Buk zwyczajny (Fagus sylvatica L.)

Występowanie: środkowa, Płd. i zach. Europa. Na Płd. i Wsch. partiach zasięgu - gatunek górski reglowy, środkowe -gat. wyżynny, PN i częściowo zach. - gat. niżowy.

W Płd. i Zach. Europie - ważny gatunek leśny. Tworzy własne zbiorowiska, często występuje w wielogatunkowych lasach liściastych i mieszanych. W Polsce osiąga PN-Wsch granicę zasięgu wzdłuż linii: Węgorzewo, Mrągowo, Olsztyn, Toruń, Nakło, Wągrowiec, Szamotuły, Kościan, Kalisz, Łódź, Radom, Lublin, Tomaszów Lubelski. Poza tą linią występuje na pojedynczych rozproszonych, naturalnych stanowiskach oraz jest uprawiany. W granicach zasięgu buk tworzy dwa odmienne zespoły, różniące się obecnością lub brakiem w składzie runa leśnego roślin górskich.

Buczyna karpacka: - optymalne warunki do rozwoju znajduje, w Karpatach, w piętrze dolnego regla; schodzi tez na pogórze. W d-stanie oprócz buka występuje jodła oraz świerk jako domieszka, a na wilgotniejszych siedliskach jawor i wiąz górski. W runie występują specyficzne gatunki karpackie np.: żywiec cebulkowaty, paprotnik kolczsty.

Buczyna pomorska: - optymalne warunki do rozwoju - Pomorze. Obok buka w d-stanie występuje dąb szypułkowy i bezszypułkowy, jawor a na uboższych siedliskach sosna zwyczajna. Warstwa krzewów jest nikła, częsty jest natomiast podrost buka, niekiedy silnie zwarty, gwarantujący dobre, naturalne odnowienie. Do charakterystycznych gat., należą: perłówka jednokwiatowa, marzanka wonna, kostrzewa leśna.

Kwitnienie:

• Początek V, w górach koniec V- prawie równocześnie z rozwojem liści. Na Pomorzu Zach. Początku kwitnienia przypada na koniec IV lub pierwszą dekadę V, w zależności od roku.

• Odradzanie w zwarciu 60-80 lat, stanowiska otwarte: 40-50 lat.

• Lata nasienne powtarzają się w nieregularnych odstępach czasu. Obfite owocowanie raz na 5-10 lat, słabsze, co 3-5 lat. W latach głuchych zbiór nawet niewielkiej ilości bukwi nie jest możliwy.

• Pąki kwiatowe formują się w roku poprzedzającym owocowanie, stąd spodziewany rok nasienny można już stwierdzić jesienią lub zimą w roku poprzedzającym kwitnienie. Wysokie temp. VI i VII sprzyjają zawiązywaniu się pączków kwiatowych - obserwujemy wtedy kuliste pączki kwiatowe, które odróżniają się od szpiczastych pączków pędowych.

• Gat. wiatropylny

• ♂- zebrane w kuliste kwiatostany, zawieszone na długich szypułkach, wyrastających u podstawy pędów.

• ♀- po 2-4 , w owłosionej, czterodzielnej okrywie-miseczce, osadzone pionowo w górę, na krótkiej sterczącej szypułce, wyrastającej z wierzchołka pędu tegorocznego. Po zapłodnieniu, z reguły krzyżowym, okrywy miseczki powiększają się, z każdej powstaje jeden orzeszek. Kwiaty b. wrażliwe na wiosenne przymrozki.

• Owoce dojrzewają we IX - X , trójgraniasty orzeszek, brązowy błyszczący, wewnątrz bezbielmowe nasionko.

• Bukiew wypada z okryw X (70-80% w pierwszych trzech tygodniach). bukiew, która wypadła wcześniej jest bezwartościowa - orzeszki puste i nadpsute.

• Masa 1000 szt. - 234g (150-300g)

Zbiór: orzeszki zbiera się z ziemi pod drzewami, można rozłożyć płachty

• Bukiew jest b. podatna na działanie szkodliwych mikroorganizmów. Nasiona infekcji głównie ulegają podczas przelegiwania pod drzewami, gdy kontaktują się z glebą lub ściółką, zwłaszcza przy znacznej wilgotności powietrza.

• Wysoką zdrowotnością charakteryzują się tylko nasiona nieuszkodzone, zbierane w okresie bezdeszczowym i odpowiednio przechowywane po zbiorze.

• Nasiona rozsypuje się w chłodnym pomieszczeniu, warstwą 20-30 cm. Następnie należy doprowadzić do wilgotności 30-34% przez szuflowanie.

• Optymalana wilgotnośc bukwi przechowywanej przez 1 zimę 24-28% w temp.2-4ºC. Spadek wilgotności poniżej 18% powoduje tzw. Wtórne uśpienie nasion i przelegiwanie ich w glebie.

• Długookresowe przechowywanie:

1. podsuszyć 8% => przechowywanie -5 do-10C => przysposobienie => wysiew

2. podsuszyć 8% => przechowywanie -5 do-10C => przysposobienie => podsuszenie 8-15% => przechowywanie do 1 roku => wysiew

3. zbiór => przysposobienie => podsuszenie 8% => przechowywanie => wysiew

Dąb

Dąb szypułkowy (Quercus robur)	Dąb bezszypułkowy
Występowanie:
- Cała Europa, gat. nizinny, w górach do wysokości 600-700 m npm.	- Zasięg mniejszy niż d. szypułkowego - cała Europa z wyjątkiem: środkowej i płd. Hiszpanii, PN Irlandii i Szkocji - PN- Wsch. Granica zasięgu: Królewiec, Białystok, Puszcza Białowieska do Morza Czarnego.
Kwitnienie: - Kwitnienie i owocowanie - 40-50 lat, w zwarciu 60-80 lat. -Poł. IV - drugiej poł. V, równocześnie z rozwojem liści - liście i kwiaty mogą być uszkadzane przez larwy zwójki zieloneczki
Dwa tygodnie wcześniej	2 tyg. później
♂- zebrane w zwisające kotki, wyrastające u nasady tegorocznych pędów	♂-zwisające, luźne jasnozielone, krótkie, wyrastające z blizn, po opadłych zeszłorocznych liściach.
♀- na długich szypułkach, formują się na wierzchołkach przyrostów rocznych, kształt butelkowaty	♀- wyrastają z pachwin tegorocznych liści
U dębów wyraźnie zaznacza się nie regularność owocowania i kwitnienia. Obfite kwitnienie co 2-3 lata, jedna dobre urodzaje zdarzają się w nieregularnych odstępach co 3-8 lat. Ta nieregularność może być powodowana uszkadzaniem plonu przez owady, częściej jednak powstaje wskutek niekorzystnych warunków klimatycznych. Niskie temperatury mogą zniszczyć rozwijające się kwiaty męskie, a przedłużające się susze jesienne spowodować przedwczesne opadanie żołędzi. Żołędzie dojrzewają we IX i X w roku kwitnienia. Po dojrzeniu natychmiast opadają. Wilgotność ok. 90%. Pierwsze opadają żołędzie uszkodzone - zaatakowane przez grzyby lub owady.
Żołędzie: do 3cm, walcowate, u świeżych charakterystyczne zielone paski Masa 1000szt - 3850 g.	Żołędzie: do 2cm, owalne, największa szerokość bliżej nasady Łatwo kiełkują w podwyższonej temp. Ciepła wilgotna jesień, kiełkowanie na drzewach lub po opadnięciu na ziemię Masa 1000 szt. - 3 150g

Zbiór: jak najwcześniej, po opadnięciu dobrze wykształconych nasion. Zbiór z ziemi lub siatek polipropylenowych. Zebrane żołędzie w otwartych skrzyniach, koszach lub przewiewnych workach przewozi się na miejsce dalszej obróbki:

• oczyszczanie

• spławianie w zimnej wodzie- pełne toną

• termoterapia - kąpiel żołędzi 2,5 godz. w temp. 41C - eliminacja grzyba Ciboria schiana

• zaprawianie fungicydem

• krótkotrwałe osuszenie- w temp. 30-35C do wilgotności 40-45%

Dąb czerwony (Quercus rubra)

Pochodzi z Ameryki PN. Kwitnie koniec V po rozwoju liści. Zaczyna owocować w wieku 25 lat, obficie po 50 latach. Lata obfitego owocowania co 2-5 lat

Żołędzie dojrzewają w II roku po kwitnieniu, IX/X. Żołędzie: krótkie, grube osadzone w płytkich szerokich miseczkach, jasnobrązowe

Zbiór-IX/X z ziemi lub po otrząśnięciu na płachty lub siatki

Żołędzie przeznaczone do przechowywania należy zbierać w latach wysokiego urodzaju. W latach średniego urodzaju możliwość zaatakowania przez chrząszcze. Żołędzie oczyścić i przechowywać tj. inne dęby. Jeżeli czas przechowywania w chłodni jest dłuższy niż 70 dni to NIE trzeba stratyfikować.

Klony

Jawor	Klon zwyczajny	Klon polny
Owocowanie
25-30 lat ok. 40 w d-stanie co1-2 lata	10-20 lat 25-40 w d-stanie każdego roku	Ok. 10 lat Każdego roku
Kwitnienie
Z rozwojem liści, koniec V	Przed rozwojem liści, koniec IV	Z rozwojem liści lub nieco póżniej- V
Kwiatostany owadopylne
Zielonkawe, zebrane w luźne grona lub wiechy. Kwiaty obupłciowe, ze względu na redukcję pręcików lub słupków mogą się stać funkcjonalnie kwiatami męskimi lub żeńskimi, występującymi w kwiatostanie w różnych proporcjach Kwiaty obu płci nie zakwitają jednocześnie, okres kwitnienia w drzewostanie 7-15 dni	Na końcach ulistnionych pędów, żółtozielone, na wyraźnych szypułkach, obupłciowe, baldachogrona	Zielonkawe, zebrane w wielokwiatowe, wzniesione i owłosione baldachogrona.
Dojrzewanie: IX, po osiągnięciu dojrzałości skrzydlaki opadają z drzew Zbiór: 15.IX-15.X - przez zrywanie skrzydlaków z drzew stojących lub krótko przed opadnięciem otrząsanie na siatki lub z ziemi Jeśli skrzydlaków od raz nie wysiewamy to rozsypujemy warstwą 10-15 cm w przewiewnym pomieszczeniu i przegarniamy 2-3X dziennie. Po wstępnym podsuszeniu dołujemy lub przechowujemy w piwnicy. Świeżo zebrane nasiona znajdują się w stanie głębokiego spoczynku. Przezwyciężenie tego stanu jest możliwe, gdy skrzydlaki są napęczniałe w temp.1-3C Przechowywanie: 1 zima: temp.3C po podsuszeniu do wilgotności 40-50% lub zmieszane z torfem (wilg.40-45%) - spoczynek nasion stopniowo ustępuje 2-3 lata: -5C i wilgotność 24-32%

---