KRYZYSY WALUTOWE

Sławiński (teczka)

PRZYCZYNY I NASTĘPSTWA KRYZYSU WALUTOWEGO

Istotą kryzysu walutowego (KW) jest nagła utrata zaufania rynków finansowych do danej waluty. Panuje przekonanie, że dewaluacja jest nieuchronna. Za wybuch można uznać początek gwałtownej ucieczki kapitału. Raptowny i znaczny spadek kursu jest najbardziej klasycznym symptomem KW.

ATAKI SPEKULACYJNE:

Niemożność przewidzenia wybuchu KW wynika między innymi z tego, że czynnikiem, który go powoduje, jest zwykle zaskoczenie inwestorów pojawieniem się nieoczekiwanie złej dla nich informacji.

• Meksyk, XII 1994 - spowodował 40% spadek kursu. Bank Meksykański miał 10 miliardów $, a rząd miał wykupić wyemitowane przez siebie w $ denominowane bony skarbowe o wartości 30 miliardów $.

• Tajlandia, VII 1997- przyczyna: pojawienie się złej informacji; Inwestorzy zaczęli wycofywać swój kapitał, w wyniku czego rezerwy walutowe Banku Tajlandii spadły do niecałych 3 miliardów $.

Wykorzystano pojawienie się złej informacji i towarzyszący temu atak paniki i przeprowadzono ataki spekulacyjne. Gdy brakuje powodów do paniki, sam atak spekulacyjny musi ja po prostu wywołać, żeby przyłączyli się do nich inni.

• Atak na funta sterlinga zainicjowany przez fundusz inwestycyjny Quantum - IX 1992; Masowa sprzedaż funtów, by wywołać panikę. Musiano przygotować wcześniej pożyczki krótkoterminowe (VSTFF), jakich udzielały sobie wzajemnie banki centralne ówczesnego Europejskiego Systemu Walutowego (później Europejska Unia Walutowa- EMU).

Wdzięcznym obiektem ataków spekulacyjnych były najczęściej waluty krajów utrzymujących stałe kursy walutowe. Stosowanie przed dany kraj stałego kursu ułatwia atak spekulacyjny, ponieważ wł. muszą od razu interweniować i od samego początku tracą wskutek tego rezerwy dewizowe.

• Hongkong 1998- ataki spekulacyjne na papiery wartościowe- masowo inwestorzy sprzedawali dolary hongkongijskie na rynku walutowym; chcieli wywołać wzrost stopy procentowej, który jest następstwem odpływu kapitału. Liczono na odkup akcji i kontraktów terminowych sprzedanych wcześniej po zaniżonych cenach.

• Banki często miały niskie rezerwy walutowe- łatwiej wywołać KW.

MODELE KW

KRYZYSY PIERWSZEJ GENERACJI: Paul Krugman; rzecz dotyczy kraju, którego wł.monetarne prowadzą nierozważną polit.finans., nie biorą po uwagę niebezpieczeństw, jakie rodzi ona dla bilansu płatniczego.

• Nadmierne wydatki rządu powodują powstanie dużego deficytu budżetowego, rośnie wtedy popyt krajowy i import; finansowanie deficytu budżetowego emisją pieniądza wywołuje inflację. Relatywnie tanieje import i pogarsza się konkurencyjność eksportu, co dodatkowo powiększa deficyt w obrotach handlowych. Szybko topnieją rezerwy walutowe. Zmniejszają się do takiego poziomu, przy którym dewaluacja staje się nieuchronna. Potem atak spekulacyjny, którzy wszystko przyspiesza.

KRYZYSY DRUGIEJ GENERACJI: Maurice Obsfeld; nie ma miejsca dla ataku spekulacyjnego, którego wynik jest z góry przesądzony. Rzecz dotyczy krajów, które prowadzą rozważną politykę makroekonomiczną i dysponują dużą ilością rezerw walutowych.

• Atak spekulacyjny z dobrym momencie, wtedy gdy wł.monetarne zaniechają obrony kursu nie tyle dlatego, że nie byłyby w stanie dalej go bronić, ile dlatego, że uznają, iż koszty obrony byłyby zbyt duże.

• Wielość możliwych stanów równowagi: wynika z tego, że istnieją różne alternatywne kombinacje poziomu kursu walutowego i stosowanej przez dany kraj polit.gos., które zapewniają równowagę bilansu płatniczego, rozumianą jako długookresowa stabilność poziomu rezerw walutowych.

• Atak spekulacyjny jako samospełniająca się przepowiednia: dany kraj pogodzi się ostatecznie z obniżeniem kursu do nowego poziomu równowagi i odpowiednio dostosuje swoją polit.gosp.

1. Kryzys funta we IX 1992;

MODELE EKLEKTYCZNE: głównie kryzysy Azji Pd.-Wsch.- 1997; to nie tylko efekt zbiegu okoliczności; przyczyny też we wnętrzu gosp., niedostateczna efektywność inwestycji; Inwestycje przyniosły w krajach azjatyckich przeciętnie niższą stopę zwrotu, niż wynosił koszt pozyskania kapitału. Przyczyną niedostatecznej efektywności inwestycji był brak zabezpieczeń instytucjonalnych, które chroniłyby gosp.krajów azjatyckich przed powszechnością występowania tzw. pokusy nadużycia (podejmowanie dużego ryzyka- max wykorzystanie kredytów zagranicznych krótkoterminowych).

• Przyczyną są nie tylko okoliczności, ale i słabości strukturalne wew.gosp.

NADMIERNA EKSPANSJA JAKO PRZYCZYNA KW W KRAJACH WSCHODZĄCYCH

NARASTANIE DEFICYTU BILANSU PŁATNICZEGO: liberalizacja finansowa zwiększa dostępność źródeł finansowania, co może wywołać nadmierną ekspansję i przynieść będące jej konsekwencją załamanie [kryzysy bankowe w Szwecji i Norwegii].

• Załamanie nadmiernej ekspansji kredytowej dotyka gł.rynki nieruchomości. Zahamowanie gł.kosztem zwiększenia restrykcyjności polit.finans. i spowolnienia tempa wzrostu gosp.

• Kraje wschodzące: LIBERALIZACJA DEWIZOWA: pożyczanie za granicą, często przy niższym oprocentowaniu- to powodowało wzrost rezerw walutowych banku centralnego. Powodowało takie rozrost kredytów krajowych za granicą.

Mn.Fundusz Walutowy: DEFICYT BILANSU PŁATNICZEGO: niekorzystne saldo określonych rodzajów operacji, wyodrębnione z całości obrotów, które- jeśli jest znaczne i utrzymuje się w dłuższym okresie- wcześniej lub później przysporzy kłopotów władzom monetarnym.

• Klasyczna sytuacja: ujemne saldo w obrotach bieżących jest finansowane w dużym stopniu napływem kapitału krótkoterminowego. Dziś zaciera się jednak różnica między napływem kapitału krótko i długoterminowym.

PRZEKSZTAŁCENIE SIĘ KW W KRYZYS BANKOWY: Fala odpływającego kapitału powodowała nie tylko spadek kursu walutowego, przyniosła też załamanie na giełdzie i rynku nieruchomości, a przede wszystkim groźny w skutkach kryzys bankowy. Czynnikiem do tego prowadzącym był skokowy wzrost stóp procentowych w wyniku spekulacji na rynku walutowym.

W trakcie KW stopy% gwałtownie rosną, ponieważ najpowszechniej wykorzystywaną formą spekulacji jest pożyczanie zagrożonej waluty i jej natychmiastowe odsprzedawanie. Wszyscy liczą na to, że wkrótce będzie można odkupić ją taniej. Pojawienie się silnej spekulacji oznacza w tej syt. pojawienie się dużego popytu na pożyczki krótkoterminowe. A to wywołuje skokowy wzrost stóp%.

• 1992- Riskbank- Szwecja- podniósł do 500% oprocentowanie swych jednodniowych pożyczek.

Wzrost stop% wywołuje też ucieczka kapitału zagr.z giełdy i rynku nieruchomości.

Zmniejsza się też podaż kredytu, bo przedsiębiorstwa krajowe, nie mogąc odnawiać kredytów, musiały je spłacać.