nerwowego i całego organizmu

Migotanie komór: mechanizm zatrzymania krążenia polegający na chaotycznym kurczeniu się komórek sercowych uniemożliwiającym sercu wyrzucenie krwi do naczyń krwionośnych

Asystolia: mechanizm zatrzymania krążenia polegający na braku czynności mechanicznej serca oraz brakiem czynności elektrycznej (linia izoelektryczna)

Aktywność elektryczna bez tętna(PEA): mechanizm zatrzymania krążenia polegający na obecności aktywności elektrycznej przy braku fali tętna

Torsade de pointes (balet serca): wielokształtny częstoskurcz komorowy. Zaburzenie rytmu serca zagrażające życiu

Resuscytacja: zespół zabiegów, których zadaniem jest przywrócenie krążenia krwi i oddychania

Reanimacja: zespół zabiegów, których zadaniem jest przywrócenie krążenia krwi, oddychania i przytomności

Tachykardia: inaczej częstoskurcz, przyspieszenie pracy serca powyżej 100 uderzeń na minutę

Bradykardia: inaczej rzadkoskurcz, zwolnienie pracy serca poniżej 50 uderzeń na minutę

Arytmia: inaczej niemiarowość, stan, w którym skurcze mięśnia sercowego są nieregularne, a ich częstotliwość wychodzi poza bezpieczny zakres 60-100 uderzeń na minutę. Stan taki stanowić może zagrożenie dla życia.

ABC = airway/breathing/circulation - podstawowa ocena pacjenta

NZK = nagłe zatrzymanie krążenia

OUN = ośrodkowy układ nerwowy

EKG = elektrokardiogram

AED = automatical external defibrillator = automatyczny defibrylator zewnętrzny

BLS = Basic life support (podstawowe zabiegi ratownicze)

ALS = advanced life suport (zaawansowane zabiegi ratownicze)

RR = Riva Rocci = ciśnienie tętnicze mierzone metodą Riva Rocci

t = tętno (liczba uderzeń serca na minutę)

i.v. = dożylnie

i.m. = domięśniowo

s.c. = podskórnie

p.o. = doustnie

s.l. = podjęzykowo

Objawy NZK

1. Pewne objawy NZK

• Brak tętna na dużych tętnicach (tt. szyjne, tt.udowe)

• Brak oddechu lub oddech patologiczny

2. Niepewne objawy NZK

• Utrata przytomności

• Bladość

• Sinica (sine zabarwienie skóry i błon śluzowych)

• Poszerzone źrenice

Mechanizmy NZK

1. Wymagające defibrylacji

• Migotanie komór (VF - ventricular fibrillation)

• Częstoskurcz komorowy bez tętna (VT - ventricular tachykardia)

Niewymagające defibrylacji

• Asystolia

• Czynność elektryczna bez tętna (PEA - pulseless electrical activity)

Wskazania do przerwania RKO

1. Powrót samoistnego krążenia krwi, oddychania lub powrót świadomości

2. Wykorzystanie wszystkich dostępnych metod i środków (powyżej 60 minut) i brak powrotu samoistnej czynności układu krążenia

3. Ustanie aktywności elektrycznej serca nie reagujące na leczenie dłużej niż 20 minut

4. Wyczerpanie sił ratownika (dotyczy częściej ratowników przedmedycznych)

LEKI STOSOWANE W RESUSCYTACJI

Podczas zatrzymania krążenia wskazane jest stosowanie

tylko kilku leków, a dane naukowe, przemawiające za ich stosowaniem są ograniczone. Podaż leków należy rozważać tylko po uprzedniej defibrylacji

(jeśli jest wskazana) i gdy podjęto uciskanie klatki piersiowej i wentylację.

Nazwa leku	Nazwa handlowa	Postać	Dawka	Dawkowanie
epinefryna	Inj.Adrenalini 0,1%	amp	1 mg=1ml	1 mg co 3 min
Wazopresyna	Pitressin	amp	5j. = 10 ml	40j iv jednorazowo
amiodaron	Cordarone	amp	250 mg 150 mg	5 - 10 mg/kg w ciągu 20-30min (śr.300-450 mg), dawka podtrzymująca 10-12 mg/kg/dobę
lidokaina	Lignocainum HCl 2%	amp	2 ml 20 ml 1ml=20mg	1-1,5 mg/kg , śr.100mg, nast. wlew ciągły 2-4 mg/ min
atropina	Atropinum sulfuricum	amp	1 mg=1ml	0,5 mg co 3 min do dawki 3 mg przy bradykardii 3 mg w bolusie przy asystolii/PEA z QRS < 60/min
wodorowęglan sodu	NaHCO3 8,4%	amp	20 mEq/ 20 ml 1 ml=1 mmol	1 mmol/kg, nast. 0,5 mmol/kg co 10 min Jeśli, pH krwi tętniczej jest niższe niż 7,1
magnez	20% MgSO4	amp	10 ml=2g	2 g w 100 ml soli fizjologicznej przez 1-2 min

Cele farmakoterapii w resuscytacji :

• poprawa ukrwienia narządów podczas akcji reanimacyjnej

• zwiększenie skuteczności defibrylacji elektrycznej

• zapobieganie komorowym zaburzeniom rytmu (nawrotom migotania komór)

• zwiększenie pobudliwości i przewodzenia w bradyasystolii lub asystolii

• wyrównanie zaburzeń metabolicznych

DROGI PODAWANIA LEKÓW W RESUSCYTACJI

1. Droga dożylna

a).Żyły obwodowe: najczęściej wykorzystywana droga podawania leków :

• żyły przedramienia, dół łokciowy, żyła szyjna zewnętrzna

• po podaniu leku należy podać 20 ml płynu ( woda do wstrzyknięć, sól fizjologiczna), co skraca czas dotarcia leku do głównych tętnic

• NIE podawać leków reanimacyjnych do żył nadgarstka i dłoni : leki słabo przenikają do krążenia centralnego

b).Żyły centralne: żyła szyjna wewnętrzna, żyła podobojczykowa

• uzyskuje się najwyższe stężenia leku po ich podaniu do żyły centralnej

• wykorzystuje się ewentualnie już istniejącą drogę centralną

• NIE cewnikuje się żył centralnych podczas resuscytacji : wymaga to przerwania czynności reanimacyjnych, istnieje niebezpieczeństwo odmy (uszkodzenie opłucnej) i krwiaka opłucnej, szczególnie przy leczeniu trombolitycznym; trudno zachować zasady aseptyki

2. Droga dotchawicza przez rurkę intubacyjną

• szczególnie chętnie wykorzystywana przy trudnościach w uzyskaniu dostępu do żyły

• leki stosowane dotchawiczo: adrenalina, atropina, lidokaina, nalokson

• podaje się 2-3 razy większą dawkę niż przy podaniu dożylnym rozpuszczoną w 10 ml soli fizjologicznej lub wody do wstrzyknięć

4. Droga doszpikowa

• szczególnie wykorzystywana u małych dzieci przy braku dostępu do żyły

• doszpikowo można podawać wszystkie leki i płyny

3. NIE podaje się w czasie resuscytacji leków podskórnie i domięśniowo

4. NIE podaje się leków do żyły udowej, chyba że założony cewnik sięga powyżej przepony

5. NIE podaje się leków dosercowo : możliwość uszkodzenia tętnicy wieńcowej, podania leku do mięśnia sercowego, wytworzenia odmy opłucnowej, krwiaka opłucnej czy krwiaka osierdzia; konieczność przerwania czynności reanimacyjnych ( masażu serca i wentylacji)

Adrenalina:

• powoduje wzrost oporu obwodowego, wzrost ciśnienia rozkurczowego w aorcie oraz zwiększenie przepływu mózgowego i wieńcowego, wzrost siły skurczu mięśnia sercowego, poprawę przewodzenia i automatyzmu w serca i zwiększenie amplitudy migotania komór

• stosowana w: migotaniu komór, aktywności elektrycznej bez tętna (rozkojarzenie elektromechaniczne) oraz w asystolii

• dawkowanie : 1 mg co 3 min

• działania uboczne po przywróceniu spontanicznej czynności serca: tachykardia, zaburzenia rytmu, obkurczenie naczyń nerkowych, wzrost zużycia tlenu przez mięsień sercowy

Atropina:

• blokuje pobudzenie nerwu błędnego powodujący przyspieszenie pracy serca

• stosuje się ją w przypadku aktywności elektrycznej bez tętna

(rozkojarzenie elektromechaniczne) i asystolii

• dawkowanie : 0,5 mg co 3-5 min do dawki 3 mg, w asystolii 3 mg w bolusie

• uwaga! Dawka mniejsza niż 0,5 mg może spowodować paradoksalną bradykardię

• działania uboczne po przywróceniu spontanicznej czynności serca: tachykardia z arytmią , suchość w jamie ustnej, zaburzenia akomodacji oczu

Wodorowęglan sodu

• istnieją kontrowersje co do stosowania wodorowęglanów w resuscytacji

- zalecane stosowanie przy pH <7,1, uprzednio istniejącej kwasicy

metabolicznej, hiperkaliemii, zatruciu lekami, szczególnie trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi

• dawkowanie : 1 mmol/kg (50-100mmol ), następne dawki 0,5 mmol/kg co 10 min

• 1 ml 8,4% NaHCO3 = 1 mmol

• konieczność zapewnienia skutecznej eliminacji CO2 ( sprawna wentylacja)

• przy przedawkowaniu - możliwa zasadowica metaboliczna

Magnez

• polecany przy długo utrzymującym się migotaniu komór i Torsade de pointes (balet serca)

• dawkowanie we wlewie 1-2g magnezu w 100 ml soli fizjologicznej przez 1-2 min

• 10 ml 20% MgSO4 = 2 g

Lidokaina

• stosowana w migotaniu komór , tachykardii komorowej bez tętna kiedy amiodaron jest niedostępny; obniża próg defibrylacji, podwyższa próg migotania komór

• dawkowanie : 1-1,5 mg/kg w bolusie (średnio 100 mg) , następna dawka po 8-10 min 0,5 mg/kg , po powrocie spontanicznego krążenia wlew ciągły 2-4 mg/min tak, aby nie przekraczać dawki 3 mg/kg

• 1 ml 2% lidokainy = 20 mg

• 5 ml 2% lidokainy = 100 mg

Amiodaron

• Lek antyarytmiczny pierwszego rzutu w opornym na defibrylację migotaniu komór

• dawkowanie : 5 mg/kg ( średnio 300-450 mg = 2-3 amp) w bolusie, rozcieńczone w 5% roztworze glukozy. W nawracającym lub opornym VF/VT można podać kolejną˛ dawkę 150 mg, a następnie włączyć wlew 900 mg w ciągu 24 godzin. Jeśli amiodaron jest niedostępny, alternatywę stanowi lidokaina w dawce 1/ml/kg, ale nie należy podawać lidokainy gdy już podano amiodaron.

• Działania niepożądane: zaburzenia metabolizmu hormonów tarczycy, złogi w rogówce, zwłóknienie płuc

---