Funkcje podręcznika

W systemie kształcenia wielostronnego W. Okonia nawiązują do uczenia się poprzez: przyswajanie, odkrywanie, przeżywanie i działanie (za J. Skrzypczak Ed. Med. 1/96):

• informacyjna - zawiera informacje z określonej dziedziny wiedzy reprezentowanej przez przedmiot szkolny, poza opisem obejmuje fotografie, rysunki, modele, schematy itp.;

• badawcza - treści ujęte w układ problemowy, zawierają pytania i problemy badawcze, inspiruje do badań własnych;

• transformacyjna - poprzez zawarte ćwiczenia przygotowanie do przetwarzania rzeczywistości, wyrabia sprawności, daje impuls do działań praktycznych;

• samokształceniowa - zaciekawia i pobudza do samodzielnego zdobywania wiedzy (myślenia i działania), motywuje, rozwija zdolności poznawcze;

Cz. Kupisiewicz dodaje jeszcze funkcje:

• autokontrolna - sprawdzenie ilośic i jakości wiedzy poprzez zadania i polecenia;

• samooceniajaca - samodzielna ocena wyników, podręcznik wskazuje właściwe rozwiązania zadań;

• autokorektywna - wymaga “zdolności” podręcznika do likwidowania luk w wyniesionych z niego wiadomościach (funkcja najtrudniejsza do spełnienia);

Rodzaje podręczników rozróżniamy ze względu na:

• adresata - uczeń, student, nauczyciel

• etap i poziom kształcenia - do szkoły podstawowej (do 1 klasy), gimnazjum, liceum, kształcenia zawodowego (podręcznik warsztatowy), akademicki, doskonalenia zawodowego i podyplomowego itd.;

• przedmiot - do j. polskiego, biologii, matematyki itd.;

• sposób prezentowania treści - tekstowy, ilustrowany, obudowany (np. dodatkowe przezrocza, kasety audio lub wideo itp.), multimedialny (na CD-ROMie lub w sieci), hipertekstowy,

• zawartość i formę - podręcznik (gł. prezentacja treści), zeszyt ćwiczeń, zbiór zadań, atlas szkolny, wypisy (tekstów źródłowych), przewodnik do pracy własnej (samokształceniowej), przewodnik metodyczny (dla nauczycieli) itp.

• właściwe (j.w.) i uzupełniające (m.in. słowniki, encyklopedie, lektury (z opracowaniem krytyczno-metodycznym), vademecum, kompendia, roczniki statystyczne, poradnik warsztatowy, zbiory testów, wykłady (np. Feynmana wykłady z fizyki),

• konwencjonalne, programowane, kombinowane (połączenie tekstów tradycyjnych z problemowymi, programowanymi, audiowizualnymi, manipulacyjnymi itp. [1 s.35]