„Lubię ortografię”- program profilaktyczny nauczania ortografii dla uczniów klas I-III.

 

Autor programu: mgr Anna Czubacka

 

I. Wstęp

 

Głównym celem nauki ortografii w nauczaniu zintegrowanym jest wytworzenie takiej pamięci wzrokowej i motorycznej wyrazów oraz nabycia skłonności samokontroli poprzez okazjonalne

i systematyczne ćwiczenia, które mają za zadanie doprowadzić ucznia do automatyzacji poprawnego pisania.

O nauce prawidłowego pisania mówić można wówczas, gdy uczeń rozumie sens i budowę pisanych słów. Zapisując wyrazy zastanawia się nad wyborem właściwych liter i sprawnie posługuje się zasadami ortograficznymi. Systematyczne ćwiczenia doprowadzają czynność pisania do zautomatyzowania i przechodzą w nawyk ortograficzny. Jest to pisanie bezbłędne, które nie wymaga już zastanawiania się nad każdym zapisywanym wyrazem.

Wśród treści kształcenia zintegrowanego zawartego w programie nauczania WSiP Program Wczesnoszkolnej Zintegrowanej Edukacji XXI Wieku klasy 1 - 3 znajdują się zagadnienia ortograficzne przewidziane do realizacji przez pierwsze trzy lata nauki na I etapie edukacji podstawowej. Program przewiduje dla każdej klasy określony materiał ortograficzny. Układ tego materiału jest koncentryczno - spiralny, tzn. jest powtarzany, utrwalany i rozszerzany

w kolejnych klasach. Wprowadzone zagadnienia ortograficzne w klasie I są w kolejnych klasach wzbogacane nowymi treściami, a ćwiczenia praktyczne odbywają się na coraz to wyższym etapie trudności. Utrwalanie poznanych zagadnień ortograficznych nie jest wielokrotnym powtarzaniem, lecz ćwiczeniem stanowiącym podstawę do nabywania nowych umiejętności

i sprawnego przekształcania ich w nawyk ortograficzny. Natomiast elementarne wiadomości przyswajane przez uczniów są wynikiem uogólnienia doświadczeń praktycznych i formułowania prostych zasad pisowni.

Niniejszy program ma na celu głównie wyrównywanie braków w opanowaniu podstawowych umiejętności z zakresu uczenia się ortografii, który jest przewidziany

w programie nauczania klas I-III.

Program został wdrożony w roku szkolnym 2005\2006 i jest oparty o wyżej wymieniony program nauczania jak również jest zgodny z podstawą programową.

 

 

II. Cele ogólne programu:

 

  Poznanie i utrwalenie zasad ortograficznych

 

 Doskonalenie umiejętności zastosowania w praktyce zasad ortograficznych

 

 Wyrabianie nawyku korzystania z różnych źródeł informacji, w tym ze słowników ortograficznych

 

 Utrwalanie zdobytych wiadomości poprzez gry i zabawy dydaktyczne.

 

III. Cele operacyjne:

Uczeń :

 

- Zna zasady ortograficzne i stosuje je w praktyce;

 

- Wyjaśnia pisownię wyrazów z „ó', „u”, „ż”,, „rz”, „h”, „ch”

 

- Podaje regułę zastosowania zmiękczeń

 

- Zna alfabet i posługuje się nim

 

- Potrafi posługiwać się słownikiem ortograficznym;

 

- Pisze poprawnie z pamięci i ze słuchu wyrazy w ramach

poznanego i utrwalonego słownictwa;

 

- Ma nawyk sprawdzania tekstu po napisaniu;

 

- Potrafi stosować zasadę pisowni wielka literą

 

- Potrafi pisać poprawnie teksty z trudnościami ortograficznymi

 

- Stosuje poznaną wiedzę przy rozwiązywaniu krzyżówek, rebusów i zagadek

 

- Doskonali technikę czytania, która ma pozytywny wpływ na

eliminowanie błędów.

 

- Sprawdza swoje umiejętności w grach i zabawach edukacyjnych

 

- Bierze aktywny udział w konkursach i quizach ortograficznych

 

 

IV. Treści programowe:

Program edukacyjny -„Lubię ortografię”- obejmuje następujące treści programowe:

1. Opanowanie pamięciowe alfabetu i praktyczne jego stosowanie -praca ze słownikiem ortograficznym.

2. Wielkie litery w pisowni wyrazów.

3. Pisownia wyrazów z „ó” i „u”.

4. Pisownia wyrazów z „rz” i „ż”.

5. Pisownia wyrazów z „h” i „ch”.

6. Pisownia wyrazów ze zmiękczeniami.

7. Zabawa z komputerowym programem ortograficznym.

8. Zabawy i gry z ortografią.

9. Konkursy i quizy ortograficzne.

 

V. Metody pracy

 

METODY podające:

- swobodna rozmowa, dialog,

-praca z tekstem

-historyjka obrazkowa

 

METODY AKTYWIZUJĄCE:

- dyskusja twórcza,

- drama,

- gry i zabawy integracyjne,

- gry logiczne i dramatyczne,

- „burza mózgów”,

 

METODY PRAKTYCZNE (działanie):

ćwiczenia,konkursy,quizy, programy komputerowe, śpiewanie piosenek

VI. Formy pracy

 

- indywidualna

-indywidualna zróżnicowana

-zespołowa

-zespołowa zróżnicowana

-zbiorowa

-zbiorowa zróżnicowana

 

VII. Środki dydaktyczne

 

- słowniki ortograficzne,

- plansze z regułami ortograficznymi,

- karty pracy dla każdego ucznia,

- magnetofon,

- piosenki ortograficzne

- gry dydaktyczne,

- komputer.

- Programy komputerowe

- komplety ilustracji określonych grup wyrazów i ich podpisy (rozsypanka wyrazowa), np. nazwy zwierząt, roślin, zawodów, przyborów szkolnych, zjawisk przyrody,

- zestawy tematyczne, np. zima, na działce, zestawy z określoną trudnością ortograficzną u-ó, ż-rz, ch-h,

- „lizaki” symbolizujące - w sposób umowny z uczniami - trudności ortograficzne,

- ramki tekturowe - „okienka” do wskazywania trudności ortograficznych,

- słowniczki ortograficzne sporządzone przez uczniów pod kierunkiem nauczyciela, na przykład w formie ilustrowanych słowniczków - książeczek czy słowniczków - składanek,

- materiały do rozrywek umysłowych, na przykład: domino, rebusy, loteryjki, karty, łamigłówki, krzyżówki, logogryfy, zagadki, rozsypanki, bingo, teksty z lukami, „statki ortograficzne”,

- wierszyki, rymowanki, bajki ortograficzne,

- zestawy wyrazów, wyrażeń i tekstów napisane na paskach kartonu służące do wykonywania różnorodnych manipulacji z materiałem ortograficznym wewnątrz teczki (na kartonie), a także do ćwiczeń w pisaniu na zewnątrz folii (pisakiem).

 

 

VIII. Procedury osiągania celów:

 

- analizowanie trudności ortograficznych,

- wyjaśnianie pisowni,

- pamięciowe ćwiczenie zapisu wyrazów,

- sprawdzenie dokładności zapisu ze wzorem,

- porównywanie zapisu ze słownikiem ortograficznym,

- wypisywanie z tekstu wyrazów z określonymi trudnościami,

- dyktanda wprowadzające, utrwalające i sprawdzające,

- tworzenie słowniczków trudnych wyrazów,

- gry i zabawy dydaktyczne ułatwiające zapamiętanie prawidłowej

pisowni,

- rozwiązywanie rebusów,krzyżówek, łamigłówek itp.

- tzw. dyktanda twórcze / indywidualne redagowanie tekstów dyktand na

określoną trudność/.

- sprawdzanie swoich umiejętności za pomocą komputerowych programów ortograficznych

 

Ocena osiągnięć uczniów:

 

Samoocena ucznia słowna i opisowa

Obserwacja podczas zajęć

dyktando kontrolne,

osiągnięcia edukacyjne w dyktandach, testach, sprawdzianach i konkursach.

Ewaluacja:

Po przeprowadzeniu programu przeprowadzę zespół działań, których głównym celem będzie znalezienie odpowiedzi na pytanie czy program, a co ważniejsze jego realizacja, odpowiada potrzebom,

zainteresowaniom oraz oczekiwaniom uczniów, czy sprzyja też rozwijaniu ich wiedzy i umiejętności.

Dokonując całościowej ewaluacji stwierdzę i określę, czy zamierzone i wskazane przeze mnie cele były możliwe do zrealizowania i osiągnięcia, a zalecane i proponowane metody skuteczne i efektywne.

 

Podsumuję realizację programu poprzez:

- sprawdzian ze znajomości zasad,

- przeprowadzenie ankiety wśród uczniów uczęszczających na zajęcia

- obserwację podczas zajęć

- konkursy

- quizy

- rozmowy z rodzicami

 

 

Ewaluacja programu stanowi dowód na to, że program wpłynął w znacznym stopniu na doskonalenie umiejętności radzenia sobie z nauką ortografii.

Głównym celem programu było poznanie, utrwalenie oraz umiejętne zastosowanie zasad pisowni wyrazów z trudnościami ortograficznymi.

Realizowany przeze mnie program przyczynił się w głównej mierze do nabycia umiejętności w zakresie poprawności ortograficznej. Każdy uczeń utrwalając zasady pisowni wyrazów wyrabiał czujność i spostrzegawczość ortograficzną. Uczniowie mieli okazję do wykorzystania wiadomości i umiejętności ortograficznych w grach i zabawach dydaktycznych oraz komputerowych. Myślę że dzięki temu programowi w dużym stopniu przyczyniłam się do podniesienia poziomu ortografii w edukacji wczesnoszkolnej. Efekty pracy uczniów, sprawdzane dyktandami, testami i quizami ortograficznymi oraz zaangażowanie uczniów i wyniki ankiety ewaluacyjnej są dowodem na to, że program był interesujący i atrakcyjny dla ucznia jak również wpłynął na podniesienie osiągnięć ucznia.

Program ten jest również zbiorem zabaw z ortografią dla uczniów klas I - III w formie atrakcyjnych ćwiczeń (wierszyków i rymowanek, krzyżówek, rebusów, zagadek oraz dyktand), które rozwijały i utrwalały umiejętność poprawnego pisania, wpływały na rozwój wyobraźni oraz usprawniły funkcje psychomotoryczne uczniów, aby uczenie się ortografii stało się dla każdego dziecka przyjemnością, a nie tylko uciążliwym obowiązkiem.

Krzyżówki, rebusy, zagadki i wierszyki znacznie zwiększały skuteczność opanowania przez dzieci poprawnej pisowni, ponieważ zawarte w programie ćwiczenia i zabawy, opierały się głównie na działaniu uczniów, stawiając ich w roli "poszukiwaczy" i "odkrywców".

Myślę ze program skutecznie wpłynął na podniesienie jakości pracy szkoły, gdyż przyczynił się do osiągania przez uczniów sukcesów w zakresie edukacji ortograficznej.

 

Literatura:

 

1. Baczyńska H. „Metodyka nauczania języka polskiego w klasach I - III”.WSiP

2. Bandura L. „Z zagadnień błędów uczniowskich”. PZWS

3. Cackowska M. „Integralny system nauczania początkowego” cz. I Kielce Wyd. ZNP 1992

4. Dyka F.: Profilaktyka w nauczaniu ortografii w klasach początkowych. „Życie Szkoły” nr 7, 1989.

5. Gawdzik W. „Ortografia na wesoło” Inst. Wyd. (Pax) Warszawa 1990

6. Grys-Malinowska J.: Rozwijanie nawyków ortograficznych u uczniów klas niższych. „Życie Szkoły” nr 2, 1989.

7. Jakubowicz A.: Strategia organizowania materiału a efektywność nauczania ortografii w klasach początkowych. WSP Bydgoszcz, 1994.

8. Jakubowicz A. „Strategie pamięciowe w początkowym nauczaniu ortografii. Kształcenie języka dziecka w młodszym wieku szkolnym” pod red. J. Kidy WSP Rzeszów 1997

9. Jedut A., Pleskot A.”Nauczanie ortografii w klasach I - III”. WSiP

10. Kaleta-Sawicka M. i Skalska I. - ,,Vademecum nauczania ortografii w kl. początkowych”

11. Kapica G.: Gry dydaktyczne w nauczaniu ortografii. „Życie Szkoły” nr 2, 1986,

12. Kapica G. „ Rozrywki umysłowe w nauczaniu początkowym” WsiP Warszawa 1986

13. Kowalczyk K.: Rozrywki umysłowe w nauczaniu ortografii. „Życie Szkoły” nr 2, 1991.

14. Kownacka D. Słowniczek ortograficzny „Wesoła Szkoła” WSiP 2002.

15. Lamprecht R.: Domino i „szczęściarz” nauczaniu ortografii. „Życie Szkoły” nr 5, 1994.

16. Owsińska E., Staniszewska Z. „Wesoły świat ortografii” Wyd. Podsiedlik - Raniowski

i Spółka Poznań 1990

17. Polański E.: Dydaktyka ortografii i interpunkcji. WSiP, Warszawa 1995.

18. Polański E., Jakubowicz A., Dyka F. „Ortografia i interpunkcja w nauczaniu początkowym”. Juka Łódź 1996

19. Program wczesnoszkolnej zintegrowanej edukacji XXI wieku.

20. Siemieniecki B.: Środki dydaktyczne w procesie myślenia twórczego. Prace monograficzne nr 134. WSP, Kraków 1991.

21. Strońska M.: Ortografia na wesoło. „Życie Szkoły” nr 3, 1995.

22. Traszka E.. Dyktanda z powtórką zasad ortografii.SKRYPT ,Warszawa 2003.

23. Więckowski R.: Nauczanie ortografii w klasach początkowych. „Życie Szkoły” nr 7, 1994.

24. Wójcik J.: Ortografii i interpunkcji nauczę się sam. WSiP, Warszawa 1992.

25. Zakrzewska B. „Ortografia - twój sukces” WsiP Warszawa 1998

26. Zbróg Z. „Lubię ortografię”. MAC, Kielce 2000.

27. Zięcik S.: Zabawa - Konkurs ortograficzny. „Życie Szkoły” nr 6, 1991

 

Tematyka programu profilaktycznego nauczania ortografii „Lubię ortografię” dla klas I-III

 

L.p	Zadania	Treści edukacyjne	Procedury osiągania celów	Efekty osiągnięć ucznia	Liczba godzin	Uwagi
1.	Opanowanie pamięciowe alfabetu i praktyczne jego stosowanie - praca ze słownikiem ortograficznym.	 nauka alfabetu na pamięć,    posługiwanie się słownikiem ortograficznym    zakładamy własny słowniczek ortograficzny	 pokaz alfabetu  ćwiczenia wspomagające pamięciowe zapamiętanie alfabetu  wyszukiwanie  w słowniku wyrazów  z trudnościami ortograficznymi  tworzenie słowniczków ortograficznych obrazkowo-wyrazowych w oparciu o tekst literacki  zajęcia plastyczne,	- zna alfabet   -umiejętnie posługuje się słownikiem ortograficznym   -potrafi zaprojektować własny słowniczek ortograficzny   - uczestniczy w zajęciach plastycznych wykonując ilustracje do słowniczka	3
2.	Wielkie litery w pisowni wyrazów.	 wielka litera na początku zdania    ulubieni bohaterowie naszych książek- wielka litera w imionach i nazwiskach    wielka litera w korespondencji    Wędrówki po mapie-wielka litera w nazwach geograficznych	 układanie zdań z rozsypanki wyrazowej  odczytywanie imion i nazwisk ukrytych w tekście  pisanie listu do kolegi, adresowanie koperty  wyszukiwanie nazw geograficznych na mapie	-rozpoczyna pisanie zdania wielką literą -potrafi ułożyć zdanie z rozsypanki wyrazowej -zna zasady pisowni wielką litera -potrafi wiedzę zastosować praktyce -redaguje list do kolegi i prawidłowo adresuje kopertę -posługuje się mapą oraz poprawnie zapisuje nazwy geograficzne	4
3.	Pisownia wyrazów z „ó”, „u”.	 zasady pisowni z „ó” wymiennym    zasady pisowni z „ó” niewymiennym    pisownia zakończeń -ów,  -ówka,-ówna,    zasady pisowni wyrazów z „u”    pisownia u w zakończeniach -uje, unka, unek, utka,utki, uś, usia, unia,ula uchna.	 uzupełnianie rymowanek parami  rozwiązywanie krzyżówek i rebusów z „ó”  kolorowanka ortograficzna utrwalająca pisownię wyrazów z „ó”  uzupełnianie wierszyków zakończeniami- ówka  układanie wyrazów z sylab  łączenie wyrazów z cząstkami zakończeń z „u”	-zna zasady pisowni z „ó” wymiennym i niewymiennym -wymienia „ó”na o,a,e -potrafi zapisać poznane wyrazy - stosuje zasadę zapisywania zakończeń -ów, ówka,-ówna -układa wyrazy z rozsypanych sylab -zna zasady pisowni wyrazów z „u” - potrafi zastosować w wyrazach cząstki z „u”	6
4.	Pisownia wyrazów z „rz”, „ż”.	 zasady pisowni z „rz” wymiennym    zasady pisowni z „rz” niewymiennym    pisownia wyrazów z „rz” po spółgłoskach    pisownia wyrazów z „rz” w zakończeniach -arz, -erz,- mierz, -mistrz    zasady pisowni wyrazów z „ż”	< Historia szkoły Nauczyciele Uczniowie Plan zajęć Dokumenty szkoły Publikacje nauczycielskie Rada Rodziców Kontakt