Układ nerwowy
Neuron - zbudowany z ciała komórki(perikarion ,soma) oraz wypustek cytoplazmatycznych: dendrytycznych i neurytu(akson). Dendryty przekazują bodźce do ciała komórki, natomiast neuryt w kierunku odwrotnym, od ciała komórki.
Synapsa zbudowana jest z błony komórkowej aksonu oraz błony komórkowej dendrytu lub komórki efektorowej np. mięśnia.Rodzaje: nerwowo-nerwowe — połączenie między dwiema komórkami nerwowymi;nerwowo-mięśniowe — połączenie między komórką nerwową i mięśniową;nerwowo-gruczołowe — połączenie między komórką nerwową i gruczołową. Pomiędzy obiema błonami znajduje się niewielka przestrzeń (szczelina) synaptyczna. Na tej drodze przekazywany jest impuls nerwowy za pomocą neuroprzekaźników (neurohormonów) głównie acetylocholiny, noradrenaliny i dopaminy.
♣Ośrodkowy układ nerwowy: <mózgowie i rdzeń>
(mózg):Istota szara utworzona przez komórki nerwowe leży najbardziej zewnętrznie(płaszcz,kora) pokrywając istotę białą w głąb, której tworzy również skupiska zwane jądrami mózgu. Jądra:(w zależności od tego dokąd podążają wypustki ich komórek) jeśli opuszczają one mózg czy rdzeń stają się składnikami nerwów odpowiednio mózgowych lub rdzeniowych, zaś jądra noszą nazwę jąder nerwów np. jądro nerwu podjęzykowego. Jeśli wypustki komórek pozostają w obrębie ośrodkowego układu nerwowego tworzą one zespoły biegnące w określonych kierunkach, które nazywamy drogami lub szlakami mózgowymi.
rdzeń kręgowy: istotę szarą otacza istota biała. Istota biała zbudowana jest przez wypustki komórek nerwowych tworzące drogi i szlaki. Zgrupowania takich komórek tworzą jądra własne mózgowia o różnych nazwach. Zgrupowania komórek nerwowych leżące poza ośrodkowym układem nerwowym tworzą zwoje.
Podstawową jednostką czynnościową jest łuk odruchowy. Mogą przebiegać na różnych poziomach:rdzenia kręgowego, pnia mózgu, obydwa bez udziału naszej świadomości i przez korę mózgową z udziałem naszej świadomości. Drogi dośrodkowe łuków prowadzą bodźce czuciowe i są zwykle kilkuneuronowe, drogi odśrodkowe prowadzą bodźce ruchowe i są zazwyczaj dwuneuronowe.
Drogi (zależnie od ich czynności i przebiegu):drogi kojarzeniowe,(asocjacyjne), drogi spoidłowe(komisuralne),drogi rzutowe(projekcyjne).∗ Drogi kojarzeniowe łączą odcinki półkul mózgu i odcinki rdzenia kręgowego leżące po tej samej stronie w różnych odległościach. (drogi krótkie i długie). ∗Drogi spoidłowe łączą odpowiednie odcinki rdzenia i półkul stron przeciwnych a więc łączą stronę prawą z lewą. ∗Drogi rzutowe łączą odcinki kory mózgowej z jądrami leżącymi głębiej w półkulach, z jądrami w pniu mózgu i z ośrodkami szarymi rdzenia kręgowego. Zależnie od kierunku przebiegu dzieli się je na drogi wstępujące i zstępujące.→ Drogi wstępujące są to drogi czuciowe, zaś drogi →zstępujące stanowią drogi ruchowe(krótkie i długie). Drogi czuciowe(wst.) prowadzą trzy rodzaje czucia:
powierzchowne, głębokie i wewnętrzne. #Czucie powierzchowne dociera do nas od zewnątrz, jest to czucie dotyku, ucisku, bólu i temperatury. #Czucie głębokie pochodzi z części ciała związanym z narządem ruchu, a więc z torebek stawowych, ścięgien, mięśni, więzadeł i okostnej. #Czucie wewnętrzne pochodzi z narządów wewnętrznych. Drogi ruchowe prowadzą bodźce dla ruchów świadomych, wykonywanych z pełnym udziałem naszej woli i dla ruchów mimowolnych, zautomatyzowanych, odbywających się bez udziału świadomości, ale które mogą być ruchami również świadomymi, np. oddychanie.
Bodźce↔ośrodek korowy. OUN jest otoczony oponami odpowiednio mózgowymi i rdzeniowymi.Rdzeń:przylega bezpośrednio opona miękka naczyniowa, która doprowadza do rdzenia naczynia krwionośne tętnicze, a wyprowadza naczynia żylne. Na zewnątrz przebiega delikatna opona pajęcza. Między tymi oponami znajduje się przestrzeń podpajęczynówkowa wypełniona płynem mózgowo_rdzeniowym. Płyn ten przyciska oponę pajęczą do następnej opony tj. opony twardej. Opona twarda składa się z 2blaszek:wewnętrznej i zewnętrznej. Blaszka wewnętrzna otacza rdzeń kręgowy w postaci długiego worka, który kończy się na poziomie trzeciego kręgu krzyżowego. Blaszka zewnętrzna wyściela kanał kręgowy jako jego okostna. Między obiema blaszkami znajduje się przestrzeń nadtwardówkowa wypełniona splotami żylnymi kręgowymi wewnętrznymi, tkanką łączną i tłuszczową. Mózg: przylega bezpośrednio opona miękka naczyniowa, w której biegną naczynia tętnicze i żylne mózgu. Ponad oponą naczyniową przebiega opona pajęcza. Między nimi znajduje się przestrzeń podpajęczynówkowa wypełniona płynem mózgowo_rdzeniowym. Opona twarda w jamie czaszki składa się z dwóch blaszek wewnętrznej i zewnętrznej. Blaszki te są ze sobą prawie na całej przestrzeni zrośnięte, jedynie w niektórych miejscach znajduje się między obiema blaszkami krew żylna i takie przestrzenie noszą nazwę zatok żylnych opony twardej. Oprócz zatok żylnych tworzą obie blaszki opony twardej oddzielnie wyściółkę i osłonę siodła tureckiego, otaczając w ten sposób przysadkę mózgową oraz w podobny sposób osłonę zwoju półksiężycowatego piątego nerwu czaszkowego. Blaszka wewnętrzna opony twardej wytwarza specjalne fałdy, które wciskają się między części mózgu. Są to:
sierp mózgu, który oddziela od siebie obie półkule mózgu biegnąc w płaszczyźnie strzałkowej, sierp móżdżku oddzielający w podobny sposób półkule móżdżku oraz namiot móżdżku położony w płaszczyźnie poziomej między płatem potylicznym mózgu i móżdżkiem. Blaszka zewnętrzna opony twardej stanowi okostną kości czaszki i jest z nimi zrośnięta. Między oponą pajęczą i twardą jest linijna przestrzeń podtwardówkowa.
⇒Rdzeń kręgowy: wydłużony walec,który zaczyna się przy brzegu otworu potylicznego wielkiego, a kończy się u osoby dorosłej na poziomie tarczy między 1,a 2 kręgiem lędźwiowym. Rdzeń dzielimy na części takie jak kręgosłup.Z rdzenia kręgowego wychodzą parami nerwy rdzeniowe: nerwy szyjne-8;nerwy piersiowe-12;nerwy lędźwiowe-5;nerwy krzyżowe-5; nerwy guziczne-1lub2. <ogólna liczba nerwów jest zmienna i wynosi 31 lub 32 pary> Odcinek rdzenia, z którego wychodzi jedna para nerwów -segment lub neuromer.
Posiada dwa wyraźne zgrubienia:szyjne,lędźwiowe.Nerwy rdzeniowe opuszczają kanał kręgowy przez otwory międzykręgowe.
Ogon koński-wiązka korzeni nerwów rdzeniowych leżących w dolnej części kanału kręgowego poniżej rdzenia kręgowego, w worku oponowym
⇒Mózgowie otoczone czaszką składa się z półkul mózgowych, czyli kresomózgowia oraz pnia mózgu. Pień mózgu tworzą: międzymózgowie, śródmózgowie, móżdżek, most i rdzeń przedłużony. W mózgowiu znajdują się również przestrzenie wyścielone nabłonkiem i wypełnione płynem, czyli komory mózgu.