Fizjologia noworodka:
Ciąża ludzka trwa 270-280 dni i kończy się porodem noworodka donoszonego.
Masa noworodka donoszonego płci męskiej 3100-3400, żeńskiej 3000-3200. Najniższa waga - 2500.
Niedonoszenie - 250 dni.
Badanie wg 10-stopniowej skali APGAR. Oceniamy napięcie mięśniowe, spokój, senność, symetria ruchów, itp.
Noworodek ma po urodzeniu szereg odruchów, np. tzw. „kardynalne”, chodu automatycznego, ssania, chwytny, szukania, odruch MORO, odruch Galanta.
„Dziecko ryzyka”
Określenie to dotyczy dzieci, u których w wywiadzie stwierdza się choroby dziedziczne, choroby matki w czasie ciąży, obciążenia okołoporodowe.
Z dzieci tych tworzy się grupę dyspanseryjną. Ich rozwój psychoruchowy będzie przedmiotem szczegółowej analizy. Dziecko powinno też przejść badania nieinwazyjne, które pozwolą zredukować podejrzenia.
Dzieci te kieruję się do poradni wczesnej interwencji pod opiekę wielospecjalistycznego zespołu fizjoterapeutów.
Mózgowe porażenie dziecięce MPD
Określenie zespołu objawów uszkodzenia mózgu, do którego doszło w czasie ciąży, porodu i okresu okołoporodowego. W zespole tym muszą występują zaburzenia ruchu i postawy, a mogą im towarzyszyć także i inne takie jak zez, zaburzenia intelektu, padaczka, itp.
MPD określa się też jako niepostepujące ale progresujące, albo rzekomo progresujące uszkodzenie mózgu. Rzekoma progresja wynika z ujawnienia się objawów wraz z rozwojem dziecka.
Etiopatogeneza:
* niedotlenienie mózgu;
* wcześniactwo;
* uraz mechaniczny;
* wylewy śródczaszkowe (śródmiąższowe);
* hiperbilirubinemia;
* procesy zapalne.
1,5-3/1000 żywo urodzonych niemowląt.
Obraz kliniczny (obowiązuje od '69):
* porażenie kurczowe połowicze - hemiparesis spastica;
* obustronne porażenie połowicze - tetraparesis spastica;
* obustronne porażenie kurczowe - diparesis spastica;
* postać móżdżkowa;
* postać pozapiramidowa.
PODZIAŁY:
Ze względu na patofizjologię zaburzeń:
* postać spastyczna;
* postać atetotyczna;
* postać taktyczna;
* postać atoniczna;
* postać mieszana.
Ze względu na topografię:
* monopareza;
* hemipareza;
* tripareza;
* tetrapareza;
* dipareza.
Upośledzenie rozwoju psychoruchowego
Jest to nienadążanie dziecka za modelowym rozwojem dziecka zdrowego.
Opóźnienie w rozwoju psychoruchowym bez ustalenia rozpoznania jest wskazaniem do rozpoczęcia fizjoterapii.
Porażenie kurczowe połowicze - obraz kliniczny
* niedowład kończyn jednoimiennych;
* wzmożone napięcie mm. po stronie niedowładu (spastyczne, scyzorykowe);
* wzmożone odruchy ścięgniste po stronie niedowładu;
* osłabiona siła mm. po stronie niedowładu;
* objaw Babińskiego po stronie niedowładu;
+/- zaburzenia czucia schematu ciała;
+/- zaburzenia wegetatywne, zaburzenia troficzne (wzrostowe);
+/- opóźnienie rozwoju psychicznego, zaburzenia emocjonalne, zaburzenia intelektu;
+/- padaczka.
Obustronne porażenie połowicze - obraz kliniczny
* niedowład 4 kończyn z przewagą kończyn górnych;
* wzmożone napięcie mm. (spastyczne, scyzorykowe);
* wzmożone odruchy ścięgniste;
* osłabiona siła mm.;
* opóźnienie rozwoju psychoruchowego;
* zaburzenia schematu ciała;
+/- padaczka;
+/- zaburzenia czucia;
+/- zaburzenia wegetatywne;
+/- zaburzenia asymilacji i rozwoju mowy.
Obustronne porażenie kurczowe - objawy kliniczne
* wzmożone napięcie mięśniowe w kkg (spastyczne);
* niedowład kkd;
* wzmożone odruchy ścięgniste;
* niezgrabność w kkg;
* zez;
* opóźnienie rozwoju ruchowego;
+/- padaczka.
Postać móżdżkowa - objawy kliniczne
* zaburzenie koordynacji ruchów;
* obniżenie napięcia mm. („dziecko wiotkie”);
* zaburzenie równowagi (chodu);
* zaburzenie postawy;
* zaburzenia mowy o typie dyzartrii;
* zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej;
* zaburzenia rozwoju ruchowego.
Postać pozapiramidowa - objawy kliniczne
* napięcie mięśni zmienne (w różnych grupach mięśniowych);
* ruchy mimowolne;
* ruchy balistyczne (hemibalistyczne);
* zaburzenia połykania;
* zez;
* zaburzenia mowy o typie dyzartrii;
* zaburzenia rozwoju ruchowego.
Zaburzenia współtowarzyszące:
* padaczka - występuje u ok. 25-35% dzieci z MPD;
* upośledzenia umysłowe - występują w różnym stopniu nasilenia obustronnym porażeniu połowiczym i porażeniu kurczowym połowiczym;
* zaburzenia wzroku - występują u ok. 50% dzieci jako zez, zaburzenia analizy i syntezy bodźców wzrokowych, oczopląs;
* zaburzenia słuchu - występują u ok. 25% dzieci jako: upośledzenie rozwoju mowy, zaburzenie słuchu fonematycznego, zaburzenia analizy i syntezy bodźców dźwiękowych;
* zaburzenia mowy - są konsekwencją zaburzeń słuchu lub niedosłuchu.
MPD - rozpoznanie, leczenie
* brak jednoznacznych kryteriów rozpoznania; bierze się pod uwagę: zaburzenia psychoruchowe, wywiad, badania dodatkowe stawia się od 6-8 m-ca życia;
* nie ma leczenia przyczynowego.
LECZENIE:
* leki zmniejszające napięcie mm;
* leki wytłumiające nadmiar ruchów mimowolnych;
* leki uspokajające i przeciwlękowe;
* leki psychoenergizujące lub poprawiające przemianę w komórkach nerwowych;
* leki przeciwpadaczkowe.
Toksyna botulinowa (BT X-A)
BTX-A jest jedną z 7 wyodrębnionych produkowanych przez laseczkę jadu kiełbasianego.
Podawanie w okolicę płytki motorycznej zmniejsza napięcie spastycznych mięśni na ok. 3-4 m-ce.
Botulina jest obcogatunkowym białkiem. Może dawać uczulenia.
LECZENIE OPERACYJNE W MPD:
* leczenie operacyjne jest trudne i mało skuteczne;
* według wielu autorów warunkiem dobrego efektu jest dobre przygotowanie fizjoterapeutyczne i dalsze prowadzenie po zabiegu;
* przeciwwskazaniem jest głęboki niedorozwój umysłowy, za wyjątkiem zabiegów ułatwiających pielęgnację;
* podstawowym zabiegiem jest:
- wydłużanie ścięgna Achillesa;
- zwolnienie przykurczu przywodzicieli i zginaczy biodra;
- inne wskazania powinny być wyważone bardzo dokładnie.
SCHORZENIA NEUROLOGICZNE WIEKU DZIECIĘCEGO
13