Wzorzec miary-jest narzędziem pomiarowym służącym do odtworzenia lub odtwarzającym za znanądokładnościąmiaręwielkości danej wartości.Miara wzorcowa musi zapewnićłatwośćporównywania z innymi miarami wzorcowymi.

Wzorce w zależności od roli jaką pełnią w procesach pomiarowych tworzą swoistą piramidę hierarchiczną

Podstawowe definicje

• ÛÜWzorzec jednomiarowy-odtwarza tylko jednÄ…miarÄ™

• ÛÜWzorzec wielomiarowy-odtwarza wiele miar (wzorce nastawne)

• ÛÜEtalon-wzorzec sÅ‚użący wyÅ‚Ä…cznie do przekazywania miary innym wzorcom

• ÛÜWzorzec(etalon) podstawowy-wzorzec o najwiÄ™kszej dokÅ‚adnoÅ›ci.

• ÛÜWzorzec grupowy-grupa kilku lub kilkunastu wzorców, na podstawie których okreÅ›la siÄ™wartośćjako np. Å›redniÄ…wartośćmiar wzorców z grupy.

Parametry wzorców

• ÛÜNiedokÅ‚adnośćwzorca-maksymalna

• (dopuszczalna) odchyÅ‚ka od wartoÅ›ci

• nominalnej odniesiona do wartoÅ›ci nominalnej

• i wyrażona w procentach. Liczby wyrażajÄ…ce

• wzglÄ™dnÄ…dopuszczalnÄ…niedokÅ‚adnośćwzorca

• tworzÄ…znormalizowany szereg:

• 1 10α; 2 10α, 5 10α(α<0)

• i podaje siÄ™je bez znaku i symbolu % np. 0.05.

• SÄ…one klasÄ…dokÅ‚adnoÅ›ci wzorca.

• Niepewnośćwzorców o dużej dokÅ‚adnoÅ›ci

• przyjÄ™to podawaćza pomocÄ…liczby części

• milionowych (10-6) okreÅ›lonej symbolem ppm.

Parametry wzorców c.d.

• ÛÜWarunki użytkowania-zewnÄ™trzne warunki w jakich wzorzec zachowuje swojÄ… klasÄ™ i swe wÅ‚asnoÅ›ci

• ÛÜWartośćnominalna miary wzorca-wartość jakÄ… powinien utrzymywać wzorzec w warunkach nominalnych

• ÛÜWażna jest równieżstaÅ‚ośćw czasiewartoÅ›ci wzorca

Wzorce miar

Wzorzec miary natężenia prądu

• ÛÜWaga prÄ…dowa-odtwarza jednostkÄ™w sposób definicyjny(6 ppm)

• ÛÜPoÅ›rednio poprzez wzorce napiÄ™cia i rezystancji (1 ppm)

• ÛÜKalibratory prÄ…du-elektroniczne sterowane źródÅ‚a prÄ…du staÅ‚ego (0.001%).

Wzorce miar c.d.

Wzorzec miary napięcia

• ÛÜOgniwo Westona(do 0,0002 %)

• ÛÜŹródÅ‚o oparte na zjawisku Josephsona-(dwa nadprzewodniki rozdzielone cienkim dielektrykiem)

• ÛÜŹródÅ‚o z diodÄ…Zenera-(0.001 %)

• ÛÜKalibrator napiÄ™cia-elektroniczne sterowane źródÅ‚a napiÄ™cia staÅ‚ego (0,005%)

Wzorce miar c.d.Wzorzec miary rezystancjiÛÜWzorzec odniesienia -oparty o kwantowy efekt Halla(0,03 ppm) ÛÜOporniki wzorcowe-wzorce nienastawne(5 ppm)majÄ…dwie pary zacisków: prÄ…dowe i napiÄ™cioweÛÜWzorce nastawne -oporniki dekadowe(0,01%) RI1I2U1 U2

Wzorce miar c.d.

Wzorzec miary pojemności

• ÛÜWzorce liczalne(0,1 ppm)

• ÛÜnastawne (0,1 %)

Wzorzec miary indukcyjnoÅ›ciÛÜWzorzec indukcyjnoÅ›ci wÅ‚asnejÛÜliczalne(5 ppm)ÛÜnastawne(0,1%)ÛÜWzorzec indukcyjnoÅ›ci wzajemnej

Wzorce miar c.d.

Wzorzec miary czasu i częstotliwości

Ponieważ1 Hz= 1 s-1więc wzorce częstotliwości sąjednocześnie wzorcami czasu.

• ÛÜWzorce odniesienia to atomowe wzorce cezowe, rubidoweoraz masery wodorowe.

• ÛÜWzorce kontrolne I rzÄ™du sprawdzane sÄ…przez odbiór radiowych sygnałów wzorcowych czÄ™stotliwoÅ›ci.

• ÛÜWzorcami kontrolnymi II i III rzÄ™du sÄ…generatory kwarcowe oraz zespoÅ‚y aparatury do nadawania sygnałów wzorcowej czÄ™stotliwoÅ›ci drogÄ…radiowÄ…i przewodowÄ….

• ÛÜWzorce użytkowe to generatory pomiarowe, zegaryistopery