Wyposażenie stanowisk pracy i jego nowoczesność.

Jak powinno zostać zorganizowane stanowisko pracy ( biuro ) wyposażone w sprzęt komputerowy?

Zgodnie z § 4 Rozporządzanie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. z dnia 10 grudnia 1998 r.), pracodawca zobowiązany jest do organizowania stanowisk pracy z monitorami ekranowymi w sposób zgodny z minimalnymi wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, określonymi w

Załączniku do tegoż Rozporządzenia.

Zasady Ogólne

Wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposażenia nie może powodować podczas pracy nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i (lub) wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla pracownika. Stanowisko pracy powinno być zaprojektowane w taki sposób aby pracownik miał zapewnioną dostateczną przestrzeń pracy pozwalającą na umieszczenie wszystkich obsługiwanych ręcznie elementów wyposażenia.

Odległość pomiędzy monitorami sąsiadującymi monitorami nie może być mniejsza niż 0,6 m, natomiast pomiędzy pracownikiem i tyłem sąsiedniego monitora co najmniej 0, 8 m.

Monitor

Monitor powinien zostać ustawione w ten sposób, aby odległość od ekranu monitora do oczy pracownika wynosiła pomiędzy 400-700 mm. Monitor powinien zostać ustawiony w sposób ograniczający olśnienia i odbicia światła. Olśnienia i odbicia mogą zostać wyeliminowanie poprzez instalacje odpowiednich opraw oświetleniowych, żaluzji oraz zasłon w oknach.

Monitor powinien zapewniać wyraźne i czytelne znaki, stabilny obraz bez tętnienia lub innych zakłóceń. Jaskrawość i kontrast obrazu powinien być łatwy do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy.

Monitor musi posiadać możliwość regulacji ustawień, pozwalających na pochylenie ekranu, co najmniej 20o do tyłu i 50o do przodu oraz obrót wokół własnej osi, co najmniej o 120o - w obu kierunkach. Ekran monitora powinien być natomiast pokryty warstwą anty-odbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr.

Oświetlenie

Zgodnie z wytycznymi zamieszczonymi w Załączniku do Rozporządzenia, stosowane oświetlenie stanowiska pracy, powinno zapewniać pracownikowi komfort pracy wzrokowej. W szczególności:

 poziom natężenia oświetlenia powinien spełniać wymagania określone w Polskich Normach,

 stosowane oświetlenie powinno ograniczać olśnienie bezpośrednie od opraw, okien, przezroczystych lub półprzeźroczystych ścian albo jasnych płaszczyzn pomieszczenia oraz olśnienie odbiciowe od ekranu monitora.

Powyższe warunki oświetlenia mogą zostać zapewnione w szczególności poprzez stosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych, instalowanie żaluzji lub zasłon w oknach.

Klawiatura

Klawiatura powinna stanowić oddzielny element wyposażenia stanowiska pracy. Klawiatura powinna posiadać matową powierzchnię, przy czym poszczególne klawisze muszą posiadać czytelne i kontrastowe znaki. 

Klawiatura powinna posiadać możliwość regulacji kąta nachylenia od 20o do 50o oraz odpowiednią wysokość, szczegółowo regulowaną powyższym Rozporządzeniem.

Budowa klawiatury powinna gwarantować możliwość pracy w pozycji nie powodującej zmęczenia mięśni kończyn górnych.

Stół

Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, a przede wszystkim pozwalać na regulację wysokości ustawienia monitora i klawiatury.

Wielkość stołu powinna zapewniać odpowiednią powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami wyposażenia oraz wykonywania czynności związanych z danym stanowiskiem pracy.

Stół powinien posiadać matową powierzchnie. Rozporządzenia zaleca przy tym stosowanie jasnej barwy powierzchni stołu. Zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia, elementy wyposażenia mają zostać ustawione w odpowiedniej odległości od pracownika tak aby mógł posługiwać się nimi bez przyjmowania wymuszonej pozycji ciała.

W szczególności należy zwrócić uwagę na:

 ustawienie klawiatury, który powinna znajdować się przynajmniej 100 mm do przedniej

krawędzi stołu,

 wysokości stołu oraz siedziska krzesła, która powinna zapewniać przy obsłudze klawiatury

naturalne położenie kończyn górnych z zachowaniem, co najmniej kąta prostego między

ramieniem i przedramieniem,

 zapewnienie odpowiednią przestrzeń pod blatem stołu na umieszczenie nóg.

Zgodnie z postanowieniami Załącznika do Rozporządzenia, wysokość stołu oraz siedziska krzesła powinna zapewniać kąt widzenia w zakresie 20^o-50^o licząc od linii poziomej na wysokości oczu pracownika do linii prowadzącej od jego oczu do środka ekranu, przy czym górną krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu pracownika.

Krzesło

Krzesło powinno posiadać co najmniej pięciopodporową podstawę z kółkami jezdnymi zapewniającą mu odpowiednią stabilność. Wymiary oparcia i siedziska musza zapewniać wygodną pozycję ciała.
Konstrukcja krzesła powinna:

 pozwalać na jego obrót wokół osi pionowej o 360^o

 umożliwiać regulację wysokości w zakresie od 400 do 500 mm licząc od podłogi

 regulację wysokości oparcia oraz pochylenia oparcia w zakresie od 5^o do przodu i 30^o do tyłu.

Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwe w obsłudze i usytuowane w sposób umożliwiający regulację w pozycji siedzącej. Ponadto, krzesło powinno posiadać wyprofilowane płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych oraz podłokietniki.

Oprogramowanie

Pracodawca przy projektowaniu, doborze i modernizacji oprogramowania a także przy planowaniu zadań z wykorzystaniem monitora ekranowego powinien uwzględnić przede wszystkim następujące wymagania:

- oprogramowanie powinno odpowiadać zadaniu przewidzianemu do wykonania,

- oprogramowanie powinno być łatwe do użycia oraz dostosowane do poziomu wiedzy i

doświadczenia pracownika,

- systemy komputerowe muszą zapewniać przekazywanie pracownikowi informacji zwrotnej

o ich działaniu oraz gwarantować wyświetlanie informacji w formie i tempie odpowiednim

dla pracownika,

- przy tworzeniu oprogramowania i przetwarzaniu danych powinny być stosowane zasady

ergonomii,

- bez wiedzy pracownika nie można dokonywać kontroli jakościowej i ilościowej jego pracy.

Wymagania dotyczące pomieszczeń biurowych

Pomieszczenia pracy są to pomieszczenia przeznaczone na pobyt pracowników w celu wykonywania pracy.

Pomieszczenia te i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W szczególności powierzchnia pomieszczeń pracy i ich wysokość powinny być dostosowane do rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz czasu przebywania pracowników w tych pomieszczeniach.

Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy (tj. tych,  w których pracownicy  przebywają powyżej 4 godzin) powinno przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m2  wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez maszyny i inne wyposażenie stanowisk pracy).

Wysokość pomieszczeń stałej pracy nie może być mniejsza niż 3 m w świetle jeżeli w pomieszczeniach tych nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia.

Dopuszcza się obniżenie wysokości tych  pomieszczeń do 2,5 m w świetle  jeżeli:

 w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż 4 pracowników, a na każdego przypada co

najmniej po 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia,

 przy pracach w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym drobnej wytwórczości

mieszczącym się w budynku mieszkalnym nie występują pyły lub substancje szkodliwe dla

zdrowia, hałas nie przekracza dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w budynkach

mieszkalnych (określonych w polskich normach), a na jednego pracownika przypada co

najmniej 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia.

Wysokość pomieszczeń, w których pracownicy przebywają jedynie od 2 do 4 godzin w ciągu doby, nie może być mniejsza niż 2,2 m.

Pomieszczenia pracy powinny być oświetlone światłem dziennym oraz światłem elektrycznym (spełniającym wymagania określone w polskich normach).

Okna w pomieszczeniach pracy powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy.

W pomieszczeniach pracy należy utrzymywać temperaturę nie niższą niż 18°C oraz zapewnić odpowiednią wentylację lub klimatyzację (urządzenia wentylacji mechanicznej powinny być tak instalowane, aby strumień powietrza nie był kierowany bezpośrednio na stanowiska pracy).

Organizacja przestrzenna stanowisk pracy biurowej

Organizacja przestrzenna stanowisk pracy biurowej powinna być dostosowana do charakteru i wymagań wykonywanej pracy.

Jeżeli jest to praca prosta, rutynowa, o zautomatyzowanym toku, wymagająca stałej łączności między stanowiskami, wówczas dobrym rozwiązaniem będzie pomieszczenie wielkoprzestrzenne - najlepiej, w miarę komplikacji zadań, podzielone na strefy pracy grupowej, czy boksy biurowe.

Wieloprzestrzenne rozwiązania pomieszczeń pracy biurowej

Wielko przestrzenne rozwiązania pomieszczeń pracy spotyka się w instytucjach o dużej liczbie stanowisk pracy biurowej, w bankach, towarzystwach ubezpieczeniowych, gdzie poszczególne sprawy załatwiane są w kolejnych stanowiskach pracy, a płynny tok pracy wymaga stałej i szybkiej łączności między pracownikami.

Jest to rozwiązanie stwarzające największą swobodę w organizacji stanowisk pracy. W dużych pomieszczeniach przestrzeń może być zagospodarowana w zależności od aktualnych potrzeb, może być też podzielona na mniejsze boksy niepełnymi, ruchomymi ściankami działowymi.

Stwarza to możliwość maksymalnego wykorzystania przestrzeni, swobodnego kształtowania liczby stanowisk i stosowania różnych rozwiązań organizacyjnych zgodnych z technologią pracy biurowej, z obiegiem dokumentów.

Taka koncepcja pomieszczeń pracy sprzyja dobrej organizacji pracy zespołowej i dyscyplinie pracy, jest dobra w przypadku pracy rutynowej. Zaspokaja również potrzebę kontaktów socjalnych, co jest pożądane, przeciwdziała bowiem monotonii i znużeniu, które są szczególnie dotkliwym ubocznym skutkiem pracy rutynowej.

Monotonia i nuda działają niekorzystnie nie tylko na zdrowie psychiczne pracownika, ale i na wydajność pracy. Skutecznym sposobem przeciwdziałania monotonii jest urozmaicenie organizacji pracy przez rotacyjne wykonywanie zadań (tam, gdzie to możliwe), czy przerwy w pracy.

Koncepcja wielkoprzestrzenna biur nie stwarza jednak dobrych warunków do pracy koncepcyjnej i utrudnia utrzymanie dobrych warunków środowiska pracy.

Zapewnienie w dużej hali optymalnych, materialnych warunków pracy, a zwłaszcza:
        -   dobrej wentylacji (klimatyzacji)
        -   efektywnego wytłumiania hałasu przy wielu źródłach dźwięku
        -   właściwego oświetlenia w pomieszczeniach podzielonych boksy jest trudne i

kosztowne.

Tam, gdzie w pracy biurowej występuje przewaga pracy twórczej i koncepcyjnej, korzystniejsze z ergonomicznego punktu widzenia są pomieszczenia indywidualne, nie większe niż na 3 stanowiska pracy, a wielkoprzestrzenna koncepcja organizacji stanowisk pracy nie jest korzystna, a przeciwnie - utrudnia wykonanie pracy.

W pracach wymagających wysokich kwalifikacji i samodzielności działania korzystna jest stabilizacja stanowisk roboczych i zespołów. Wymaga to dbałości ze strony pracodawców o stworzenie dobrego środowiska psychospołecznego, odpowiadającego potrzebom samodzielnej, koncepcyjnej pracy.

Pracownicy koncepcyjni lepiej czują się i wydajniej pracują w pomieszczeniach wydzielonych, czy w pomieszczeniach indywidualnych. Jest to w odczuciu pracowników system bardziej przyjazny, daje poczucie dużego komfortu psychicznego, co z kolei podnosi motywację do pracy i odpowiedzialność za jakość jej wykonania.

Podstawowym kryterium, które określa wymaganą wielkość przestrzeni w pomieszczeniach pracy jest konieczność zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości powietrza do oddychania.

W związku z tym, pomieszczenie pracy musi mieć kubaturę odpowiednią dla ilości pracujących w niej osób. Przepisy określają minimalną powierzchnię pomieszczenia i jego wysokość.

Układ przestrzenny elementów wyposażenia stanowisk powinien zapewnić bezkolizyjne dojście i przemieszczanie się pracowników w miejscu pracy. Szerokość przejścia w biurach powinna być nie mniejsza niż 60 cm, a przy ruchu dwukierunkowym 100 cm; minimalna wysokość 200 cm.

Ze względów na bezpieczeństwo poruszania się podłoga powinna być równa, o powierzchni zabezpieczającej przed poślizgiem, bez luźno leżących przedmiotów, kabli itp.
Dojścia i stanowiska pracy, na których są zatrudnione osoby niepełnosprawne powinny być dostosowane do ich potrzeb i możliwości wynikających ze zmniejszonej sprawności.
W biurach, w których przyjmowani są interesanci powinna być wydzielona powierzchnia na poczekalnie dla klientów.

Inne

Jeżeli ze względu na specyfikę wykonywanej pracy istnieje konieczność przepisywania dokumentów, stanowisko pracy powinno zostać zaopatrzone w posiadający regulację wysokości ustawienia uchwyt na dokumenty.

W przypadku, gdy wysokość krzesła uniemożliwia pracownikowi płaskie spoczywanie stóp na podłodze lub gdy z życzeniem takim wystąpi pracownik, stanowisko pracy powinno zostać zaopatrzone w podnóżek.

Wysokość podnóżka powinna zostać dopasowana do potrzeb pracownika, przy czym kąt nachylenia podnóżka powinien mieścić się w zakresie od 0^o do 15^o.

Wilgotność powietrza w pomieszczeniu nie powinna być mniejsza niż 40 %.

2

---