SCENARIUSZ LEKCJI HISTORII I JĘZYKA POLSKIEGO

PROWADZONEJ W BLOKU HUMANISTYCZNYM

W KLASIE V PRZEZ MGR MAŁGORZATĘ TOMASZEWSKĄ

TEMAT LEKCJI: WĘDRÓWKI PO STAROŻYTNOŚCI -

EGIPT, GRECJA, RZYM

1. Czas trwania lekcji: 90 minut

2. Cel główny:

Zebranie i utrwalenie wiadomości zdobytych na poprzednich lekcjach historii i języka polskiego; usystematyzowanie tej wiedzy; uświadomienie uczniom związków starożytności ze współczesnością (życie codzienne ludzi dawniej i dzisiaj, szkolnictwo, sposób ubierania się, żywienia itp.),aktywizowanie uczniów; kształtowanie umiejętności dokonywania analizy i syntezy nowych zjawisk.

3. Cele operacyjne:

Uczeń będzie potrafił:

• łączyć wiedzę uzyskaną wcześniej z różnych źródeł informacji (podręcznik, czasopismo, film edukacyjny, encyklopedia, książki o tematyce starożytnej) oraz różnych dziedzin (język polski, historia )

• efektywnie współpracować w grupie

• przygotować wypowiedź ustną, słuchać zdania innych

• prezentować przygotowany materiał

• zręcznie zaznaczać na osi czasu daty podanych wydarzeń historycznych; ze zrozumieniem stosować terminy: p.n.e., n.e., p.Ch.

4. Metoda: Kreator (samodzielne dochodzenie do wiedzy)

5. Forma pracy: grupowa

6. Środki dydaktyczne: teksty źródłowe (listy fikcyjnych dzieci - mieszkańców starożytnych krajów; ciekawostki historyczne dotyczące wierzeń, zwyczajów), informacje i ilustracje z czasopism dla dzieci pt. „Wally poznaje historię Świata”, wiadomości z programów edukacyjnych, mapa historyczna, książki o tematyce starożytnej, materiał i zapinki potrzebne do stworzenia starożytnej kreacji.

PRZEBIEG LEKCJI:

W czasie tych dwóch jednostek lekcyjnych przenikają się treści programowe oraz umiejętności kluczowe wspólne dla j. polskiego i historii.

1. Zaangażowanie

Nawiązanie do tych lekcji, na których była mowa o życiu starożytnych Egipcjan, Ateńczyków, Rzymian. Odwołanie się do wiedzy zdobytej na języku polskim o wierzeniach starożytnych Greków (poznane mity) oraz o życiu gladiatorów (lektura „Uczniowie Spartakusa”). Rozdanie materiałów do prac w grupach. Zapoznanie uczniów z instrukcją.

2. Sformułowanie tematu lekcji: Wędrówki po starożytności - Egipt, Grecja, Rzym

Zasygnalizowanie, że jest to lekcja powtórzeniowa, podsumowująca.

3. Badanie i przekształcanie problemu

Uczniowie opracowują problem w oparciu o teksty - wypełniają tabelkę, odpowiednimi informacjami. Przeglądają czasopisma oraz książki. Przygotowują się do wypowiedzi ustnej. Tworzą starożytną kreację.

4. Prezentacja

Grupy pod kierunkiem lidera prezentują przygotowany przez nauczyciela materiał (kolejność wykonywania zadań i prezentowania zgodne z instrukcją). Uczniowie informują, opowiadają, spontanicznie porównują życie dawniej i dziś, demonstrują, zaznaczają daty na osi czasu, pokazują na mapie starożytne państwa.

5. Ćwiczenia na zakończenie

Uczniowie - ochotnicy losują karteczki z pojęciami historycznymi dotyczącymi starożytności; zapisują je na tablicy, przyporządkowując do odpowiedniej tabelki.

6. Refleksja. Samoocena

Co zrobiliśmy? Czy jesteśmy zadowoleni ze swojej pracy? Jak nam się pracowało w grupach? Czego się nauczyliśmy?

7. Ewaluacja

Uczniowie zapisują na przygotowanych kartkach uwagi na temat lekcji.

8. Ocena nauczycielki

Uwzględniająca następujące kryteria: sposób prezentacji, selekcja informacji, poprawność wypowiedzi.

9. Praca domowa

Napisz opowiadanie .Tematy pracy do wyboru.

1. Jeden dzień w starożytnym Egipcie, Atenach, Rzymie

2. Życie codzienne ludzi „wczoraj i dziś”

3. Ślady starożytności w naszym mieście

INSTRUKCJA DO PRACY DLA GRUPY I

Wybierzcie spośród siebie prezenterów, którzy przedstawią efekty Waszej pracy.

1. Zapoznajcie się z listem od Dinhu i odpowiedzcie na następujące pytania:

• jak ubierali się starożytni Egipcjanie?

• co jedli?

• czego uczyły się egipskie dzieci?

• w co się bawiły?

Informacje wpiszcie w odpowiednie tabelki i przygotujcie krótką wypowiedź na temat, czym różni się nasze codzienne życie od życia starożytnych Egipcjan.

2. Przeczytajcie ciekawostkę i zastanówcie się, jak można ją opowiedzieć własnymi słowami.

3. Przejrzyjcie czasopismo „Wally poznaje historię Świata ” oraz przygotowane książki o tematyce starożytnej i zwróćcie uwagę, czy są w nim informacje, które by Was zainteresowały. Czy warto czytać czasopisma popularnonaukowe? Przygotujcie wypowiedź na ten temat.

4. Zastanówcie się, czy umiecie zaznaczyć podane daty na osi czasu.

5. Przygotujcie starożytną kreację wg podanego schematu.

ŻYCZĘ WAM POWODZENIA!

/LIST/

Witam!

Nazywam się Dinhu, mam dziesięć lat i mieszkam w samym środku wielkiego miasta Memfis. Nasz dom położony jest przy ruchliwej ulicy, dlatego przechodnie zaglądają nam do okien. Widzą wtedy mojego tatę i starszą siostrę, którzy od rana do wieczora szyją torby ze skóry. Moja mama i ja zajmujemy się ich ozdabianiem.

Od kilku lat uczę się wyprawiania skór i ich szycia - gdy dorosnę, będę przecież pewno robił to, co tata. Zresztą, wszystkie dzieci w okolicy uczą się zawodów swoich rodziców - lepienia naczyń z gliny, tkania ubrań, stolarki. Bardzo chciałbym się nauczyć czegoś więcej - pisania i czytania, ale moi rodzice są za biedni, by posłać mnie do szkoły. Tata mówi, że hieroglifów, czyli znaków pisma egipskiego, jest bardzo wiele i na pewno nie zdołałbym ich zapamiętać.

Prawie codziennie chodzimy z tatą i siostrą na pobliski bazar, gdzie wymieniamy gotowe torby na pożywienie, ubrania czy narzędzia. Bardzo lubię chodzić na targ - oglądam stragany ze zbożem, winogronami, oliwkami. Kupujemy warzywa (groch, bób, ogórki), a także mięso kaczki, jagnięcia lub wołu. Nie możemy się zdecydować, jakie kupić owoce. Lubię zarówno figi, melony, ale również arbuzy, śliwki i granaty.

Jestem ubrany w krótką spódniczkę uszytą z przewiewnego lnu. Niektórzy mają na sobie tuniki sięgające łydek albo kostek. Jest sucho i gorąco.

Bardzo lubię się bawić. Razem z innymi dziećmi ganiamy się, rzucamy do siebie szmacianą piłką lub przeciągamy linę. Dziewczynki przynoszą lalki, przyprowadzają swoje domowe zwierzątka: koty, psy, małpki. Wiecie, co powiedział mi Enach? Podobno dzieci naszego Najwspanialszego Faraona Menesa mają basen z czyściutką wodą, w którym mogą pływać, kiedy tylko chcą. Jak myślicie, czy to możliwe?

/CIEKAWOSTKA/

Przeczytaj poniższy tekst, a następnie spróbuj opowiedzieć go własnymi słowami swoim kolegom.

Oto ciekawostka!

Mieszkańcy Egiptu czcili setki bogów i bogiń. Amon był władcą bogów, a Nut boginią nieba. Wielu bogów przedstawiano w postaci zwierząt. Bastet była boginią - kotką. Nazywano ją także Paszt. Być może dlatego wołamy dziś: „ a psik” przeganiając koty. W Egipcie koty były święte - za ich zabicie można było być skazanym na śmierć. Gdy kot zdychał, cała rodzina goliła brwi na znak żałoby.

STAROŻYTNY EGIPT

Po przeczytaniu listu od Dinhu postarajcie się wypełnić poniższą tabelkę, by uporządkować zdobyte wiadomości o życiu starożytnych Egipcjan.

STRÓJ	POŻYWIENIE	SZKOŁA	ZABAWY

STAROŻYTNA KREACJA

Ty na pewno nie musisz chodzić boso i nago. Spróbuj przygotować sobie plażową kreację na wzór egipski.

1. Prostokątny kawałek materiału owiń wokół bioder

2. Zepnij z boku lub zwiąż dwoma górnymi końcami

Spódniczka plażowa gotowa!

Gotowe! Masz rewelacyjny strój na lato!

INSTRUKCJA DO PRACY DLA GRUPY II

Wybierzcie spośród siebie prezenterów, którzy przedstawią efekty Waszej pracy.

1. Zapoznajcie się z listem od Euklesa i odpowiedzcie na następujące pytania:

• jak ubierali się starożytni Ateńczycy?

• co jedli?

• czego uczyły się ateńskie dzieci?

• w co się bawiły?

Informacje wpiszcie w odpowiednie tabelki i przygotujcie krótką wypowiedź na temat, czym różni się nasze codzienne życie od życia starożytnych Greków.

2. Przeczytajcie ciekawostkę i zastanówcie się, jak można ją opowiedzieć własnymi słowami.

3. Przejrzyjcie czasopismo „Wally poznaje historię Świata” oraz książki o tematyce starożytnej i zwróćcie uwagę, czy są w nim informacje, które by Was zainteresowały. Czy warto czytać czasopisma popularnonaukowe? Przygotujcie wypowiedź na ten temat.

4. Zastanówcie się, czy umiecie zaznaczyć podane daty na osi czasu.

5. Przygotujcie starożytną kreację wg podanego schematu.

ŻYCZĘ WAM POWODZENIA!

/LIST/

WITAM!

Nazywam się Eukles i jestem Ateńczykiem. Moje miasto jest niezwykłe. Mieszka w nim mnóstwo ludzi, a na ulicach panuje stale ogromny ruch. Najtłoczniej jest na targowisku - na placu zwanym Agorą. Tu spotykają się mieszkańcy miasta, kupcy, rzemieślnicy i rolnicy handlujący swoimi produktami. Kupuję tu z mamą mąkę jęczmienną na placki, jarzyny: cebulę, oliwki, bób, soczewicę oraz orzechy, jaja, ryby i suszone figi. Jestem ubrany w krótką tunikę podtrzymywaną w pasie zapinką, która zostawia odkryte jedno ramię. Niektórzy mężczyźni i kobiety noszą lekką lnianą tunikę różnej długości, spinaną na obydwu ramionach broszami lub wiązaną.

Razem z innymi chłopcami uczę się w grupie pod kierunkiem nauczycieli. Jeden z nich uczy pisania i czytania oraz zapisywania liczb i liczenia. Piszemy na drewnianych tabliczkach powleczonych woskiem. Gdy się pomylę, wycieram tabliczkę i piszę jeszcze raz. Drugi nauczyciel uczy nas gry na instrumentach i śpiewu. Zadaniem trzeciego jest nauczanie gimnastyki. Moja siostra ma lepiej. Ona nie musi się tyle uczyć. Mieszka z mamą i innymi kobietami w żeńskiej części domu. Uczy się gospodarstwa domowego a tylko czasami czytania i pisania.

Czy wiecie jak wygląda jojo? To ulubiona zabawka mojej siostry. Oczywiście wtedy, gdy nie bawi się lalkami. Niedługo będzie się musiała z nimi rozstać. Wkrótce skończy czternaście lat i wyjdzie za mąż. Ja uwielbiam zabawę w orzechy. Wczoraj rzucałem tak celnie, że wygrałem wszystkie orzechy od moich kolegów. Lubię też grać w grę polegającą na odbijaniu piłki kijem toczącej się po trawie. W przyszłym roku zacznę ćwiczenia sportowe. Postaram się być najlepszy, bo chciałbym wziąć udział w igrzyskach olimpijskich które organizowane są co cztery lata.

/CIEKAWOSTKA/

Przeczytaj poniższy tekst, następnie spróbuj opowiedzieć go własnymi słowami swoim kolegom.

Oto ciekawostka!

Sparta kontra Ateny

Spartanie byli okrutnymi wojownikami - najeżdżali kraje, a z ich mieszkańców czynili niewolników. Żeby utrzymać podbite ludy w posłuszeństwie, każdy mężczyzna i chłopiec musiał służyć w armii. W Sparcie słabe lub ułomne niemowlęta pozostawiano na śmierć w górach Tajget. Dzieci Spartan trzymano w głodzie i chłodzie, i bito je, by były wytrzymałe. Chłopców wysyłano do szkoły wojskowej, gdy mieli 7 lat. Gdy ukończyli 20 lat, zaczynali 40-letnią służbę wojskową!

STAROŻYTNE ATENY

Po przeczytaniu listu od Euklesa postarajcie się wypełnić poniższą tabelkę, by uporządkować zdobyte wiadomości o życiu starożytnych Ateńczyków.

Strój	Pożywienie	Szkoła	Zabawy

STAROŻYTNA KREACJA

Ty na pewno nie musisz chodzić boso i nago. Spróbuj przygotować sobie plażową kreację na wzór grecki.

1. Prostokątny kawałek materiału złóż, zaginając około jednej trzeciej wzdłuż dłuższego boku.

2. Złóż materiał na pół.

3. Okryj się tak złożoną szatą.

4. Zepnij materiał na ramionach i przewiąż paskiem.

Gotowe! Masz rewelacyjny strój na lato!

INSTRUKCJA DO PRACY DLA GRUPY III

Wybierzcie spośród siebie prezentera, który przedstawi efekty Waszej pracy.

1. Zapoznajcie się z listem od Tytusa i odpowiedzcie na następujące pytania:

• jak ubierali się starożytni Rzymianie?

• co jedli?

• czego uczyły się rzymskie dzieci?

• w co się bawiły?

Informacje wpiszcie w odpowiednie tabelki i przygotujcie krótką wypowiedź na temat, czym różni się nasze codzienne życie od życia starożytnych Rzymian.

2. Przeczytajcie ciekawostkę i zastanówcie się, jak można ją opowiedzieć własnymi słowami.

3. Przejrzyjcie czasopismo „Wally poznaje historię Świata” oraz książki o tematyce starożytnej i zwróćcie uwagę, czy są w nim informacje, które by Was zainteresowały. Czy warto czytać czasopisma popularnonaukowe? Przygotujcie wypowiedź na ten temat.

4. Zastanówcie się, czy umiecie zaznaczyć podane daty na osi czasu.

5. Przygotujcie starożytną kreację wg podanego schematu.

ŻYCZĘ WAM POWODZENIA!

/LIST/

WITAM!

Nazywam się Tytus i jestem Rzymianinem. Mieszkam w stolicy cesarstwa. Aby wyobrazić sobie, jakim miastem jest Rzym, pomyślcie, że ma on 37 bram, 29 wielkich ulic, ogromne place, nieskończoną liczbę dróg drugorzędnych, 8 mostów na Tybrze, 856 łaźni prywatnych, 11 tam, 1152 fontanny, 190 spichlerzy, 254 młyny, 10 bazylik, 36 łuków triumfalnych 2 cyrki, 2 amfiteatry Wspaniałe budowle wzniesione z cennych marmurów stoją obok skromniejszych siedzib. Nie brak zielonych przestrzeni, w których możecie znaleźć ochłodę w najbardziej upalne dni.

Najciekawiej i najgłośniej jest na słynnym Forum Romanum. Nie macie pojęcia ile się tu dzieje! Handlarze głośno zachwalają swój towar, ktoś głośno czyta swoje wiersze, ktoś inny rozprawia o polityce, następni kierują się do grobowca Romulusa, aby go podziwiać. Najbardziej spodobałaby się Wam mównica zbudowana na sprowadzonych do Rzymu dziobach zniszczonych okrętów nieprzyjacielskich. Przemawiają z niej politycy. Ten plac to prawdziwe serce miasta. Lubię tu z rodzicami robić zakupy. Kupujemy jarzyny, kozie mleko, ser, oliwki. Nie zapominamy o owocach: jest ich mnóstwo. Kupujemy jabłka, gruszki, wiśnie, winogrona.

Jeżeli chcecie spacerować po mieście ubrani jak prawdziwi obywatele rzymscy, powinniście założyć togę, strój oficjalny: długą, białą, ciężką szatę z wełny. Wszyscy jednak wolą nosić lekką i wygodną tunikę. Są to dwa proste kawałki materiału zszyte razem i ściągnięte w talii paskiem. Tunikę noszą zarówno kobiety i mężczyźni.

My, dzieci rzymskie, lubimy się bawić w ,,żołnierzy”, w ,,ciuciubabkę” lub w ,,konie”. Bujamy się na huśtawce, ganiamy się. Toczymy obręcz, bawimy się bąkami.

W Rzymie tylko rodziny bogate wysyłają dzieci do szkoły, edukacja bowiem nie jest ani obowiązkowa, ani bezpłatna. Szkołę podstawową zaczyna się około 6-7 roku życia. Lekcje rozpoczynają się o świcie i kończą wczesnym popołudniem. Jedynie nieliczni uprzywilejowani chłopcy po nauce podstawowej kontynuują studia z mistrzem, który wprowadza ich w teksty Homera, Wergiliusza i Horacego.

/CIEKAWOSTKA/

Przeczytaj poniższy tekst, a następnie spróbuj opowiedzieć go swoim kolegom własnymi słowami

Oto ciekawostka

Jednym z ważnych osiągnięć w rzymskich miastach było dobre zaopatrzenie w wodę. Rzymianie lubili korzystać z łazienek i toalet. Zużywali codziennie 6 razy więcej wody niż współcześni ludzie. Bogaci Rzymianie mieli własne łazienki. Pozostali korzystali z publicznych łaźni czyli term. Były dość tanie, a dzieci chodziły do nich za darmo. Najpierw ochładzano się w zimnej wodzie, potem rozgrzewano się w saunie, by się spocić. Następnie nacierano ciało oliwą a potem zdrapywano pot, brud i oliwę skrobakiem zwanym strygillą. Po skoku do wody i namaszczeniu wonnymi olejkami brano masaż.

STAROŻYTNY RZYM

Po przeczytaniu listu od Tytusa postarajcie się wypełnić poniższą tabelkę, by uporządkować zdobyte wiadomości o życiu starożytnych Rzymian.

STRÓJ	POŻYWIENIE	SZKOŁA	ZABAWY

.

STAROŻYTNA KREACJA

Ty na pewno nie musisz chodzić boso i nago. Spróbuj przygotować sobie plażową kreację na wzór rzymski.

1. Prostokątny kawałek materiału złóż na pół.

2. Okryj się tak złożoną szatą.

3. Zwiąż lub zepnij dwa końce na jednym ramieniu.

Gotowe! Masz rewelacyjny strój na lato!

WTEDY I DZIŚ

W starożytnym:	Ubiór	Pożywienie	Szkoła	Zabawy
Egipcie
Atenach
Rzymie

Daty do zaznaczenia na osi czasu

2850 r. p.n.e. - KRÓL MENES ZJEDNOCZYŁ EGIPT I ZAŁOŻYŁ PIERWSZĄ DYNASTIĘ FARAONÓW

2500 r. p.n.e. - ZACZYNA SIĘ EPOKA WIELKICH PIRAMID

1570 r. p.n.e. - EGIPT U SZCZYTU POTĘGI

1100 r. p.n.e. - POCZĄTEK UPADKU EGIPTU

776 r. p.n.e. - PIERWSZA OLIMPIADA

500 r. p.n.e. - ZACZYNA SIĘ ZŁOTY WIEK GRECJI

477 r. p.n.e. - ATENY STAJĄ SIĘ NAJWAŻNIEJSZYM MIASTEM-PAŃSTWEM W GRECJI

431 r. p.n.e. - SPARTA I ATENY ZACZYANAJĄ WALCZYĆ ZE SOBĄ

146 r. p.n.e. - ATENY DOSTAJĄ SIĘ POD PANOWANIE RZYMU

753 r. p.n.e. - ZAŁOŻENIE RZYMU

27 r. p.n.e. - OKTAWIAN AUGUST ZOSTAJE CESARZEM

54 r. p.n.e. - CESARZEM ZOSTAJE NERON

POJĘCIA DO WYJAŚNIENIA (DLA CHĘTNYCH)

FARAON,

HIEROGLIFY , AGORA,

MUMIA, OLIMPIADA,

PIRAMIDA, MIT,

PAPIRUS, SKRYBA,

STADION, AKADEMIA,

SPARTAŃSKIE WYCHOWANIE,

AKWEDUKT, TERMY,

AMFITEATR, FORUM,

GLADIATOR,

SPARTAKUS

---