metodologia

1. procedura, metoda, technika i narzędzie badawcze w pedagogice

- procedura - Kamiński - sposób organizowania badań bardziej złożonych, wymagających opracowania bardziej skomplikowanego programu badań, należytego zgrania liczniejszego zespołu pracowników naukowych i przygotowania terenu badań, niekiedy sharmonizowania kilku metod badawczych;

- metoda - zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego;

- technika - czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów;

- narzędzie - przedmiot służący do realizacji wybranej techniki badań;

2. rodzaje metod, technik i narzędzi badawczych - Pilch

• metody:

- eksperyment pedagogiczny:

- monografia pedagogiczna (miękka odmiana metod ilościowych):

- metoda indywidualnych przypadków - studium indywidualnych przypadków (miękka odmiana metod ilościowych):

- metoda sondażu diagnostycznego (miękka odmiana metod ilościowych):

• techniki

- obserwacja:

- wywiad

- ankieta:

- badanie dokumentów:

- analiza treści:

- techniki projekcyjne:

• Narzędzia

- kwestionariusz wywiadu

- kwestionariusz ankiety;

- test socjometryczny

- arkusz obserwacji

- skale;

3. typy badań pedagogicznych -Pilch

- ze względu na cele:

• badania teoretyczne - podstawowe

- poznanie zmierzające do gromadzenia wiedzy teoretycznej,

- cel: budowanie uogólnienia, generalizacji, prawa rozwoju i przemian badanej rzeczywistości

• badania eksperymentalne - weryfikacyjne

- sprawdzanie działania czynnika wprowadzonego celowo do badanego układu lub czynnika obecnego niezależnie od badacza w badanym układzie

- cel: określenie skutków, siły, znaczenia, jakości działania wybranej zmiennej

• badania diagnostyczne z odmianami badań terapeutycznych i prognostycznych

- ze względu na organizowanie ich przebiegu:

• zespołowe lub indywidualne

• terenowe

• panelowe - powtarzalne w wersji podłużnej i poprzecznej

• eksperymentalne

- ze względu na przedmiot naukowego poznania:

• badania opisowe

- przedmiotem pojedyncze zjawisko, indywidualne zdarzenie, których wyjaśnienie może być jednoznaczne, oczywiste

- efekt - opis sprawozdawczy

- pytania roztrzygnięcia

• badania wyjaśniające

- poszukiwanie związków między cechami, zmiennymi; różnych możliwości wyjaśnienia, przyczyn głównych i wtórnych, dominujących i uzupełniających

- pytania dopełnienia

- ze względu na procedurę badawczą

• badania instytucji

• badania zbiorowości

• badania zjawisk i procesów

- ze względu na cele, użyteczność, czas i metodykę postępowania:

• cele:

- eksploracyjne

- opisowe

- wyjaśniające

• użytek

- podstawowe

- stosowane: działania, projekt, ewaluacja

• czas

- przekrojowe

- dynamiczne: panel, powtarzalne serie, podłużne

- studium przypadku

• metodyka

- ilościowe: eksperyment, sondaż, analiza treści, statystyki rzeczywistości

- jakościowe: badania terenowe, porównawczo-historyczne

4. charakterystyka

- eksperyment:

• metoda naukowego badania określonego wycinka rzeczywistości, polegająca na wywołaniu lub tylko zmienianiu przebiegu procesów przez wprowadzenie do nich jakiegoś nowego czynnika i obserwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem;

• cel - wykrycie związków przyczynowo-skutkowych między zmienną niezależną a elementami danego układu;

• eksperyment: naturalny (zorganizowany dla celów praktycznych, co badacz spożytkowuje lub inicjuje) i kliniczny (obserwowanie placówki, grupy społecznej itp. w których wypróbowuje się wprowadzenie celowej zmiany)

• techniki: przez zestawienie (porównanie dwóch grup jak najbardziej do siebie podobnych), rotacji (zestawienie grup o luźniejszym stopniu podobieństwa), badania regresyjnego (zestawienie opisu zjawiska z historią zjawiska), badania zjawisk w ich przebiegu (badanie zjawiska w dwóch etapach rozdzielonych czasem)

- metoda indywidualnych przypadków

• metoda badawcza polegająca na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze, lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych;

• techniki: wywiad, obserwacja, analiza dokumentów osobistych;

- monografia pedagogiczna

• metoda badawca, która prowadzi do opisu instytucji wychowawczej przez sięgnięcie w głąb badanej instytucji i gruntowne, wielostronne wejrzenie w jej funkcjonowanie jako systemu społecznego i związanego ze sobą zbioru osób;

• przedmiot badań - instytucja wychowawcza lub inna instytucja dla celów wychowawczych badana;

• techniki - badanie dokumentacji, obserwacja uczestnicząca, ankieta, wywiad, eksperyment wychowawczy;

- sondaż diagnostyczny

• metoda badawcza prowadząca do gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich innych zjawisk instytucjonalnie nie zlokalizowanych posiadających znaczenie wychowawcze, w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną, w której badane zjawisko występuje;

• techniki: wywiad, ankieta, analiza dokumentów osobistych, techniki statystyczne;

- obserwacja

• czynność badawcza polegająca na gromadzeniu danych drogą postrzeżeń;

• dążenie do celowego (poszukiwanie odpowiedzi na postawione pytania badawcze), planowego (objęcie obserwacją uprzednio przygotowanego rejestru cech), systematycznego (uwzględnienie czasu trwania i częstotliwości) i krytycznego (odrzucanie spostrzeżeń nieistotnych) spostrzegania określonych zachowań, przedmiotów itd.

- techniki socjometryczne

• Moreno - sytuacja + pytanie o sympatie i antypatie

• Zgadnij kto - określenie do danej osoby (opis - osoba) + macierz

• Plebiscyt życzliwości i niechęci

• Wartościowanie uczestnictwa w grupie - czy chciałbyś grupę zmienić

• Pomiar dystansu społecznego - czy chciałbyś wychowawcę zmienić

- kwestionariusz ankiety

• technika gromadzenia informacji polegająca na wypełnieniu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub najczęściej nieobecności ankietera;

• pytania - zawsze konkretne, ścisłe, jednoproblemowe, nie sugerujące, grzecznościowa forma, dopasowane do poziomu respondenta

• rodzaje pytań:

- zamknięte (ograniczony zestaw możliwych odpowiedzi)

• koniunktywne (możliwość wybrania kilku możliwych odpowiedzi)

• dysjunktywne (wybór tylko jednej możliwości);

• alternatywne

- otwarte

5. etapy postępowania badawczego

1. Temat pracy

2. Przedmiot badań - to czym badacz w swoich badaniach się zajmuje (co? procesy, zjawiska, opinie, zdarzenia, relacje)

3. Cele badań

- poznawczy - precyzyjne zaznaczenie do czego badacz zmierza, co chce uzyskać, co jest jego zamiarem, dążeniem; sformułowanie celu poznawczego jest zawsze zdaniem oznajmującym

• deskryptywny czyli opisowy (co badacz chce opisać w swym badaniu),

• eksplikatywny czyli wyjaśniający (co chce badacz wyjaśnić w swym badaniu),

• prognostyczny (badacz opisuje jakie są prognozy),

• ewaluacyjny czyli wartościujący (badacz wartościuje swoją propozycje zmian, dlaczego to co proponuje jest lepsze);

- praktyczny - wykazanie praktycznej przydatności wyników badań: po co, komu i dlaczego wyniki badań mogą być przydatne

1. Sformułowanie problemu głównego

- Problem - pytanie na które poszukujemy odpowiedzi

- rodzaje pytań badawczych:

• charakterze dopełnienia (jaki, który, dlaczego, w jaki sposób; o złożone kwestie, winne być rozbite na pytania prostsze),

• o charakterze rozstrzygnięcia (proste, o bardzo szczegółowe kwestie; czy...)

- cechy poprawnego pytania, warunki poprawności:

• przy pomocy terminologii naukowej;

• precyzyjnie określony zakres i zasięg;

• rozstrzygalność (możliwość znalezienia odpowiedzi);

• praktyczność, użyteczność (odpowiedz na problem powinno komuś służyć);

1. sformułowanie hipotezy głównej

- hipoteza - przypuszczalna odpowiedz na sformułowany problem badawczy

- warunki poprawności:

• terminologia naukowa,

• precyzyjny zakres i zasięg;

• tak ujęta aby dała się zweryfikować (nie ogólnikowa);

• składa się z części poznawczej (jest tak i tak) i wyjaśniającej (ponieważ...);

1. Rozbicie problemu głównego na problemy szczegółowe - pytania szczegółowe to elementy wyjaśniającej części hipotezy

2. Sformułowanie hipotez szczegółowych do poszczególnych problemów szczegółowych

3. określenie zmiennych i dobór wskaźników:

- zmienna niezależna - przyczyna

- zmienna zależna - skutek

- zmienna pośrednicząca - kontekstowa (modyfikuje siłę związku miedzy przyczyną a skutkiem)

- wskaźnik - czynnik, informacja, element na podstawie którego wnioskujemy że zachodzi to zjawisko które nas interesuje

- rodzaje wskaźników:

• empiryczne (łatwe do zaobserwowania),

• definicyjne (wynikające z definicji danego zjawiska, procesu),

• inferencyjne (oparte na wnioskowaniu);

1. Wskazanie metod, technik i narzędzi badawczych

2. Sposób dobrania próby badawczej

3. Sugerowanie sposobu opracowania badań

statystyka

1. pojęcia

- Cechy statystyczne - zmienne - właściwości którymi charakteryzuje się badana zbiorowość które mogą stanowić kryterium podziału tej zbiorowości w rezultacie czego można wykryć pewne prawidłowości;

• jakościowe - określanie ich polega na zakwalifikowaniu badanego obiektu do dokładnie jednej z dopuszczalnych kategorii; podział: dwudzielne - np. płeć, wielodzielne - np. forma spędzania czasu

• ilościowe - są wyrażone przy pomocy liczb (wielkość lub stopień natężenia); mierzy się w pewnych jednostkach; podział: ciągła - np. waga, wzrost; skokowa - przyjmują tylko wartości całkowite

- Pomiar - przyporządkowanie liczb przedmiotom, zjawiskom, zdarzeniom zgodnie z określonymi zasadami w taki sposób aby odzwierciedlały zachodzące między nimi relacje; Właściwości:

• charakter ilościowy - badacz posługuje się częściej liczbami niż literami

• Charakter pośredni - żadna z właściwości badanych nie jest możliwa do pomiaru wprost, w sposób bezpośredni, dokonuje się pomiaru na podstawie wskaźników

• Charakter względny, relatywny - żadna z mierzonych właściwości nie jest mierzona z absolutną dokładnością ponieważ punktem odniesienia dla wyników pomiaru nie jest absolutne zero tylko wartości przeciętne

- skale pomiarowych:

• Nominalna - pomiar cech jakościowych; np. rodzaj zainteresowań; właściwości: warianty występowania są sobie równe,

• Rangowa - porządkowa - pomiar cech ilościowych; np. wyniki testu; porządkowanie wariantów pod względem nasilenia;

• Przedziałowa - interwałowa - pomiar cech ilościowych; zmienna rozłożona na przedziały;

• Ilorazowa - wyposażona w zero bezwzględne; ile razy coś od czegoś jest większe lub mniejsze

- Grupowanie statystyczne - podział zebranego materiału stanowiącego zbiór dużej ilości danych szczegółowych, informacji na jednorodne grupy (kategorie); podstawą ich wyodrębnienia są cechy czyli zmienne:

• typologiczne - wydzielenie grup względnie jednorodnych z niejednorodnej zbiorowości; odnosi się do cech jakościowych np. płeć, poziom wykształcenia; może uwzględniać jedną cechę lub dwie;

• wariancyjne - łączenie poszczególnych jednostek statystycznych wg wielkości interesującej badacza cechy; dotyczy cech ilościowych; może ujmować jedna cechę lub dwie;

• kombinowane - łączy cechę jakościowa i ilościowa

- średnia arytmetyczna - wartość przeciętna

- odchylenie standardowe - miara rozproszenia wartości od średniej arytmetycznej; informacja o ile średnio odchylają się wartości od średniej arytmetycznej w górę lub w dół;

- mediana - wartość środkowa dzieląca zbiorowość na dwie równe części;

- dominanta - wartość, która w danym rozkładzie występuje najczęściej, jest uważana za typową

2. statystyka opisowa - dotyczy próby

- po obliczeniu średniej, odchylenia sx, mediany, dominanty - odchylenie standardowe zmiennej x od średniej arytmetycznej wynosi 3 pkt, co oznacza że przeciętnie wyniki odchylają się od średniej rytm o ok. minus 3 i plus 3 punkty, a więc wahają się w przedziale 11,5-`7,5. W takim przedziale znajdują się wyniki około 79 uczniów, co stanowi, 70/% badanej grupy. mediana dzieli zbiór na dwie części: lepsza i słabszą. dominanta znajduję się w górnej części przedziału,

- współczynnik korelacji Persona (r) - dla dwóch zmiennych ilościowych - określenie

• kierunku - dodatni - wraz ze wzrostem jednej cechy następuje wzrost drugiej; ujemny - gdy jedna zmienna wzrasta to druga spada

• siły związku - 0,2 związek słaby; 0,2-0,4 niski, 0,4-0,7 umiarkowany, 0,7-0,9 wysoki, 0,9-1 bardzo wysoki

• poziomu istotności - df=n-2 - tab III - remp > rteor - h0 (nie istnieje związek) odrzucamy - hipot zerową należy odrzucić na poziomie 0,05 i przyjąć alternatywną zakładając że związek między zmienną x i y istnieje. obliczony współczynnik jest istotny statystycznie na poziomie 5%

- współczynnik korelacji rangowej Spearmana (Rs) - dla zmiennych w skali rangowej - określenie

• kierunku - dodatni - wraz ze wzrostem jednej cechy następuje wzrost drugiej (wysokiej pozycji pod wzgl jednej cechy odpowiada wysoka ranga w zakresie drugiej cechy); ujemny - gdy jedna zmienna wzrasta to druga spada

• siły związku - 0,2 związek słaby; 0,2-0,4 niski, 0,4-0,7 umiarkowany, 0,7-0,9 wysoki, 0,9-1 bardzo wysoki

• poziomu istotności - df=n - tab IV - Remp > Rteor - h0 (nie istnieje związek) odrzucamy - hipot zerową należy odrzucić na poziomie 0,05 i przyjąć alternatywną zakładając że związek między zmienną x i y istnieje. obliczony współczynnik jest istotny statystycznie na poziomie 5%

3. statystyka indukcyjna - wnioskowanie - dotyczy populacji - weryfikacja hipotez statystycznych:

- istotność różnic - test T-studenta dla prób niezależnych (df=n1+n2-2) i zależnych (n-1) - tabII - h0 - różnica między x a y jest nieistotna i powstała na skutek przypadku; temp>tteor - h0 odrzuc

- niezależność - h0 - cechy są niezależne; nie istnieje związek między cechami

• między zmiennymi ilościowymi

• między zmiennymi jakościowymi - chi2 niezależności - tabV - x2emp>x2teor - h0 odrzuc, związek istnieje wiec obliczasz siłę związku c=x2/x2+n

- zgodność - chi2 zgodności - h0 - rozkład empiryczny jest zgodny z normalnym

3

http://www.nonameuwb.eu

---