Rola poety i poezji w œwietle wybranych tekst�w romantyzmu

Adam Mickiewicz w „Konradzie Wallenrodzie" oraz w „Balladach i romansach" nazwa� poezj� skarbnic� pami�tek narodowych, utrwalaj�c� i opiewaj�c� czyny bohater�w, przechowuj�c� histori� narodu. Poezja ��czy pokolenia i Mickiewicz nazwa� j� „ark� przymierza" mi�dzy starymi i nowymi laty. Zespala ona ojc�w i syn�w, cz�sto ma wymiar tyrtejski, zagrzewa do walki, ustanawia wzorce post�powania a tak�e podsyca nienawiœ� do wroga (Halban - poeta ludowy, arka przymierza). Adam Mickiewicz w „Dziadach" ustami Konrada w Wielkiej Improwizacji stworzy� mit poety samotnego, kt�rego przeci�tni ludzie nie rozumiej�. Nie mo�e on odda� wszystkiego co zrodzi�o jego serce i jego umys�. Konrad obdarzony moc� tworzenia, chce by� r�wnym Bogu, aby mie� w�adze nad z�em i aby tworzy� dobro� (wolnoœ�). Poezja w ustach bohatera wyra�a si��, p�ynie z serca i jest najszczersza. Jest te� �ask� od Boga (mit poety samotnego). Poezja jest si�� natchnienia. Poezja ma mie� charakter patriotyczny, powinna mie� charakter patriotyczny, proroczy (profetyczny) i wodzowski (tyrtejski).

W literaturze europejskiej mo�emy znaleŸ� adekwatny przyk�ad w postaci Giaura (bohater byroniczny), kt�ry jest dumny i zbuntowany przeciwko otaczaj�cej go rzeczywistoœci. Prze�ywa osobist� tragedi� i mœci si� za ni� na innych.

W literaturze polskiej tak� rol� odgrywa Kordian Juliusza S�owackiego, kt�ry jest indywidualist�, poszukuj�cym samotnie w�asnych idea��w. Owa jednostkowoœ� doprowadza go do kl�ski (scena na Mont Blanc i w szpitalu wariat�w). Autor zastanawia si� nad rol� poezji, mesjanistycznym lub historycznym kierunkiem jej ewolucji.

W prologu dyskusja tocz�ca si� pomi�dzy 3 osobami przedstawia kolejne koncepcje:

0. poezj� uspokajaj�c� - zarzut postawiony Mickiewiczowi

0. poet� mesjasza kt�ry na w�asne barki bierze cierpienia narodowej poezji tyrtejskiej, nakazuj�cej walczy�

0. poezja urny narodowej - gromadz�cej najwi�ksze wartoœci i idea�y narodu, by w odpowiedniej chwili wykorzysta� je w s�usznej sprawie. Poeta jako jednostka wybitna, wybawiciel o du�ej roli w historii narodu.

Poeta jako:

0. duchowy przewodnik - Konrad Wallenrod

0. krytyk poezji fa�szywej - Nie-Boska komedia

0. profeta - prorok - Testament m�j

0. odtw�rca poezji trubadur�w, piewca historii - Konrad Wallenrod

0. troszcz�cy si� o doskona�oœ� formy i dociekaj�cy prawdy - Beniowski

0. jako tragiczna ofiara r�nic pomi�dzy poezj� a rzeczywistoœci� - Nie-Boska komedia (hrabia Henryk)

Polemika S�owackiego z ideologi� mesjanistyczn� Mickiewicza.

Nie-Boska komedia:

Koncepcja poezji - ukazanie jej wielkoœci i roli w �yciu narodu:

0. Ÿr�d�o pi�kna „poezjo matko pi�knoœci i zbawienia"

0. surowa, wr�cz pogardliwa ocena poezji jest wtedy, jeœli jest ona tylko czcz� rozkosz�, oderwan� d rzeczywistoœci

0. poeta fa�szywy - cz�owiek nie identyfikuj�cy si� z poezj� (Ÿle pojmuj�cy jej istot� i cel)

0. poeta prawdziwy - cz�owiek identyfikuj�cy si� z poezja, mi�uj�cy swoich bliskich, ceni�cy idee chrzeœcija�skie

polemika z podstawowymi wartoœciami literatury romantycznej

---