Ćwiczenie nr I

OZNACZANIE METANOLU W MOCZU PRACOWNIKA ZATRUTEGO ALKOHOLEM METYLOWYM

Zasada metody:

Mocz zawierający metanol poddaje się destylacji, po czym metanol obecny w destylacie utlenia się przy pomocy KMnO₄ w środowisku kwaśnym do formaldehydu. Formaldehyd w wyniku reakcji z kwasem chromotropowym wobec stężonego H₂SO₄ daje reakcję kolorymetryczną (niebiesko-fioletowe zabarwienie). Oznaczenie ilościowe prowadzi się przez pomiar ekstynkcji przy długości fali 575 nm.

5CH₃OH + 2KMnO₄ + 3H₂SO₄ → 5CH₂O + 2MnSO₄ + K₂SO₄ + 8H₂O

Odczynniki:

• 6N H₂SO₄

• 10% H₂SO₄

• 5% KMnO₄

• r-r nasycony Na₂S0₃

• 0,5% r-r kwasu chromotropowego

Materiał do badań:

• Mocz

Aparatura:

• Aparatura do destylacji prostej

• Łaźnia wodna

• Specol

Szkło:

• Kolba stożkowa ze szlifem o poj. ok. 50 cm³ - 2 szt.

• Cylinder miarowy na 25 cm³ - 1 szt.

• Pipety szklane na 1 cm³ - 3 szt., na 2 cm³ - 1 szt.

• Probówki miarowe na 15 - 20 cm³ - 2 szt.

Wykonanie:

25 cm³ badanego moczu zakwasza się 2 cm³ 6N H₂SO₄ i poddaje destylacji zbierając pierwsze 5 cm³ destylatu. Z destylatu pobiera się 1 cm³ do probówki, dodaje l cm³ 10% H₂SO₄ i kroplę 5% KMnO₄. Po 5 minutach redukuje się nadmiar nadmanganianu potasu l - 2 kroplami r-ru siarczanu(IV) sodowego. Zachodzi reakcja:

2KMnO₄ + 5Na₂SO₃ + 3H₂SO₄ → K₂SO₄ + 5Na₂SO₄ + 2MnSO₄ + 3H₂O

Po odbarwieniu się roztworu dodaje się 0,2 cm³ 0,5% kwasu chromotropowego i 2 cm³ stężonego kwasu siarkowego(VI) (które należy przed dodaniem zmieszać ostrożnie w zlewce). Po oziębieniu roztworu do temp. pokojowej, probówkę umieścić we wrzącej łaźni wodnej na 15 minut. Po wyjęciu i ostudzeniu pod strumieniem zimnej wody dopełnić wodą destylowaną do objętości 10 cm³.

Oznaczenie kolorymetryczne wykonuje się dla jednej próbki moczu i próbki ślepej. W przypadku próbki ślepej, w miejsce 1 cm³ destylatu daje się 1 cm³ wody destylowanej.

Pomiar ekstynkcji wykonuje się na Specolu przy długości fali 575 nm w stosunku do próbki ślepej. Stężenie metanolu w próbce moczu odczytujemy z krzywej wzorcowej.

Obliczenie dawki wchłoniętego metanolu należy obliczyć ze wzoru:

D = 50 × x - 100

gdzie:

D - wchłonięta dawka metanolu w mg podczas 8 godzin,

x - wyznaczone stężenie metanolu w moczu, mg/dm³

Zakres obowiązującego materiału:

• Właściwości fizykochemiczne metanolu, zastosowanie w przemyśle

• Działanie toksyczne metanolu na organizm człowieka

• Zasada oznaczenia, destylacja prosta

Ćwiczenie nr II

OZNACZANIE FENOLU W MOCZU PRACOWNIKA JAKO WSKAŹNIK ZATRUCIA BENZENEM

Zasada metody:

Fenol w środowisku zasadowym (pH = 10,15) reaguje z 2,6-dibromochinono-chloroimidem dając barwny związek nadający się do oznaczeń kolorymetrycznych.

Odczynniki:

• Stęż. H₂SO₄

• Bufor o pH = 10,15 (10,05 g dziesięciowodnego węglanu sodowego i 2,8 g bezwodnego boraksu dopełnić wodą destylowaną do 500 cm³)

• Roztwór 2,6-dibromochinonochloroimidu (15 mg odczynnika rozpuścić w 10 cm³ etanolu 96%)

Materiał do badań:

• Mocz

Aparatura:

• Aparatura do destylacji z parą wodną

• Specol

Szkło:

• Kolba stożkowa ze szlifem o poj. ok. 50 cm³ - 2 szt.

• Kolba miarowa na 25 cm³ - 2 szt.

• Pipety szklane lub automatyczne na 5 cm³ - 3 szt., na 1 cm³ - 2 szt.

Wykonanie:

Pobiera się 5 cm³ badanego moczu, zadaje 0,5 cm³ stęż. kwasu siarkowego(VI) i destyluje z parą wodną w aparaturze szklanej do uzyskania 50 cm³ destylatu. Z otrzymanego destylatu pobiera się 5 cm³ do kolby miarowej na 25 cm³, dodaje 2,5 cm³ buforu o pH = 10,15 oraz 0,25 cm³ alkoholowego roztworu 2,6-dibromochinonochloroimidu i uzupełnia wodą do kreski. Po upływie godziny odczytuje się wartość ekstynkcji przy długości fali 610 nm wobec próby ślepej.

Próbę ślepą wykonuje się w następujący sposób: 2,5 cm³ buforu i 0,25 cm³ alkoholowego roztworu 2,6-dibromochinonochloroimidu uzupełnić wodą destylowaną do kreski w kolbce miarowej na 25 cm³. Stężenie fenolu odczytuje się z krzywej wzorcowej.

Zakres obowiązującego materiału:

• Właściwości fizykochemiczne benzenu, zastosowanie w przemyśle

• Działanie toksyczne benzenu na organizm człowieka

• Zasada oznaczenia, destylacja z parą wodną

Ćwiczenie nr III

OZNACZANIE HEMOGLOBINY TLENKOWĘGLOWEJ U PRACOWNIKA ZATRUTEGO TLENKIEM WĘGLA

Zasada metody:

Metoda ta (wg Wolfa) polega na wykorzystaniu różnicy odporności hemoglobiny tlenkowęglowej, w porównaniu z Hb i HbO₂, na działanie kilku czynników fizykochemicznych. W podanej metodzie wykorzystuje się różnice strącalności HbCO i pozostałych barwnych składników krwi w temp 55°C i przy pH = 5,0. W tych warunkach w ciągu dokładnie 5 min. ogrzewania na łaźni wodnej wytrąca się niemal całkowicie hemoglobina i oksyhemoglobina z roztworu krwi, zadanego buforem octanowym, natomiast w roztworze pozostaje HbCO. Po odsączeniu wytrąconych osadów można oznaczyć kolorymetrycznie zawartość HbCO.

Odczynniki:

• Bufor o pH = 5, (część A - 300 g lodowatego kwasu octowego w 1 dm³ wodnego roztworu, część B - 408 g trójwodnego octanu sodowego w 1 dm³ roztworu wodnego. Bufor ten sporządza się przez zmieszanie 1 cz. A z 3 cz. B)

Materiał do badań:

• Krew

Aparatura:

• Specol

• Ultratermostat

Szkło:

• Pipeta automatyczna na 1 cm³ - 1 szt.

• Pipeta szklana na 2 cm³ - 2 szt.

• Probówka szklana z podziałką i korkiem szlifowym na 15 cm³ - 2 szt.

• Lejek szklany o średnicy 3 - 4 cm, sączki bibułowe twarde.

Wykonanie:

1 cm³ krwi pobranej pipetą automatyczną hemolizuje się w probówce 4 cm³ wody destylowanej. Z tak uzyskanego roztworu krwi pobiera się dokładnie 2 cm³ płynu do osobnej probówki, do której dodaje się 9 cm³ buforu. Po zatkaniu probówki korkiem szlifowym i ostrożnym zamieszaniu (nie wytrząsać) umieszcza się ją w ultratermostacie w temp. 55°C i ogrzewa przez 5 min. Po tym czasie szybko chłodzi się probówkę zimną wodą. Po kilkunastominutowym odstaniu się skoagulowanego białka roztwór sączy się przez twardy sączek, najlepiej od razu do kuwety fotometru. Ekstynkcje roztworu należy odczytać przy 570 nm wobec kuwety z buforem octanowym.

Wynik w % HbCO we krwi oblicza się ze wzoru:

%HbCO = 36,6 × E₅₇₀ - 0,28

Zakres obowiązującego materiału:

• Właściwości fizykochemiczne tlenku węgla, występujące w przemyśle zagrożenia tlenkiem węgla

• Działanie toksyczne tlenku węgla na organizm człowieka

• Zasada oznaczenia

---