CHARAKTERYSTYKA WAD POSTAWY

Wady postawy w płaszczyźnie strzałkowej

Plecy okrągłe
(dorsum rotundum)

Plecy okrągłe to wada lokalizująca się w odcinku piersiowym kręgosłupa.
Charakteryzuje się:

• pogłębioną, a czasami również przeniesioną, kifozą.

• wysunięciem głowy do przodu (broda nie rzutuje na mostek),

• wysunięciem barków do przodu,

• spłaszczeniem i zapadnięciem klatki piersiowej,

• rozsunięciem i odstawaniem łopatek od klatki piersiowej,

• funkcja oddechowa klatki piersiowej jest upośledzona.

• Przyczyną powstania pleców okrągłych mogą być wady wrodzone (pochodzenia kostnego lub mięśniowego) lub, częściej, nabyte.

Najczęstsze przyczyny:

• dystonia mięśniowa,

• czynniki psychiczne,

• wady wzroku,

• choroby wtórnie powodujące pogłębienie kifozy piersiowej, jak: choroba Scheuermanna, gruźlica kręgosłupa, krzywica, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

W przypadku pleców okrągłych możemy wyróżnić:

• Hiperkifozę - zwiększenie fizjologicznej kifozy piersiowej,

• Kifozę wysoką - wygięcie obejmujące górny odcinek kręgów piersiowych i niekiedy ostatnie kręgi szyjne, ze szczytem wygięcia przypadającym na Th6. Wada ta ma tendencję do szybkiego usztywniania się.

• Kifozę niską - ze szczytem kifozy przypadającym na Th8 -Th10, zwykle obejmującą również górne kręgi lędźwiowe. Często towarzyszy jej zwiększone przodopochylenie miednicy z krótką mocno zarysowaną lordozą.

• Kifozę totalną - szczyt wygięcia przypada na ostatnie kręgi piersiowe i obejmuje cały odcinek lędźwiowy. Często towarzyszy jej znaczne pogłębienie lordozy szyjnej

Zmiany anatomiczne w obrębie układu mięśniowego:

Rozciągnięcie i osłabienie mięśni:

• karku,

• prostownika grzbietu odcinka piersiowego,

• czworobocznego,

• równoległobocznego,

• najszerszego grzbietu.

• Przy kifozie totalnej czworobocznego lędźwi i biodrowo-lędźwiowego,

Zmiany anatomiczne w obrębie układu mięśniowego:

Wzmożone napięcie i skrócenie mięśni:

• piersiowego większego,

• piersiowego mniejszego,

• zębatego przedniego.

Przy kifozie totalnej:

• pośladkowego wielkiego,

• półścięgnistego, półbłoniastego, dwugłowego uda,

• mięśni brzucha, zwłaszcza prostego.

Zmiany anatomiczne w obrębie układu więzadłowego:

Rozciągnięcie więzadeł:

• długiego tylnego,

• żółtych, międzykolcowch,

• nadkolcowego,

Przykurczenie więzadła przedniego kręgosłupa.

Zmiany anatomiczne w obrębie klatki piersiowej:

• osiadanie żeber,

• zmniejszenie pojemności klatki piersiowej (zmniejszenie życiowej pojemności płuc),

• ucisk serca.

Zalecenia

• Odpoczynek w ciągu dnia w pozycji leżącej na plecach z ramionami odwiedzionymi w bok i ugiętymi w stawach łokciowych, nogi ugięte w stawach biodrowych i kolanach,

• oglądanie telewizji z laseczką trzymaną na plecach w ciągu 20-30 minut,

• w czasie siedzenia przy odrabianiu lekcji należy mieć dobre podparcie na odcinek lędźwiowy i dolny piersiowy,

• biurko musi posiadać odpowiednią wysokość, tak by dziecko nie było zmuszone pochylać się nadmiernie,

• pływanie stylem grzbietowym.

Przeciwskazania:

• stanie na rękach, na głowie,

• skłony w przód,

• krążenia ramionami w przód przy pochyleniu do przodu,

• jazda na rowerze z niską kierownicą,

• siad skrzyżny z wyciągniętymi ramionami w przód,

• unikać wszystkich pozycji, które zaokrąglają plecy i uwypuklają odcinek piersiowy kręgosłupa

Plecy wklęsłe
(dorsum concavum)

Plecy wklęsłe są wadą odcinka lędźwiowego kręgosłupa

Charakteryzują się:

• pogłębieniem fizjologicznej lordozy lędźwiowej.

• zwiększonym przodopochyleniem miednicy,

• wypiętym brzuchem (tzw. przodujący brzuch),

• uwypukleniem pośladków,

• niekiedy przykurczami zgięciowymi st.biodrowych (m.mięśni biodrowo-lędźwiowych).

Często występują:

• nieprawidłowe ruchy przepony i oddychania,

• Złe zawieszenia narządów wewnętrznych w jamie brzusznej powoduje złe ich funkcjonowanie,

• dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa (zmiany przeciążeniowe, zwyrodnieniowe, dyskopatie),

• zaparcia,

• zaburzenia miesiączkowania.

• Plecy wklęsłe mogą być wadą wrodzoną lub nabytą.

• Wśród wad nabytych najczęściej obserwuje się plecy wklęsłe na tle dystonii mięśniowej

W przypadku pleców wklęsłych możemy wyróżnić:

• Hiperlordozę - pogłębienie fizjologicznej lordozy bez zmian lokalizacji, z tendencją do kompensacyjnego pogłębiania kifozy piersiowej,

• Lordozę niską (krótką), z towarzyszącą jej najczęściej kifozą totalną,

• Lordozę wysoką (długą), obejmująca wygięciem lordotycznym także dolny odcinek piersiowy, z towarzyszącą jej kifozą wysoką, krótką.

Zmiany anatomiczne w obrębie układu mięśniowego:

Rozciągnięcie i osłabienie mięśni:

• brzucha,

• pośladkowych wielkich,

• kulszowo-goleniowych,

Wzmożone napięcie i skrócenie mięśni:

• biodrowo-lędźwiowego,

• czworobocznego lędźwi,

• prostego uda,

• prostownika grzbietu odcinka lędźwiowego.

Zmiany anatomiczne w obrębie układu więzadłowego:

Przykurczenie więzadeł w odcinku lędźwiowym kręgosłupa:

• podłużnego tylnego,

• żółtych,

• międzykolcowych,

• nadkolcowego,

• Rozciągnięcie więzadła podłużnego przedniego kręgosłupa w odcinku lędźwiowym.

Zalecenia

• odrabianie lekcji siedząc na krześle z dobrym oparciem na odcinek lędźwiowy i piersiowy dolny,

• przybieranie często pozycji siadów klęcznych z RR do przodu,

• leżenie codziennie 5-10 minut na plecach na twardym podłożu, RR splecione na karku, łokcie na podłożu, NN ugięte w stawach kolanowych,

• jazda na rowerze,

• pływanie,

• narciarstwo i in.

Przeciwwskazania:

• unikanie pozycji zwiększających lordozę lędźwiową,

• gimnastyka artystyczna, akrobatyka, mostek, kołyska itp.

Plecy okrągło-wklęsłe

(dorsum rotundo-concavum)

• Plecy okrągło-wklęsłe stanowią połączenie dwóch wyżej opisanych wad, gdzie jednocześnie następuje zwiększenie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej.

• Zmiany w sylwetce dziecka z plecami okrągłymi pociągają za sobą zmiany anatomiczne w narządzie ruchu będące połączeniem zmian obecnych w dwóch poprzednio opisanych wadach.

Zazwyczaj:

• głowa wysunięta jest ku przodowi,

• klatka piersiowa spłaszczona,

• często pierwotną przyczyną wady jest zwiększony kąt przodopochylenia miednicy, w związku z tym zwiększa się lordoza lędźwiowa i na drodze odcinkowej kompensacji dochodzi do pogłębienia kifozy piersiowej.

Przeciwwskazania:

• skoki,

• dźwiganie,

• przewroty i mostki,

• nadmiar skłonów w przód,

• dłuższe wysiłki w pozycji stojącej.

Plecy płaskie
(dorsum planum)

Plecy płaskie są wadą charakteryzującą się:

• spłaszczeniem lub brakiem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej,

• zmniejszeniem przodopochylenia miednicy,

• prawidłowa ruchomością kręgosłupa

• płaską klatka piersiową,

• barkami opadającymi,

• mogą występować bóle głowy spowodowane zmniejszoną krzywizną kręgosłupa, który nie amortyzuje wstrząsów głowy.

Niektórzy autorzy sugerują, że właśnie to zmniejszone (niewykształcone) przodopochylenie miednicy jest przyczyną powstania wady.

• Brak fizjologicznych krzywizn kręgosłupa powoduje upośledzenie jego funkcji amortyzacyjnej, prowadząc szybko do zmian przeciążeniowych i zwyrodnieniowych kręgosłupa.

• Dużo większa jest też skłonność do powstawania bocznych skrzywień kręgosłupa.

• Charakterystyczne jest bardzo słabe umięśnienie, często dzieci z plecami płaskimi są bardzo chude, i niechętne, do jakiegokolwiek wysiłku fizycznego.

• Plecy płaskie są coraz częściej spotykane u dzieci, co prawdopodobnie wiąże się z siedzącym trybem życia.

Zalecenie

• wszechstronne wzmocnienie mięśni grzbietu, brzucha oraz pośladków,

• nie unikać pozycji lordozującytch i kifotyzujących.

Przeciwwskazania:

• zwisy,

• ćwiczenia wyprostne,

• skoki, podskoki (zwłaszcza na twardym podłożu).

Wady kończyn dolnych

• Wady kończyn dolnych zaliczane są do wad postawy ciała, ponieważ mają ogromny wpływ na statykę ciała.

• Są one wadami wrodzonymi lub nabytymi w trakcie rozwoju ontogenetycznego.

Do najczęstszych wad zalicza się:

• kolana koślawe,

• kolana szpotawe,

• stopę płaską,

• stopę płasko-koślawą,

• stopę wydrążoną.

Kolana koślawe
(genua valga)

• W wadzie tej oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty na zewnątrz.

• Za koślawość fizjologiczną uważa się odchylenie od osi nie większe niż 10º lub rozstęp między kostkami przyśrodkowymi wynoszący 4-5 cm.

• Maksymalna, fizjologiczna koślawość kolan występuje około 6 r.ż.

• Wada ta z reguły jest obustronna.

• Pojawia się najczęściej w kilka miesięcy po rozpoczęciu chodzenia w wyniku przeciążeń kończyn dolnych i chodzenia na szerokiej podstawie.

Postaci kolan koślawych:

• statyczna,

• wrodzona,

• pokrzywicza,

• pourazowa,

• porażenna.

• Wada ta występuje niekiedy jako zjawisko wtórne w stopie płasko-koślawej, lub jej następstwem jest płaskostopie, zwłaszcza u dzieci z nadwagą lub otyłością.

Zmiany w układzie mięśniowym i więzadłowym:

• rozciągnięcie więzadła pobocznego piszczelowego, a skrócenie pobocznego strzałkowego,

• rozciągnięcie mięśnia półbłoniastego i półścięgnistego, krawieckiego, głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego oraz przykurcz pasma biodrowo-piszczelowego i mięśnia dwugłowego uda.

Zmiany w układzie kostnym:

• przerost kłykcia wewnętrznego kości udowej,

• zahamowanie wzrostu kłykcia zewnętrznego,

• skrzywienie kości udowej lub piszczelowej,

• skręcenie na zewnątrz podudzia,

• przeprost w stawie kolanowym

• W następstwie tej wady dochodzi do zmniejszenia zwartości stawu kolanowego i pojawia się skłonność do zwichnięć rzepki.

• W stadiach zaawansowanych dziecko ma skłonność do krzyżowania kolan i obwodzenia kończyn dolnych.

• Chód jest niepewny, kołyszący i koszący.

• Przy wadach jednostronnych rozwija się skolioza lędźwiowa (czynnościowe skrócenie kończyny).

Kolana szpotawe
(genua vara)

• W tej wadzie oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty do wewnątrz.

• O szpotawości mówi się, gdy rozstęp między kłykciami przyśrodkowymi przy stopniach zwartych jest większy niż 4-5 cm.

• Fizjologiczna szpotawość kolan występuje u dzieci w ciągu 1 roku życia, po czym przechodzi w fizjologiczną koślawość

Przyczyny

• Jako wada statyczna pojawia się u dzieci przedwcześnie rozpoczynających stanie i chodzenie, - ciężar ciała jest zbyt wielkim obciążeniem dla miękkiego kośćca dziecka.

• Szpotawość kolan rozwija się również w następstwie zaburzeń rozwoju chrząstki wzrostowej po stronie przyśrodkowej stawu kolanowego z powodu:

• procesów zapalnych,

• urazów,

• krzywicy,

• choroby Blounta

• w przebiegu chorób ogólnoustrojowych (chondrodystrofia, choroba Albrighta, Pageta, Heinego-Medina)

Zmiany w układzie mięśniowym i więzadłowym:

• Więzadło poboczne zewnętrzne rozciągnięte, a poboczne wewnętrzne przykurczone.

• Mięśnie dwugłowy uda i napinacz powięzi szerokiej są rozciągnięte, a półbłoniasty i półścięgnisty - przykurczone

Zmiany w układzie kostnym:

• Trzon kości udowej, piszczelowej i strzałkowej wygięty jest na zewnątrz.

Stopa płaska podłużnie (pes planus)

• Stopę płaską nabytą poprzedza płaskostopie czynnościowe, czyli stopniowe obniżanie się podłużnego sklepienia stopy na skutek niewydolności statyczno-dynamicznej.

• Przeciążenie związane jest z niewydolnością układu mięśniowo-więzadłowego i doprowadza do zniekształceń, zaburzeń funkcji i bolesności

Wyróżnia się trzy stopnie płaskostopia:

I - zmniejszenie napięcia mięśni. Sklepienie stóp obniża się po dłuższym obciążeniu (staniu, chodzeniu).

II - obniżenie łuku podłużnego stopy widoczne jest w pozycji stojącej, ale przy odciążeniu stopa przybiera prawidłowy kształt.

III - zniekształcenie stopy jest utrwalone zarówno podczas obciążenia, jak i w odciążeniu. Nasilają się dolegliwości bólowe, chód ulega zaburzeniu, staje się niezgrabny.

Stopa płasko-koślawa
(pes plano-valgus)

• W stopie prawidłowej oś pięty jest przedłużeniem osi podudzia.

• Fizjologiczne odchylenie wynosi ok.5º, częściej w kierunku do wewnątrz.

• Przy koślawości stopy pięta skręca się na zewnątrz i opiera o podłoże brzegiem przy środkowym.

• Dziecko z tą wadą niszczy obcas po stronie wewnętrznej.

• Stopy płasko-koślawe łączą się często z koślawością kolan, co pogłębia dolegliwość

Wskazania:

• kąpiele w ciepłej wodzie z dodatkiem soli,

• chodzenie po urozmaiconym terenie i podłożu,

• pływanie, narciarstwo, gimnastyka artystyczna itp..

Przeciwwskazania:

• długotrwałe stanie,

• dźwiganie dużych ciężarów,

• duże rozkroki w pozycji stojącej.

Stopa poprzecznie płaska (pes transverso-planus)

• Polega na obniżeniu główek drugiej i trzeciej kości śródstopia i spłaszczeniu łuku poprzecznego stopy.

• Najczęściej występuje u kobiet z powodu noszenia obuwia na wysokich obcasach.

Obciążenie stopy przesuwa się wtedy ku przodowi i dochodzi do przeciążenia, rozpłaszczenia (rozejście się kości śródstopia), a niekiedy odwrócenia przodostopia.

Jednocześnie dochodzi do osłabienia i zaburzenia równowagi napięcia mięśni długich i krótkich stopy oraz zmniejszenia napięcia mięśni glistowatych i międzykostnych, co prowadzi do młotkowatego ustawienia palców

• Charakterystyczne dla tej wady jest występowanie modzeli pod główkami drugiej i trzeciej kości śródstopia oraz piekącego bólu podczas chodzenia.

• Często ze stopą płaską poprzecznie współistnieje paluch koślawy

Stopa wydrążona
(pes excavatus)

• Wada polega na pogłębieniu łuków podłużnych stopy.

Stopę wydrążoną charakteryzuje:

• wysokie podbicie,

• ustawione szponiasto palce,

• przykurcz rozcięgna podeszwowego.

• Zniekształcenie powoduje skrócenie stopy.

• Wadę dostrzega się zwykle około 10 - 14 r.ż., kiedy zniekształcenie stopniowo się nasila.

• Zwykle przed ukończeniem wzrostu pojawiają się bóle stóp, których przyczyną jest przeciążenie pięty oraz główek kości śródstopia, pod którymi tworzą się dokuczliwe modzele (odciski)

Różne odbicia stopy wydrążonej

• Dodatkowym czynnikiem, który może pogłębiać wadę stóp, jest za ciasne (zbyt krótkie) obuwie.

• Wada ta staje się zauważalna przy badaniu stopy w pozycji odciążonej (np. siedzącej), a zwłaszcza przy czynnym grzbietowym zgięciu stopy

4