2.1. Ekologia drobnoustrojów

Ekologia- oikos - dom, środowisko, nauka zajmująca się stosunkami między organizmami a ich żywym i martwym otoczeniem ( biologia środowiskowy).

Ekosystem - podstawowa jednostka naturalna przyrodnicza w której zachodzi stała wymiana materii miedzy drobnoustrojami a ich żywym i martwym otoczeniem.

• ROLA DROBNOUSTROJÓW

- aktywna wszechobecność w biosferze

- przemiany zachodzące w glebie, rolnicza przydatność gleby

- przemiany zachodzące w wodzie

- udział w krążeniu pierwiastków ( węgiel, azot, fosfor)

- ropa naftowa, węgiel

• ROZMIESZCZENIE, ZASIĘG GEOGRAFICZNY, STAN ILOŚCIOWY OKREŚLONYCH GATUNKÓW LUB ZESPOŁÓW DROBNOUSTROJÓW UWARUNKOWANY JEST:

- wpływ drobnoustrojów na środowisko

• procesy biogeochemiczne w glebie, wodzie, mineralizacja

- wpływ środowiska nieożywionego na drobnoustroje;

• Czynniki fizyczne - temperatura, promieniowanie, ciśnienie osmotyczne, ultradźwięki, wysychanie

• Czynniki chemiczne - pH, antybiotyki, środki odkażające

- wzajemnym oddziaływaniem na siebie drobnoustrojów oraz rodzajem współżycia z organizmem:

• Symbioza- współżycie dwu lub więcej gatunków z których każdy lub co najmniej jeden odnosi korzyści.

• Metabioza- w czasie rozwoju określonych gatunków, gatunek dominujący w środowisku korzysta z modyfikacji podłoża, przeprowadzonej przez poprzednio rozwijające się w nim drobnoustroje

• Synergizm - współdziałanie dwu lub więcej gatunków doprowadzającego do takiej zmiany środowiska, jakiej żaden z nich nie byłby w stanie spowodować.

• Antagonizm -oddziaływanie drobnoustrojów o szkodliwym charakterze

Naturalna mikroflora organizmu człowieka.

1. Mikroflora stała - swoista , normalna , pożyteczna, odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu( wytwarzanie witamin, aminokwasów, przyswajanie pokarmu, aktywizacja mechanizmów obronnych, antagonistyczne działanie na bakterie chorobotwórcze. Naturalna flora organizmu może wywołać zakażenie, zgłasza u chorych ze zmniejszoną odpornością.

2. Mikroflora przejściowa - nie osiedla się na stałe, pochodzi z otoczenia, niechorobotwórcza

Drobnoustroje żyją w wielu miejscach ludzkiego ciała w harmonii, liczebność mikroflory stanowi 10¹⁴ drobnoustrojów. Większość to beztlenowce lub względnie beztlenowce. Częścią tej mikroflory są również grzyby np. Candida

Znaczenie flory bakteryjnej - fizjologicznej dla człowieka:

1. Zwiększa odporności na zakażenia poprzez:

• Zajęcie miejsc wiązania - zapobiega adherencji ( przyleganie, popieranie) bakterii chorobotwórczych do tych powierzchni

• Wydziela mucynę - chroni warstwę chroniącą przed przyleganiem organizmów chorobotwórczych do powierzchni tkanek

• Wydzielanie substancji uszkadzających - prawidłowa flora bakteryjna wytwarza substancje metaboliczne, które mogą hamować rozwój bakterii chorobotwórczych np. mikroflora przewodu pokarmowego hamuje wzrost bakterii z rodzaju Salmonella- wywołujących zapalenie jelit.

2. Pobudza układ odpornościowy

• Prawidłowa flora bakteryjna, szczególnie Gram (-) jest silnie immunologiczna. Przez reakcje krzyżową między bakteriami wytwarza p/ciała chroniące gospodarza przed bakteriami chorobotwórczymi.

3. Źródło witamin;

• Wydzielają witaminę K, która syntetyzuje czynnik krzepnięcia

4. Stymulacja do odnowy nabłonka:

• Szczególnie jelito byłoby atoniczne i słabe

Anatomiczne rozmieszczenie flory fizjologicznej.

Mikroorganizmy wchodzące w skład prawidłowej flory bakteryjnej organizmu różnią się miejscem lokalizacji na powierzchni. Typowe miejsca to- skóra, jama ustna, gardło, jelito grube, pochwa.

• Skóra - 10⁴ - 10⁵ drobnoustrojów na cm², większość to bakterie Gram (+), beztlenowe ( gronkowce), grzyby - pod paznokciami i między palcami

• Jama ustna - paciorkowce

• Nos - gronkowce

• Gardło - gronkowce, corynobakterie

• Jelito grube- Escherichia coli, Enterokoki

• Pochwa - Corynobacterium, Lactobacillus

Chorobotwórczość flory fizjologicznej.

• Zakażenia oportunistyczne - wywołane przez mikroorganizmy będące składnikami prawidłowej flory są w pewnych okolicznościach problemem medycznym:

• Stan niedoboru immunologicznego - jako następstwo zaburzeń wrodzonych, chorób lub leczenia, wiele zwykłych mikroorganizmów może wywołać poważne zakażenie jak np. Zakażenie grzybicze błon śluzowych u chorych na AIDS

• Leczenie antybakteryjne - podawanie antybiotyków o szerokim spektrum działania może naruszyć równowagę w obrębie prawidłowej flory bakteryjnej. Stwarza to korzystne warunki do nadmiernego wzrostu drobnoustrojów, np. grzybicze zapalenie śluzówek wywołane przez drożdżaki

• Urazy przenikające - do których dochodzi na wskutek wypadków lub zabiegów operacyjnych np. ropnie jamy brzusznej, kiedy to flora fizjologiczna z powierzchni ( miejsca swego prawidłowego bytowania) przedostaje się do sterylnej powierzchni jamy brzusznej

• Wtargnięcie do tkanek - czasami substancje wydzielane przez bakterie flory prawidłowej mogą spowodować rozwój miejscowych zmian- Streptococcus mutant w jamie ustnej, wywołuje próchnicę przez wytwarzanie galaretowatych złogów, które z kolei pozwalają na adherencję bakterii wytwarzających kwasy do szkliwa zębowego

• Translokacja bakterii - to przechodzenie bakterii z przewodu pokarmowego przez nabłonek śluzówki do trzewnego i systemowego układu krążenia. Mechanizm odpowiedzialny za translokację nie został jeszcze do końca zbadany

Opracowała I.Ł. Strona 4 z 4

EKOSYSTEM

BIOTOP

- nieożywione środowisko życia biocenozy

BIOCENOZA

- naturalny zespół organizmów żywych określonego środowiska