Badanie EEG
1. Definicja EEG i krótka historia
Elektroencefalografia (EEG) to nieinwazyjna metoda diagnostyczna służąca do badania bioelektrycznej czynności mózgu za pomocą elektroencefalografu. Badanie to polega na zarejestrowaniu zmian potencjałów elektrycznych istniejących w całej objętości głowy oraz na jej powierzchni, generowanych przez mózg. Rzadziej stosuje się elektrody tzw. głębinowe służące do odprowadzania potencjałów wprost z mózgu (wówczas konieczne jest operacyjne otwarcie czaszki). Zastosowanie znajdują również elektrody igłowe wkłuwane pod skórę głowy. Należy mieć świadomość, że na zmiany potencjałów wpływają potencjały generowane przez mięśnie oraz zakłócenia natury technicznej - nawet ruchy oczu są źródłem znacznych zakłóceń.
Za odkrywcę elektroencefalogramu u ludzi powszechnie uważany jest niemiecki lekarz i uczony Hans Berger. W swoim pierwszym doniesieniu przedstawił on podstawowe rytmy cechujące elektroencefalogram: alfa i niskonapięciowy beta. Następnie Berger publikował wiele prac, w których przedstawił różne zapisy elektroencefalograficzne człowieka, zarówno w stanach fizjologicznych, jak i patologicznych, w tym również zapis EEG padaczki.
2. Elementy aparatu EEG
Elektroencefalograf rozpatrywany, jako urządzenie elektroniczne składa się z czterech podstawowych zespołów: odbioru i wyboru sygnału, wzmacniacza wstępnego (używane są również określenia „przedwzmacniacz”, „wzmacniacz biologiczny”), wzmacniacza wykonawczego (wzmacniacz mocy) oraz rejestratora. Układ tych zespołów jest zwielokrotniony zależnie od ilości kanałów rejestracyjnych. Zależnie od konstrukcji mechanicznej trzy pierwsze zespoły mogą stanowić wspólny lub odrębne elementy konstrukcyjne. Zespół odbioru i wyboru sygnałów składa się z gniazd przyłączeniowych elektrod, wybieraków selektorowych, przełącznika rodzaju pracy, układu cechowania (kalibracji) oraz przyrządu do pomiaru rezystancji międzyelektrodowej. Gniazda przyłączeniowe elektrod są zwykle umieszczone w niewielkim pudełku z uchwytem do mocowania na stojaku lub leżance i połączone z aparatura kilkumetrowym przewodem ekranowanym.
2. Charakterystyka EEG
EEG charakteryzuje się bardzo niską amplitudą rejestrowanego zapisu. Typowe EEG nie przekracza ok. 100 µV. Najwyższe wartości napięcia EEG, rejestrowane w czasie napadów padaczkowych mają zwykle kilkaset mikrowoltów. W porównaniu z dobrze znanym sygnałem EKG jest to, więc badanie o amplitudzie sygnału dziesiątki razy mniejszej.
Można również podać charakterystyczny dla EEG zakres częstotliwości, dla rutynowo rejestrowanych zapisów jest to przedział od 1 Hz do kilkudziesięciu Hz. W zapisie EEG człowieka wyróżnia się kilka rytmów, dla których jednym z parametrów charakterystycznych jest właśnie częstotliwość. I tak rytm delta zawiera się w granicach 1 - 4 Hz, theta 4 - 8 Hz, alfa 8 - 13 Hz i beta powyżej 13 Hz. Rytmy te występują u ludzi w różnych warunkach i w różnym wieku.
3. Zastosowanie
Obecnie można zauważyć stopniowe odchodzenie od badań EEG na rzecz badań neuroobrazujących takich jak tomografia komputerowa czy też rezonans magnetyczny. Badanie EEG jest natomiast cały czas niezbędne tam, gdzie należy analizować funkcję mózgu, a nie struktury anatomiczne. Do podstawowych zastosowań EEG zalicza się dziś diagnostykę padaczki, gdzie jest ono wykorzystywane łącznie z innymi badaniami. Ponadto EEG można stosować do analizy działania leków. Stosunkowo nowym zastosowaniem EEG jest metoda neurofeedbacku, która używa innego typu aparatury niż klasyczne pracownie EEG.
Istotą metody EEG Biofeedback jest wykorzystanie efektu biologicznego sprzężenia zwrotnego, za pomocą, którego uczymy się zależności pomiędzy naszym ciałem i umysłem a jakością pracy mózgu. Samoświadomość czynności życiowych pozwala na lepsze ich kontrolowanie, tak abyśmy wykorzystywali nasze możliwości w coraz większym stopniu.
Badanie EKG
1. Co to jest EKG? Definicja
Elektrokardiografia (EKG) jest metodą obrazowania zmienności potencjału elektrycznego wytwarzanego przez serce (zapisuje aktywność elektryczną serca).
Elektrokardiogram jest graficznym zapisem wielkości i kierunku zmian tego potencjału w czasie.
Badanie elektrokardiograficzne (EKG) jest jednym z najczęściej wykonywanych i użytecznych we współczesnej medycynie. EKG jest niezbędne przy rozpoznawaniu zaburzeń rytmu, szczególnie przydatne dla oceny zmian patologicznych w sercu, takich jak zawał, a ponadto bywa pomocne w ocenie stopnia zaburzeń ustrojowych, takich jak np. zaburzenia elektrolitowe.
Prąd elektryczny serca
Skurcz każdego mięśnia jest związany ze zmianą jego stanu elektrycznego, określaną jako „depolaryzacja". Zmiana ta może być wykryta za pomocą elektrod przyłożonych do powierzchni ciała. Ponieważ są rejestrowane skurcze wszystkich mięśni (także szkieletowych), to zapis dotyczący czynności elektrycznej serca będzie rejestrowany czysto, gdy pacjent będzie całkowicie odprężony, a jego mięśnie będą rozluźnione.
Chociaż serce anatomicznie składa się z 4 jam, to z elektrycznego punktu widzenia można traktować je jako złożone z 2 elementów. Najpierw prawie jednocześnie kurczą się dwa przedsionki, następnie obie komory.
Masa mięśni przedsionków jest stosunkowo niewielka i zmiany stanu elektrycznego, towarzyszące skurczom przedsionków, są niewielkie. Skurcze przedsionków powodują pojawienie się w zapisie EKG załamka zwanego „P".
2. Opis elektrokardiogramu i interpretacja wyników EKG
Opisywanie elektrokardiogramu musi być bardzo dokładne i staranne. Trzeba powiedzieć o tym, iż zapis ekg złożony jest z linii oraz załamków, które określane są literami P, Q, R, S, T będącymi wychyleniami linii. Jednym z najważniejszych elementów podczas analizy zapisu elektrokardiogramu, na który zwracamy uwagę jest kierunek osi elektrycznej serca. Nie zapominamy także o analizie załamków. Przede wszystkim, sprawdzamy czy w zapisie widoczny jest załamek P, jego czas trwania i amplitudę, którego norma wynosi <0,11-0,12 sekundy i <2,5 mm.
3. Oddziaływanie prądu elektrycznego na organizm ludzki
Działanie prądu elektrycznego na organizm ludzki może być pośrednie lub bezpośrednie: pierwszy rodzaj działania powstaje bez przepływu prądu przez ciało człowieka, drugi natomiast oznacza porażenie elektryczne wskutek przepływu prądu elektrycznego przez ciało ludzkie (prądu rażeniowego) może wywołać wiele zmian fizycznych, chemicznych i biologicznych w organizmie (a nawet śmierć człowieka) poprzez oddziaływanie na układ nerwowy oraz w wyniku elektrolizy krwi i płynów fizjologicznych.
Przepływ prądu elektrycznego bezpośrednio przez mięsień sercowy człowieka może spowodować zatrzymanie obiegu krwi wskutek wystąpienia fibrylacji (migotania) komór sercowych. Podczas fibrylacji komór sercowych ulega zmianie przebieg elektrokardiogramu i następuje spadek ciśnienia krwi. W zasadzie fibrylacja może nastąpić jedynie przy zaistnieniu bodźca elektrycznego w fazie względnej refrakcji pracy serca, odpowiadającej załomkowi T przebiegu EKG. Prowadzone od wielu lat liczne badania na ludziach i zwierzętach oraz dokonywane analizy wypadków elektrycznych pozwoliły na dość dokładne scharakteryzowanie wartości prądów wywołujących fibrylację komór sercowych. Badania te wykazały, że wartości prądu fibrylacyjnego zależą głównie od następujących czynników i okoliczności:
drogi przepływu prądu przez ciało
masy ciała
czasu trwania przepływu
rodzaju prądu: przy prądzie stałym - od kierunku jego przepływu, a przy przemiennym - od częstotliwości.
Najgroźniejsze drogi rażenia ze względu na możliwość wystąpienia fibrylacji to te, którymi duża część prądu przepływa przez serce. Są to kolejno: lewa ręka - pierś, pierś - prawa ręka, lewa ręka - nogi, prawa ręka - nogi i ręka - ręka. Ustalono, że im mniejsza masa ciała człowieka, tym mniejsze są wartości prądów wywołujących fibrylację komór sercowych.