FIZYKOTERAPIA ZAGADNIENIA OGÓLNE

FIZYKOTERAPIA- jeden z działów rehabilitacji; leczenie za pomocą zjawisk naturalnych, chemicznych, fizycznych (światło, temperatura, pole magnetyczne, ultradźwięki, itp.)

CELE FIZYKOTERAPII

• możemy wpłynąć na dolegliwości jakiejś choroby, ale nie jesteśmy w stanie jej wyleczyć całkowicie

• odnowa biologiczna

• zabiegi kosmetyczne

• usprawnianie

• zmniejszenie efektów hipokinezji (unieruchomienia; akinezja- bezruch)

• poprawa ogólnej sprawności fizycznej i odporności

OD CZEGO ZALERZY REAKCJA NA BODZIEC

• etap choroby

• pory dnia

• choroby towarzyszące

• wiek (zmienność osobnicza)

• leki (środki przeciwbólowe)

• natężenie bodźca (dawka)

• tolerancja organizmu

• długość działania bodźca

• pora dnia

• prawa fizjologii

• przekaz informacji międzykomórkowej

DAWKA (dobierana indywidualnie)

• dostosowana jest do masy ciała pacjenta, a także do powierzchni zabiegowej (w okolicy głowy i serca robi się inaczej zabiegi), grubość tkanki tłuszczowej

• wiek

• płeć

• etap choroby

• ilość przyjmowanych leków przeciwbólowych

• obserwacja reakcji pacjenta na dana dawkę (indywidualny dobór dawki)

Istotna jest obserwacja pacjenta podczas zabiegu- powinniśmy widzieć jak reaguje na bodźce, uświadomić go przed zabiegiem co będzie czuł. Należy znać normy.

REAKCJA ORGANIZMU NA BODŹEC

1. ogólna- dotyczy całego organizmu: mdłości; podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi; usprawnianie funkcji poszczególnych układów; poprawa ogólnej odporności

2. miejscowa- dotyczy konkretnego miejsca zabiegowego: naczynia się rozszerzają (reakcja przekrwienia);zwiększa się metabolizm komórki, tzn. gęstość cytoplazmy, zmiana przepuszczalności błon; zmiana nadpobudliwości zakończeń komórek nerwowych;

PRAWO DASTRE`A - MORATA

Zachowanie się naczyń krwionośnych pod wpływem ciepła.

Bodźce termiczne (zimno- ciepło), działając na duże powierzchnie skóry, powodują przeciwne do naczyń skóry zachowanie się dużych naczyń klatki piersiowej i jamy brzusznej. Naczynia nerek, śledziony i mózgu wykazują odczyn taki sam jak naczynia skóry, tzn.:

Jeśli naczynia krwionośne skory ulęgają pod wpływem ciepła rozszerzeniu, to duże naczynia klatki piersiowej i jamy brzusznej ulęgają zwężeniu. Natomiast gdy naczynia krwionośne skóry ulegają pod wpływem zimna zwężeniu, to naczynia klatki piersiowej i jamy brzusznej rozszerzają się.

CIEPŁOLECZNICTWO

WPŁYW CIEPŁA NA ORGANIZM LUDZKI

• dochodzi do przekrwienia

• działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo

• umożliwia ruch w stawie (wzmożona produkcja mazi)

• poprawia się rozciągliwość kolagenowej tkanki łącznej

• poprawia się trofika (tzn. odżywianie komórkowe)

• zwiększa się metabolizm komórki

1. SKUTKI DZIAŁANIA CIEPŁA- NEGATYWNE

• oparzenia

• obrzęki

• krwotoki, ujawnienie infekcji

• zakłócenia pracy serca, układu krążenia

2. WSKAZANIA

• przewlekłe podostre bóle dotyczące chorób zwyrodnieniowych

• reumatoidalne zapalenie stawów

• zesztywnieniowe zapalenie stawów kręgosłupa

• mięśniobóle

• regeneracja nerwów

3. PRZECIWWSKAZANIA

• stany ostre

• ciąża

• stany gorączkowe

• nowotwory

• stany krwawienia (np. miesiączka u kobiet)

• choroba wrzodowa żołądka (można spowodować krwotok wewnętrzny)

• miażdżyca

• świeże urazy tkanek miękkich

• infekcje skórne

• zaburzenia w krążeniu żylnym i tętniczym

• zakrzepica, zapalenie żył

• choroby zakaźne (gruźlica) -wyjątek żółtaczka

• ból o nieznanej etiologii

ZABIEGI Z WYKORZYSTANIEM PARAFINY

• węglowodór

• do medycyny fizykalnej używana jest w postaci białej

• sprzyja wydzielaniu endorfin

• szybko pobiera ciepło, długo je oddaje

• należy podgrzewać do temperatury 50 C

• temperatura wrzenia 250 C

• można ją używać kilka razy do zabiegów

• 53 C- 60 C- nie należy przekraczać tej temperatury

• musimy uważać aby do parafiny nie dostała się woda, bo możemy się poparzyć

• badanie powierzchni zabiegowej: sprawdzenie czy pacjent nie ma jakiś czyraków, ropni, dokładne umycie i osuszenie powierzchni zabiegowej

1. WSKAZANIA

• blizny, bliznowce, zrosty pooperacyjne, mięśniowe (uelastycznia)

• choroby zwyrodnieniowe (nie może być to osoba starsza z zaawansowaną osteoporozą- parafina odwapnia kości)

• choroby stawów

• kosmetyka i pielęgnacja

2. PRZECIWWSKAZANIA

• osteoporoza

• nie zakończony wzrost kości

• uszkodzenia skóry

• zły stan zdrowia pacjenta

• choroba wrzodowa

• ciąża

• choroby nowotworowe

• stan gorączkowy

• krwawienie

• ostre stany zapalne

ZABIEGI Z UŻYCIEM PARAFINY

1. okłady parafinowe:

• stosuje się je na większe stawy lub powierzchnie

• parafinę nakładamy pędzelkiem w jedna stronę (np. dosercową)

• nakładamy do utworzenia warstwy 1-2 cm grubości

• owijamy tzw. papierem woskowym lub ceratą

• zabieg trwa 30-40 minut

2. kąpiel częściowa: kończyna dolna

• przygotowanie pacjenta- powierzchni zabiegowej

• podgrzewamy parafinę do ok. 53 C

• pacjent wkłada kończynę do zbiornika z parafiną, rusza nią (sprzyja to rozluźnieniu mięśni i powiększeniu zakresu ruchu)

• zakładamy skarpetki

• zabieg trwa 30-40 minut

3. kąpiel częściowa: kończyna górna

• oglądamy powierzchnie zabiegową

• pacjent zanurza kończynę górna w parafinie i wyjmuje- czynność powtarza do momentu powstania 1-2 cm skorupy

• zawijamy w ceratę

• wsadzamy do rękawicy

• zabieg trwa 30 minut

4. zawijanie w parafinę

• oglądamy powierzchnie zabiegową

• gazę moczymy w parafinie (kilkakrotnie)

• owijamy miejsce zabiegowe

• temperatura 50 C- 55 C

• zabezpieczamy ceratą

• owijamy kocem

• zabieg trwa 30-40 minut

RUMIEŃ CIEPLNY- występuje w czasie zabiegu i jego natężenie wzrasta z promieniowaniem; zaczerwienienie skóry jest nierównomierne- plamiste; odczyn po zabiegu; skóra jest gładka, natłuszczona; utrzymuje się 1-2h (czas zależy od dawki naświetlania)

SAUNA

• zabieg fizykalny

• jako zabieg higieniczny, leczniczy

• w odnowie biologicznej

• jest to kąpiel w gorącym powietrzu o nieznacznej wilgotności

• sauna: komora (wyłożona drewnem); „ognisko sauny”- piec ogrzewa do temperatury ok. 200 C, są tam kamienie, które oddają ciepło;

• w czasie kąpieli stosuje się tez niskie temperatury aby schłodzić ciało (zimna woda, powietrze)

• z sauny można korzystać 1h po ostatnim posiłku kiedy już odda się stolec i opróżni pęcherz moczowy

• należy się dokładnie umyć i wysuszyć

• pod ciało podkładamy suchy ręcznik

• żadnych ozdób, biżuterii,

• minimalna liczba osób w saunie podczas zabiegu: 2

• zakaz rozmów w saunie

• można stosować rozcieranie specjalnymi szczotkami czy chłostanie gałązkami brzozy (aby zwiększyć odczyn naczyń krwionośnych)

• każda faza trwa 5-12 minut, cały zabieg traw 10- 25 minut

• po zakończeniu stosuje się chłodną kąpiel a następnie 20-30 minutowy odpoczynek

• należy unikać napojów alkoholowych przed i po saunie

• w czasie jednego seansu stosuje się 2-3 kolejne wejścia do komory

• zabieg wskazany wykonywać raz w tygodniu

• mogą go stosować tylko osoby ze sprawnym układem krążenia (wejście z ciepłego do zimnego powoduje wzrost ciśnienia krwi)

• ochładzanie nie może być gwałtowne

1. faza nagrzewania

• trwa 5-12 minut

• po wejściu do sauny osoba układa się a ławie

• osoby gorzej znoszące wysoka temperaturę mogą korzystać z kranów z woda wewnątrz sauny- aby sobie schłodzić twarz i okolicę serca

• polewanie wodą kamieni pieca wzmacnia dodatkowo efekt przegrzania

2. faza ochładzania

• trwa 5-12 minut

• wyjście na powietrze

• polewanie, kąpiel w basenie z zimna wodą (temperatura nie niższa 18 C)

• natrysk

• nacieranie śniegiem

• specjalny sposób oddychania (wydłużona faza wydechu)

• po ochłodzeniu wskazane jest ogrzanie stóp

• po zabiegu myjemy skórę chłodną wodą bez mydła, osuszamy dokładnie i kolejna faza

1. WSKAZANIA

• zabiegi kosmetyczne

• odprężenie, odpoczynek po intensywnym wysiłku fizycznym

• zwiększenie wydolności organizmu

• przewlekłe schorzenia gośćcowe

• choroba zwyrodnieniowa stawów

• nadciśnienie tętnicze okresu I i I/II

• stany pourazowe narządu ruchu

• choroby skóry- trądzik

• przewlekłe stany zapalne narządów rodnych

2. PRZECIWWSKAZANIA

• ostre i przewlekłe choroby zakaźne (stwierdzone nosicielstwo)

• ostre choroby gorączkowe

• przeziębienie

• skłonność do krwawień

• choroby nowotworowe, nerek, wątroby

• niedokrwistość

• ciąża z powikłaniami

• zaburzenia wydzielania wewnętrznego (nadczynność tarczycy, obrzęk śluzowaty, niedomoga kory nadnerczy)

• padaczka, stany psychotyczne

• klaustrofobia

• choroby układu krążenia (choroba wieńcowa, stany pozawałowe, miażdżyca, stany po wylewach krwawych, zakrzepowe zapalenie żył, zarostowe schorzenia naczyń krwionośnych)

• jaskra

• alkoholizm

• narkomania

3. DZIAŁANIE SAUNY NA ORGANIZM

• podwyższenie przemiany materii (średnio o 11%)

• zwiększenie wydzielania się potu

• utrata wody

• przyspieszony oddech

• przegrzanie ustroju (powrót do normalnej temperatury jest powolny)

• zwiększa się wydzielani błon śluzowych dróg oddechowych

• działa prawo dastre`a- morata

• przyspieszona akcja serca

• zwiększa się ciśnienie krwi

• długie przebywanie: wzrost ciśnienia skurczowego krwi

• poprawa ogólnej odporności

• faza ochładzania: powoduje zmniejszenie pracy serca, podwyższenie ciśnienia rozkurczowego krwi

ŚWIATŁOLECZNICTWO

1. PROMIENIOWANIE PODCZERWONE

• niewidzialne

• emitowane przez rozgrzane ciało

• w lecznictwie wykorzystywane 770-15 000 nm długości fali

• IR- „infra-red”

• Dzieli się na:

• promieniowanie krótkofalowe, tzw. bliskie (770- 1500nm); wnika do 30 mm w głąb tkanek

• promieniowani średniofalowe (1500- 4000nm);

• promieniowanie długofalowe, tzw. dalekie (4000-15000nm); wnika w głąb tkanek do 0,5- 3 mm

• działanie biologiczne :

• podnosi temperaturę ciała

• rozszerzenie naczyń włosowatych (zwiększony przepływ krwi)

• reakcje zgodne z prawem Daste`a -Morata

• zmniejszenie napięcia mięśni

• przeciwbólowo

• wzmożona przemiana materii

odczyn organizmu na promieniowanie IR

• miejscowy

• występuje na skórze w miejscu jej napromieniowania i w okolicach

• polega na rozszerzeniu naczyń krwionośnych (powoduje to zaczerwienienie skóry) tzw. rumień cieplny

• ogólny

2. PROMIENIOWANIE WIDZIALNE

• długość fali 400- 760 nm

• wywołuje u ludzi i zwierząt wrażenia świetlne

3. PROMIENIOWANIE NADFIOLETOWE

• niewidzialne

• długość fali 100-400 nm

• do celów leczniczych: 200-380 nm