Temat: Monopol.

Przyczyny monopolu:

Monopol występuje wówczas, kiedy na rynku istnieje tylko jedno przedsiębiorstwo oferujące produkty nie mające bliskich substytutów. Monopolista na rynku sam ustala ceny, które maksymalizują jego zysk, często stosując tzw. dyskryminację cenową.

Jest wiele czynników, które wpływają na kształtowanie się monopolu.

1. Przyczyny:

• patenty - przedsiębiorstwo może uzyskać monopol na produkcji jakiegoś dobra, gdy zdobędzie patenty chroniące produkt lub podstawowe procesy produkcyjne.

• kontrola nad nakładami - przedsiębiorstwo może stać się monopolistą, gdy uzyska kontrolę nad całością podaży jakiegoś podstawowego nakładu potrzebnego do wytworzenia produktu (np. kontrola boksytu).

• działania rządu - przedsiębiorstwo może stać się monopolistą, gdy otrzyma od rządu lub jego agendy koncesję na określoną działalność rynkową.

• malejące koszty produkcji - przedsiębiorstwo staje się monopolistą, gdy przeciętne koszty wytworzenia produktu osiągają minimalną wysokość, przy takiej wielkości produkcji, która jest wystarczająca, aby zaspokoić całość popytu na rynku (określa się to naturalnymi monopolami).

2. Monopol opiera się na 4 założeniach charakterystycznych dla tego rynku:

1. produkty są jednorodne, nie mające substytutów.

2. brak możliwości wejścia na rynek - ograniczony wstęp producentów na rynek spowodowany jest uwarunkowaniami technicznymi.

3. jeden sprzedający, wielu kupujących.

4. założenie o doskonałej informacji rynkowej.

3. Krzywa popytu i utarg w warunkach monopolu.

Ilość (Q)	Cena (P)	Utarg całkowity (Uc)	Utarg krańcowy
1	100	100	-
2	90	180	80
3	80	240	60
4	70	280	40
5	60	300	20
6	50	300	0
7	40	280	-20
8	30	240	-40

Uc = Q * P

Należy pamiętać, że wartość utargu krańcowego odnosi się do cenowej elastyczności popytu. Przy wielkościach produkcji, przy których popyt jest elastyczny cenowo, utarg krańcowy jest dodatni; przy wielkościach produkcji, które są nieelastyczne cenowo, utarg krańcowy jest ujemny.

4. Cena a nakłady w krótkim okresie monopolisty.

Monopolista może maksymalizować zysk wybierając taką cenę oraz taką wielkość produkcji, przy którym różnica między utargiem całkowitym, a kosztem całkowitym jest największa.

zysk monopolisty

Ilość (Q)	Utarg całkowity (Uc)	Koszty całkowite (Kc)	Zysk całkowity (Z)
1	100	140	-40
2	180	170	10
3	240	210	30
4	280	250	30
5	300	300	0
6	300	360	-60
7	280	450	-170
8	240	550	-310

Z = Uc - Kc

W przykładzie powyżej monopolista wybierze produkcję między 3 a 4 jednostki dziennie, co oznacza, że musi on wyznaczyć cenę pomiędzy 70 a 80 za jednostkę.

5. Złota zasada wyznaczenia wielkości produkcji.

Ilość (Q)	Utarg krańcowy (Uk)	Koszt krańcowy (Kk)	Zysk całkowity (Z)
1	-	-	-40
2	80	30	10
3	60	40	30
4	40	40	30
5	20	50	0
6	0	60	-60
7	-20	90	-170
8	-40	100	-310

Optymalna wielkość produkcji dla monopolisty to taka, dla której utarg krańcowy równa się kosztowi krańcowemu, wówczas pozwala to na osiągnięcie zysku maksymalnego monopolisty.

Uk = Kk = zysk max = produkcja optimum

---