Zasady ogólne systemu podatkowego

Katalog zasad ogólnych, o które oparty jest polski system podatkowy przedstawia się następująco:

l. Zasada powszechności opodatkowania.

2. Zasada wyłączności ustawowej opodatkowania.

3. Zasada praworządności.

4. Zasada przestrzegania prawa przez organy władzy publicznej.

5. Zasada udziału strony w postępowaniu i prawa do procesu.

6. Zasada dochodzenia prawdy obiektywnej.

7. Zasada udzielania niezbędnych informacji.

8. Zasada dwuinstancyjności.

9. Zasada trwałości decyzji ostatecznych

10. Zasada ochrony praw nabytych.

11. Zasada zaufania obywateli do prawa.

Zasada powszechności i wyłączności ustawowej opodatkowania

Zasady te są określone wart. 84 Konstytucji RP. Artykuł ten mówi, że każdy obywatel ma obowiązek ponoszenia ciężarów i danin publicznych, w tym podatków określonych w ustawach.

Aktem prawnym regulującym w sposób skodyfikowany ogólne prawo podatkowe jest Ordynacja podatkowa zawierająca poszczególne rozwiązania zapewniające funkcjonowanie -

tych zasad. -

Powstawanie zobowiązań podatkowych należy do najważniejszych zagadnień prawa podatkowego i ściśle wiąże się z zasadą powszechności opodatkowania.

Ąrt. 21 Ordynacji podatkowej przewiduje dwa sposoby powstawania zobowiązania

podatkowego:

l. z mocy ustawy podatkowej

2.z chwilą doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość podatku.

Ad. l.

Zobowiązanie podatkowe, powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania. W tym przypadku organ podatkowy nie wydaje decyzji wymiarowej.

Na podatnika nałożony jest obowiązek obliczenia podatku i wpłacenia go na rzecz wierzyciela zobowiązania /budżetu państwa lub samorządu/,a praktycznie na właściwe konto organu podatkowego we właściwej wysokości i w ustawowym terminie. Stosuje się, zatem technikę samo obliczenia podatkowego. Wiąże się to z obowiązkiem składania deklaracji podatkowych, z których wynika prawne i faktyczne uzasadnienie obliczenia podatku. Faktyczne i prawne podstawy obliczenia wynikają z obowiązku posiadania przez podatnika właściwej dokumentacji podatkowej. Zakres i forma tej dokumentacji jest uregulowana przepisami prawa podatkowego i zależna od formy opodatkowania / np. księga przychodów i rozchodów, księgi rachunkowe, ewidencja sprzedaży itp./.

Podatek wynikający z deklaracji jest podatkiem należnym za dany okres rozliczeniowy, chyba. że organ podatkowy wyda decyzję, w której określi prawidłową wysokość zobowiązani /może to być zaległość podatkowa lub nadpłata/. Oczywiście, wydanie takiej decyzji musi być poprzedzone postępowaniem podatkowym. Powyższe zasady dotyczą również zwrotów w podatku. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ stwierdzi, że podatnik wykazał zwrot w wysokości innej niż należnej - wydaje decyzję określającą zwrot w prawidłowej wysokości. Zasada dotyczy również sytuacji, gdy podatek płacony jest w ratach.

Ad. 2.

W sytuacji, gdy zobowiązanie powstaje w drodze wydania i doręczenia decyzji wymiarowej to ten akt administracyjny ma charakter konstytutywny. Tworzy on stosunek prawny zobowiązania podatkowego ustalając / wierzyciela, dłużnika, przedmiot opodatkowania, wysokość podatku, termin płatności, uzasadnienie/. Bez dokonania wymiaru przez organ podatkowy obowiązek podatkowy nie zostanie w tym przypadku przekształcony w zobowiązanie.

Charakter decyzji organów podatkowych w obu sytuacjach jest określony następująco:

• w pierwszym przypadku są to decyzje deklaratoryjne /określające/ i dotyczą: podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego,

• w drugim przypadku decyzje konstytutywne /ustalające/ dotyczą: podatku od darowizn i spadków, dodatkowego zobowiązania w podatku VAT, podatku od nieruchomości, rolnego, leśnego i od czynności cywilnoprawnych. .

Z zasadą powszechności opodatkowania związane są jeszcze tzw. uznaniowe ulgi podatkowe, które- oczywiście pozornie łamią tę zasadę. Niemniej jednak umożliwiają podatnikom uczestniczenie w finansowaniu wydatków budżetowych na miarę ich możliwości finansowych i sytuacji życiowych- tak, aby zachowany został powszechnie rozumiany interes społeczny. Ulgi stawiają osoby z nich korzystające w lepszej sytuacji niż pozostali podatnicy.

Ulgi uznaniowe to:

- zaniechanie poboru podatku,

- zwolnienie płatnika z poboru podatku,

- ograniczenie poboru zaliczek,

- odroczenie terminu płatności,

- rozłożenie na raty podatku lub zaległości podatkowej,

- umorzenie zaległości podatkowej.

---