19.a

S. Balbus: Zagłada gatunków

• od romantyzmu trwa zagłada tradycyjnych gatunków, które się nie mieszczą w kręgu aktualnych światopoglądów;

• w świecie naturalnym im mniej gatunków, tym mniejsza różnorodność zjawisk. W świecie literatury - odwrotnie - im mniej gatunków, tym więcej indywidualnych form życia;

• teraz - mieszanie się gatunków, sylwy;

• gatunki ciągle trwają, są problemem dla badaczy literatury;

• według F. Schlegela każdy utwór poetycki to gatunek sam dla siebie (ale Schlegel był zdania, że byty jednostkowe są nieporównywalne między sobą);

• nie ma zaniku gatunków, a kryzys teorii;

• od romantyzmu - zasada taksonomii form literackich przenosi się poza literaturę - formy związane z epiką nie są dziś epickie, poetyckość to cecha nie tylko poezji itp.;

• 2 tezy:

• nie ma gatunków, są teksty - ale ta teza by wykluczała poetykę, zostawiłaby interpretację. Genologia byłaby tylko zabytkiem;

• typologie gatunkowe są powierzchowne, podstaw ich trzeba szukać u samych podstaw kontaktu językowego. Skoro literatura jest formą językowego kontaktu, to sprowadza się do form aktów mowy. Pisanie traktowane jako narośl na akcie mowy. Wtedy - istota gatunkowa sprowadza się do form illokucyjnych prototypów (np. nowela wywodzi się z opowiadania anegdot);

• literatura polega na umiejętności posługiwania się mową;

• nowe próby ocalania gatunków od zagłady prowadzą do przeciwnego efektu - konkretnym tekstom narzuca się taksonomię pozaliteracką;

• w obrębie literatury zacierają się granice między formami literackimi i nieliterackimi,

• im bardziej gatunki literackie się rozpadają, tym częściej w tekstach pojawiają się sygnały przynależności gatunkowej;

• taksonomia gatunkowa przeniosła się w inne rejony - z paradygmatyki form literackich do hermeneutyki;

• konkretne formy literackie nie realizują określonych paradygmatów gatunkowych;

• gatunek nie musi realizować paradygmatu, za to musi wskazywać na rozmaite punkty genologicznych odniesień;

• według Bachtina - nurt genologiczny - centralny - to genologia hermeneutyczna. Różen gatunki w obrębie jednego;

• s. 31. kwalifikacje gatunkowe tekstów literackich nie muszą zawierać się w ich konstrukcyjnych paradygmatach, lecz opierają się na różnego rodzaju i różną metodą przeprowadzonych referencjach do odpowiednich obszarów przestrzeni hermeneutycznej, pola tradycji literackiej, w obrębie której gatunki bytują;

• zanik gatunków - można o nim powiedzieć, gdy 1) aktualność literacka to „aktualna produkcja literacka”, 2) aktualność literacka = zbiór wzajemnie wyizolowanych „faktów konstrukcyjnych”;

• zagłada gatunków jest niemożliwa.