Unerwienie serca
Układ współczulny
Układ przywspółczulny
Unerwienie serca
Włókna współczulne
Włókna zazwojowe odchodzą od zwojów: gwiaździstego, szyjnego środkowego i dolnego oraz piersiowych (4 górnych)
Włókna z prawego pnia współczulnego zaopatrują głównie węzeł zatokowo - przedsionkowy oraz przedsionki
Włókna z lewego pnia współczulnego zaopatrują głównie komory
Na zakończeniach uwalniania noradrenalina (NA)
Działa na receptor adrenergiczny β1 (sprzężony przez białka Gs z cyklazą adenylową)
Unerwienie naczyń krwionośnych
Unerwienie naczyniozwężające
Unerwienie naczyniorozszerzające
Unerwienie naczyniozwężające
włókna współczulne pozazwojowe
we wszystkich naczyniach (wyjątek: naczynia włosowate i naczynia łożyska)
transmitter: NA; receptor: α1
spoczynkowa aktywność toniczna = stałe napięcie neurogennne
najobficiej: tętniczki, zwieracze prekapilarne; w mniejszym stopniu większe tętnice i żyłki
efekt pobudzenia: ↑ opór obwodowy, ↑ powrót żylny; a w konsekwencji: ↑ SV, ↑ CO, ↑BP
brak specjalnych nerwów naczyniorozszerzających
wniosek:
skurcz naczyń: ↑ aktywności współczulnej
rozkurcz naczyń: ↓ aktywności współczulnej
Unerwienie naczyniorozszerzające
tylko w nielicznych naczyniach krwionośnych
nie wykazuje aktywności spoczynkowej
różny charakter:
przywspółczulny: ślinianki, opony mózgowe, mózg, naczynia wieńcowe, narządy płciowe
współczulny (Ach): mięśnie szkieletowe
Ośrodek sercowy
w rdzeniu przedłużonym
otrzymuje informację:
z receptorów obwodowych
z wyższych pięter OUN: podwzgórze, kora mózgowa
podział:
ośrodek sercowohamujący - pobudza dosercowe włókna n. X
ośrodek sercowopobudzający - pobudza dosercowe włókna współczulne
toniczna (stała) przewaga ośrodka sercowohamującego nad ośrodkiem sercowopobudzającym
ośrodek sercowopobudzający i włókna współczulne dosercowe nie wykazują tonicznego napięcia; aktywność wzrasta okresowo (wysiłek fizyczny)
Ośrodek naczynioruchowy
w rdzeniu przedłużonym
kontroluje czynność włókien współczulnych zazwojowych, zwężających naczynia
dwa skupiska neuronów:
strefa presyjna - boczna część rdzenia przedłużonego, pobudzenie: ↑ aktywności współczulnej
strefa depresyjna - przyśrodkowa część rdzenia przedłużonego, pobudzenie: ↓ aktywności współczulnej
stałe pobudzanie strefy presyjnej
podwzórze, kora mózgowa, układ siatkowaty
obszar chemowrażliwy rdzenia przedłużonego
ośrodek oddechowy rdzenia przedłużonego
impulsacja aferentna z receptorów obwodowych (baro- i chemoreceptory
Odruch z baroreceptorów
główny mechanizm regulujący napięcie współczulne
charakter hamujący
receptory: baroreceptory (mechanoreceptory)
zatoki szyjne
łuk aorty
bodziec pobudzający: ↑ ciśnienia tętniczego b(rozciągnięcie ściany tętnicy)
włókna dośrodkowe:
n. zatokowy (n. IX) - z baroreceptorów zatok szyjnych
n. aortalny (n. X) - z baroreceptorów łuku aorty
włókna afferentne: typu A (grube, zmielinizowane, szybko się adaptujące) lub typu C (cienkie, bezrdzenne, utrzymujące swą aktywność)
Odruch z baroreceptorów - cd
efekt:
serce: hamowanie aktywności współczulnej, pobudzanie n. X
naczynia: hamowanie aktywności współczulnej
skutek:
serce: ↓ HR, ↓ kurczliwości
naczynia: rozszerzenie naczyń
WNIOSEK: ↓ BP
Odruch z baroreceptorów - znaczenie
odruch własny układu krążenia - receptory i efektory w obrębie układu sercowo - naczyniowego
rola:
wyrównywanie krótkotrwałych wahań ciśnienia tętniczego
regulacja rozmieszczenia płynu między naczyniami krwionośnymi a przestrzenią zewnątrzkomórkową
Mechanoreceptory serca
Odruch Bezolda - Jarischa
mechanoreceptory komór
bodziec: rozciągnięcie ścian komory
włókna afferentne: typu C, cienkie, bezmielinowe
efekt:
serce: hamowanie aktywności współczulnej, pobudzanie n. X
naczynia: hamowanie aktywności współczulnej
skutek:
serce: ↓ HR, ↓ kurczliwości
naczynia: rozszerzenie naczyń
Odruch Bezolda - Jarischa
znaczenie:
odruch własny sercowo - sercowy
zmniejsza pracę serca w warunkach nadmiernego przeciążenia
paradoksalne pobudzenie mechanoreceptorów: np. po krwotoku
weratrydyna - alkaloid pobudzjący mechanoreceptory lewej komory
Odruch Bainbridge'a
receptory przedsionków typu B
bodziec: mechaniczne rozciąganie przedsionków
włókna afferentne: grube, zmielinizowane
efekt:
serce: pobudzanie aktywności współczulnej, hamowanie n. X
naczynia: pobudzanie aktywności współczulnej
skutek:
serce: ↑ HR, ↑ kurczliwości
naczynia: skurcz naczyń
znaczenie:
ułatwia przesunięcie zwiększonej objętości krwi z PK przez krążenie płucne do LK
Regulacja hormonalna układu krążenia
układ renina - angiotensyna - aldosteron (układ RAA)
wazopraesyna (hormon antydiuretyczny, ADH, AVP)
przedsionkowy peptyd natriuretyczny (ANP)
Renina
wydzielana przez aparat przykłębuszkowy nerki (komórki ziarniste tętniczki doprowadzającej)
enzym proteolityczny
okres półtrwania 40-120 min.
czynniki pobudzające uwalnianie:
↑ aktywności współczulnej (NA, receptory β)
hipowolemia
↓ RR
przewlekłe choroby z obrzękami
Renina
czynniki hamujące wydzielanie:
angiotensyna II
wazopresyna
hipernatermia
ANP
działanie:
przekształca angiotensynogen w angiotensynę I
Angiotensyna II
Peptyd - 8 aminokwasów
Okres półtrwania: 1-3 min.
Działanie:
↑ syntezy i wydzielania aldosteronu
skurcz naczyń
↑ ADH
↑ ACTH
↑ resorbcji Na w kanalikach nerkowych
↑ pragnienie
Unieczynniana przez angiotensynazy
Angiotensyna III silnie pobudza wydzielanie aldosteronu
Aldosteron
Mineralokortykosteroid (C21) wydzielany przez warstwę kłębkowatą kory nadnerczy
Okres półtrwania 20-30 min.
Rytm dobowy - szczyt wydzielania we wczesnych godzinach rannych
W osoczu związany z albuminami i CBG
Metabolizowany w wątrobie
Wydalany przez nerki w stanie wolnym i sprzężonym z kwasem siarkowym i glikuronowym
Aldosteron
Czynniki pobudzające wydzielanie:
ACTH
Angiotensyna II
Hiperkaliemia
Hiponatremia
hipowolemia
Czynniki hamujące wydzielanie:
Wazopresyna
Wzrost RR
Receptory cytoplazmatyczne: nerki, ślinianki, jelito, gruczoły potowe
Przedsionkowy peptyd natriuretyczny - ANP
Synteza w kardiomiocytach przedsionków
Etapy syntezy: pre-pro-ANP; pro-ANP i ANP
Peptyd- 28 aa
Czynniki pobudzające wydzielanie:
Hiperwolemia
Adrenalina
Wazopresyna
Synteza w podwzgórzu
Jądro nadwzrokowe
Jądro przykomorowe
Magazynowana w tylnym płacie przysadki
Hormon polipeptydowy
Okres półtrwania 16-20 min.
Wazopresyna
Działanie:
Nerka - receptor V2; zwrotne wchłanianie wolnej wody w kanalikach zbiorczych
Naczynia krwionośne - receptor V1; skurcz naczyń; to działanie tylko w dużych stężeniach
Wazopresyna
Czynniki pobudzające wydzielanie:
Hipermolalność osocza
Hipowolemia
Czynniki hamujące wydzielanie:
Hipomolalność osocza
Hiperwolemia