1

Chód

Chód ( def. ) - seria rytmicznych, naprzemiennych ruchów tułowia i kończyn, której rezultatem jest przemieszczanie środka ciężkości

W czasie chodu realizowane są zadania:

• Zdolność do osiągnięcia pozycji pionowej

• Utrzymywanie równowagi na jednej kończynie

• Postęp do przodu, wyciągnięcie do przodu jednej kończyny przy staniu na drugiej

• Dostosowane funkcjonalnie długości kroku

Cykl chodu ( stride ) - obejmuje czynności od dotknięcia podłoża piętą jednej kończyny do ponownego kontaktu z podłożem pięty tej samej kończyny. Cykl chodu zawiera dwa kroki (step), jeden prawej drugi lewej kończyny.

Cykl chodu - fazy chodu

Faza podporu: zaczyna się od zetknięcia pięty z podłożem, a kończy w momencie oderwania palców od podłoża. W fazie tej wyróżnia się okresy;

1. Initial contact: KONTAKT PIĘTY Z PODŁOŻEM (0%)

2. Loading response: EKSCENTRYCZNE HAMOWANIE (0-10%)

3. MidstancerPEŁNE OBCIĄŻENIE (10-30%)

4. Terminal stance:PRZETACZANIE (30-50%)

5. Pre-swing: ODBICIE (50-60%)

Faza wymachu: rozpoczyna się w momencie oderwania palców od podłoża do chwili postawienia pięty, stanowi 40% cyklu chodu

1. Initial Swing: PRZYSPIESZENIE (60-73%)

2. Midswing: PRZENOSZENIE WŁAŚCIWE (73-87%)

3. Terminal Swing: HAMOWANIE (87-100%)

2

Cykl chodu

Cechy chodu prawidłowego

- Cykliczność i symetria naprzemiennych ruchów kończyn dolnych i górnych
- Fazowość występowania okresu podwójnego podparcia

- Rytmiczność, czyli stosunek fazy podparcia do fazy przenoszenia (60% do 40%)

- Izometria- równa długość kroku

• Izotonia - odpowiednie, stale napięcie mięśni w poszczególnych fazach chodu

• Izochronia - czas podporu taki sam po obu stronach

Wyznaczniki (determinanty) chodu

■ Ruch miednicy w płaszczyźnie poziomej - rotacja miednicy - w chwili wysunięcia nogi
wykrocznej do przodu miednica podąża za tym ruchem i wysuwa swą wykroczna stronę nieco do
przodu. Rotacja miednicy wynosi około 4° do przodu i około 4° do tyłu, wskutek czego kończyna
wykroczna ustawia się w rotacji zewnętrznej, a zakroczna w rotacji wewnętrznej. Rotacja
miednicy powoduje efektywne wydłużenie kroku na granicy fazy podparcia i przenoszenia.

■ Ruch miednicy w płaszczyźnie czołowej - podczas uniesienia kończyny w chwili
rozpoczęcia wykroku, miednica po stronie wykrocznej nieco się obniża, dzięki czemu po
stronie kończyny podporowej powstaje względne przywiedzenie, a po stronie wykroku
względne odwiedzenie. Opadanie miednicy po stronie wykrocznej wymusza zgięcie kolana,
aby uruchomić stopę przed zaczepieniem palcami o podłogę. Dzięki pochyleniu miednicy,
trajektoria ruchu środka ciężkości zostaje spłaszczona.

3

Wyznaczniki (determinanty) chodu (Cd)

• wyprostowane, aby zaraz potem zgiąć się do ko. 15°, aż do momentu pełnego kontaktu z podłożem, po czym następuje pełny wyprost w stawie kolanowym- ruch ten redukuje wysokość unoszenia środka ciężkości

• Ruch stopy i stawu skokowo-goleniowego - w momencie, kiedy pięta kończyny wykrocznej styka się z podłożem, stopa jest zgiętą grzbietowo, po czym zgina się podeszwowo, przykłada do podłoża i ustala. Podudzie wraz z kostkami zatacza łuk ponad piętą, następuje pełne obciążenie stopy, pod koniec którego zaczyna unosić się pięta.

• Ruch kolana - kolano zgina się w momencie przyłożenia pięty do podłoża, kostki unoszą się zataczając łuk ponad stepem, oraz, po raz drugi gdy pięta zaczyna się unosić a stopa przygotowuje się do odbicia. Kolano zgina się wtedy gdy długość kończyny zwiększa się wskutek unoszenia kostek. W fazie przenoszenia zgięcie kolana wynosi maksymalnie 65°.

• Ruchy boczne miednicy- naprzemienne przekładanie masy ciała z jednej kończyny na drugą, powoduje naprzemienne ruchy boczne miednicy. Boczne ruchy miednicy łączą się z wyznacznikami I i II.

Analiza chodu w praktyce klinicznej

• Analiza chodu - pomiar, opis, ocena wielkości charakterystycznych dla lokomocji człowieka. Analiza nieprawidłowych wzorców ruchowych pozwala na lepsze dostosowanie metod leczenia do indywidualnych potrzeb pacjentów.

• Najpopularniejszą metodą jest ocena chodu oparta na obserwacji, jednak coraz częściej stosowane są ilościowe i obiektywne metody analizy chodu (Laboratorium chodu).

Analiza chodu w praktyce klinicznej

■ Stosowane metody analizy chodu można podzielić na trzy grupy:

• Pomiar parametrów czasowo-przestrzennych: prędkość chodu, długość i szerokość kroku, itp.

• Pomiar parametrów kinematycznych - pomiar trajektorii wybranych punktów ciała pacjenta w przestrzeni podczas chodu, oraz pomiar kątów pomiędzy segmentami ciała w stawach, prędkości i przyspieszeń

• Pomiar parametrów kinetycznych - pomiar sił i momentów sił występujących podczas chodu.

■ Każde badanie chodu powinno składać się z trzech części:

• Badania statycznego

• Pomiaru zakresów ruchu w stawach

• Analizy chodu

• W klinicznej analizie chodu wzorcem, do którego odnosimy chód pacjenta jest stereotyp chodu osób zdrowych, (w odniesieniu do wieku - „normy").

• Prawidłowy chód wymaga doskonałej pracy i integracji układu ruchu z układem nerwowym.

4

■ Przyczyny patologii chodu zostały sklasyfikowane pod względem rodzaju
przyczyny i w zależności od wieku pacjenta.

■ Podział pierwszy obejmuje:

• Patologie morfologii narządu ruchu (dotycząca elementów czynnych lub/i biernych)

• Patologie sterowania w narządzie ruchu (neuropochodna, czynnościowa (psychogenna)

■ Podział drugi wyróżnia:

• Patologie wieku rozwojowego

• Patologie wieku dojrzałego

• Patologie wieku podeszłego

Rodzaje chodu patologicznego (wg Kwolka)

• Chód hemiparetyczny, często utożsamiany z chodem koszącym

• Chód paraparetyczny wiotki, występuje w wiotkich niedowładach kończyn dolnych

• Chód nożycowy, występuje często w postaci spastycznej mpd, z tendencją do krzyżowania kończyn

• Chód brodzący w porażeniu nerwu strzałkowego lub w polineuropatii, z opadaniem stopy

• Chód drobnymi kroczkami w zespole parkinsonowskim

• Chód ataktyczny w ataksji tylnosznurowej

• Chód móżdżkowy, chwiejny, na rozszerzonej podstawie, z zataczaniem się i tendencją do upadania )

• Chód pląsawiczy, charakteryzujący się dodatkowymi ruchami „tanecznymi", wieloma ruchami mimowolnymi i grymasami twarzy

• Chód kaczkowaty, charakteryzujący się kołysaniem w biodrach, występuje w dystrofii mięśniowej, miopatiach, oraz we wrodzonym zwichnięciu stawu biodrowego

• Chód utykający, najczęściej w chorobach zapalnych i zwyrodnieniowych stawów kończyn dolnych, w skróceniu kończyny dolnej, często w przypadku rwy kulszowej

Rodzaje chodu patologicznego (wg Milanowskiej)

• Chód koszący

• Chód marynarski

• Chód majestatyczny

• Chód sztywny

• Chód drobnymi kroczkami