TRADYCJA LITERACKA

Michał Słowiński

1. Dyrektywa historyzmu

Dzieło nie pozostaje w próżni i wiąże się z procesem historycznym. W większym lub mniejszym stopniu nawiązuje do przeszłości literackiej.

Dyrektywa historyczna obowiązuje krytyka, gdy:

-bada proces rozwojowy, który zależy od kontekstu historycznego

-rekonstruuje proces historyczno-literacki

-opisuje jeden prąd literacki,nie utwór (odzwierciedlenie procesu dziejowego)

2. Utwór nosi w sobie literacką historię. W teraźniejszości jest zawarta przeszłość. A przeszłość jest wzorem dla epok następnych, ale nie czerpią z niej wszystkiego, gdyż następuje selekcja.

3. Trzy przypadki procesu historycznoliterackiego:

• PRZESZŁOŚĆ = TERAŹNIEJSZOŚĆ

Pewne czynniki stają się wartością ogólną.

Pewne normy, pewne rzeczy tracą swą pierwotność.

Np. Sonet- nie zastanawiamy się, kto pierwszy napisał go. Sonet stal się wartością ogólną.

• Każda epoka tworzy swój model przeszłości literackiej. Pewne dzieła są wartościowe, mimo to żyją tylko w swojej epoce. Nie są uniwersalne. Nie oddziałują na współczesną praktykę literacką.

• TRADYCJA LITERACKA

Istnieje przeszłość we współczesności. Pewne czynniki z przeszłości oddziałują na współczesną praktykę pisarską. Łączą się z elementami nowymi, innowacje.

4. Ogólne pojęcie tradycji literackiej (potoczne):

Wszystko to, co w historii literatury było cenne, stanowi pomnik kultury narodowej.

5. Dwoistość tradycji literackiej:

→ praktyka twórcza (pisanie)

→ świadomość literacka

6. TRADYCJA A WPŁYW

• Tradycja- czynnikiem aktywnym jest teraźniejszość. Nawiązania do czegoś z przeszłości, ale wprowadzenie elementów nowych (nowatorstwo) przeszłość + teraźniejszość

• Wpływ- czynnikiem aktywnym jest przeszłość. Wtórność, epigonizm. Dokładne, wierne naśladowanie kogoś z innej epoki. Brak innowacji.

7. Co i w jaki sposób czerpie współczesność z epok poprzednich?

• Wybór elementów elementów przeszłości (+ innowacja)

• Punkty odniesienia - prąd, kierunek, szkoła poetycka

• Nie ma tradycji dla danej epoki, nie da się odwołać do własnej epoki, bo nie jest ona w pełni zbudowana

8. Tradycja literacka jako ZJAWISKO RELATYWNE.

Nie istnieje ogólny i skrystalizowany kanon tradycji. Każdy ma swoją wizję przeszłości. Tradycja dla każdego będzie inna. Istnieje indywidualna selekcja. Tradycja nie istnieje w liczbie pojedynczej.

9. Tradycja literacka, jako ZJAWISKO SYNKRETYZMU.

Pisarz współczesny nie konstruuje wzoru w jego czystej postaci, ale utrwala go z różnorakimi nowatorstwami. Wzór się przyjmuje z jego wszystkimi naleciałościami!

10. Analiza tradycji:

• Tradycje gatunkowe,stylistyczne

• Odwołanie do rzeczywistości pozaliterackiej np. odwołanie do jakiegoś światopoglądu.Elementy, które uwarunkowały powstanie formy.

11. Dwojaki stosunek do formy

• DYNAMICZNY - pisarz wprowadza wzory od nowa w życie, które przynależą do danego kontekstu, a pisarz próbuje osadzić je w nowej sytuacji. Nowe zastosowanie „starych zasad”. Dynamiczny stosunek do tradycji jest zazwyczaj stosunkiem twórczym. Czynnie wpływa na kształtującą się sytuację historycznoliteracką.

• STATYCZNY - pisarz sięga po formy niejako już zakończone, oderwane od tych tendencji dzięki którym powstały. Pisarz nie zastosowuje zasad twórczych.

12. Konwencja literacka - pewne wykształcone przez dany prąd obrazy, zestawienia metaforyczne; posługiwanie się przy pewnych tematach określanym stylem.

13. Stylizacja - kształtowanie utworu na podstawie wzoru.