Rehabilitacja - wykład 6 07.11.2012

Rehabilitacja w onkologii

Choroby nowotworowe

• Druga przyczyna zgonów w Polsce

• Najczęstsze nowotwory

• Mężczyźni: rak płuc, okrężnicy i odbytnicy, rak prostaty, rak żołądka

• Kobiety: rak sutka, rak okrężnicy i odbytnicy, rak płuc, rak szyjki macicy, rak żołądka

• Umieralność z powodu nowotworów w Polsce należy do najwyższych w Europie, - co trzecia kobieta i co piąty mężczyzna z rakiem przeżył 5 lat

Cele rehabilitacji w onkologii

• Profilaktyczny - zapobieganie skutkom leczenie onkologicznego poprzez zmniejszenie ryzyka powikłań i zaburzeń mogących prowadzić do niepełnosprawności

• Leczniczy - przywracanie prawidłowej czynności organizmu oraz normalizacja reakcji psychicznych i poprawa jakości życia

• Paliatywny - poprawa jakości życia oraz zapewnienie samodzielności i niezależności chorego poprzez zmniejszenie objawów terminalnego okresu choroby (bólu, obrzęków, duszności, zaparć, nudności, wymiotów, odleżyn)

Efekty rehabilitacji onkologicznej

• Można o 50% zwiększyć sprawność fizyczną, co prowadzi do niezależności

• Poprawa możliwości wysiłkowych

• Zmniejszenie uczucia zmęczenia

• Poprawa odporności

• Zmniejszenie obrzęków

• Poprawa stanu psychicznego (zmniejszenie leku, poprawa nastroju, kontrola emocji)

Zasady rehabilitacji w onkologii

• Powszechność

• Wczesność

• Kompleksowość

• Ciągłość

Fizjoterapia w onkologii

• Kinezyterapia

• Fizykoterapia

• Masaż

Zaburzenia czynnościowe w leczeniu nowotworów złośliwych

• Ograniczenie zakresu ruchów w stawach

• Osłabienie lub zanik mięsni

• Ból blizny, zwłóknienia okołostawowe, osłabienie mięśni

• Przecięcie lub usunięcie mięśnia, zmiany przewodnictwa po radio i chemioterapii, zmiany strukturalne

• Niedowład lub porażenie mięśni - uszkodzenie polotu nerwowego lub nerwów obwodowych, obrzęk chłonny dużych nerwów

• Nieprawidłowa postawa ciała - ból, osłabienie, przykurcz mięśni, rozległe blizny, zwłóknienia tkanek

• Zmiany przeciążeniowo- zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa - ból, osłabienie, przykurcze mięśni, blizny, zwłóknienia

• Obrzęk chłonny - usunięcie naczyń węzłów chłonnych, zwłóknienia po naświetlaniu, stan zapalny

• Upośledzenie wentylacji płuc

• Ograniczenie sprawności fizycznej - wtórne zmiany czynnościowe i strukturalne w mięśniach, ograniczenie w aktywności ruchowej

• Obniżenie wydolności, zmęczenie - anemia po radioterapii i chemioterapii, ograniczenie aktywności ruchowej

Program rehabilitacji onkologicznej

• Przygotowanie psychiczne, utrzymanie lub poprawa sprawności, wydolności fizycznej, nauka ćwiczeń oddechowych, skutecznego kaszlu, przeciwzakrzepowych, samoobsługi

Szpitalny etap rehabilitacji onkologicznej

• Fizjoterapia klatki piersiowej: ćwiczenia oddechowe, oklepywanie klatki piersiowej, inhalacje, wysokie ułożenie, pozycje drenażowe, skuteczny kaszel

• Ćwiczenia przeciwzakrzepowe: rytmiczne zgięcia grzbietowe i podeszwowe stóp - 16/min. Ćwiczenia czynne kkd. Wysokie ułożenie kkd. Pończochy przeciwzakrzepowe, przerywana kompresja pneumatyczna, leczenie farmakologiczne

• Wczesne uruchamianie

• Drenaż chłonny

Poszpitalny etap rehabilitacji onkologicznej

• Przywracanie sprawności ogólnej

• Kinezyterapia

• Marsz, rower, ćwiczenia 3-5 x w tygodniu po 30 do 60 min

• Ćwiczenia oporowe na poziomie 50-75% maksymalnych zdolności pacjenta (IRM) - 3-5 x w tygodniu stosując 8-10 ćwiczeń w 1-2 seriach po 8-12 powtórzeń

• Kinezyterapia należy ograniczyć u chorych z leukopenie niedokrwienna, małopłytkowością

Rehabilitacja po radioterapii

• Zwiększone ryzyko infekcji

• Najlepsze sa ćwiczenia indywidualne

• Rehabilitacja powinna być prowadzona w trakcie i po radioterapii

• Fizykoterapia klatki piersiowej

• Zapobieganie przykurczom

• Umiarkowane ćwiczenia ruchowe - mogą być ćwiczenia wytrzymałościowe

• W obszarze napromieniowania nie wolno stosować energii cieplnej, masażu, terapii manualnej

Obrzęki chłonne

• Leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne

• Fizjoterapia: czynności mechaniczne, elektroterapia, laser biostymulujacy, wirówka, kinesiotaping

• Najskuteczniejsza metodą jest kompleksowa terapia udrażniająca obejmująca drenaż chłonny, kompresjoterapię, ćwiczenia ruchowe, higienę kończyny

Fazy leczenia obrzęku chłonnego

• I - 4 tygodnie - codziennie drenaż limfatyczny ręczny i bandażowanie kończyn

• II - trwa zależnie od potrzeb, drenaż limfatyczny 2x w tygodniu, elastyczne pończochy lub rękawy

Kompresjoterapia

• Bandażowanie lub pończochy (rękawy) uciskowe powodujące wzrost ciśnienia hydrostatycznego tkanek, co w efekcie prowadzi do obniżenia efektywnego ciśnienia filtracyjnego i zmniejszenia filtracji włośniczkowej

• Stosuje się 4 klasy ucisku od 20 do 60 mmHg (w profilaktyce ciśnienie niskie, w leczeniu wyższe)

• Pompy do przerywanej kompresji pneumatycznej ( 40 - 60 mmHg)

Stały ucisk w rehabilitacji

Klasa ucisku	Wartość ciśnienia	Wskazania
I	20-30	Profilaktyka
II	30-40	Niewydolność żylna
III	40-50	Odwracalny obrzęk chłonny
IV	50-60	Nieodwracalny obrzęk chłonny

Rehabilitacja poszpitalna

Zaburzenia	Rehabilitacja
Obniżenie sprawności i wydolności funkcjonalnej	Ćwiczenia ruchowe dostosowane do tolerancji wysiłku i deficytu sprawności
Ograniczenie ruchomości w stawach	Ćwiczenie ruchowe, pozycje rozciągowe, PNF, terapia manualna, poziometryczna relaksacja mięśni
Osłabienie siły mięśniowej	Ćwiczenia ruchowe
Niedowłady porażenia	PNF
Upośledzenie czynności układy oddechowego	Fizjoterapia klatki piersiowej
Obrzęk chłonny	Kompleksowa terapia udrażniająca

Rehabilitacja w terminalnym okresie choroby nowotworowej

• Łagodzenie objawów terminalnego okresu choroby (bólu, duszności, obrzęków)

• Poprawa jakości życia

• Pomoc psychologiczna, społeczna i duchowa

• Kompleksowość rehabilitacji

Rehabilitacja w okresie terminalnym

Objaw
Ból	Elektroterapia (Tens)
Duszność
Obrzęk chłonny
Nudności, wymioty, zaparcia
Odleżyny
Niedowłady/ porażenia
Zmniejszenie sprawności i wydolności