14. „Poeci polskiego sentymentalizmu. Własny los i historia w wierszach Dionizego Kniaźnina i Franciszka Karpińskiego.”

Sentymentalizm - prąd literacki występujący w oświeceniu, w Polsce zrodził się w latach 1760 - 1770, istniał aż do początku romantyzmu., głowni przedstawiciele to Karpiński i Kniaźnin.

Cechy sentymentalizmu:

• Uczuciowy stosunek do rzeczywistości;

• Nawiązywał do empiryzmu i sensualizmu;

• Poznanie zmysłowe - najważniejsze źródło wiedzy o świecie;

• Bohater literacki: wrażliwy, czuły, skłonny do refleksji, kochający przyrodę;

• Wzbogacenie tematyki o treści społeczne.

F. Karpiński:

1. Sielanki - (por. wstęp O.), wszystkie są praktycznie autobiograficzne:

• „Do Justyny” (opr. T) - pod postacią Justyny kryje się Marianna Ponińska (poeta romansował z nią, nawet myślał o małżeństwie, lecz ta trzeźwo oceniała sytuację i romans sam wygasł).

• „Pożegnanie z Lindorą w górach” (opr. T) - Marianna Ponińska

• „Do Justyny. Tęskność na wiosnę (opr. T) - adresowana do „pierwszej Justyny” (Tak po prostu sobie nazwał kobiety które kochał - pierwsza i druga Justyna) - czyli do Marianny Broselówny, córki kapitana Szwedzkiego.

• „Do motyla” (opr. T) i również nawiązał do „Justyny”, lecz tej drugiej - Marianny z Kalinowskich Ponińskiej.

• „Na odmienione Nadprucie” - utwór traktuje o terenach położonych nad brzegami Prutu, głównej obok Czeremoszu rzeki Pokucia (w Pokuciu urodził się F.K.), wypływającego z masywu Czarnohory i uchodzącego do Dunaju. Autor wspomina dawne czasy, jak siadywał nad brzegiem rzeki, dziś wszystko sie zmieniło, to już nie jest ta sama rzeka - „wody twe dzisiaj cicho upływają”. Podmiot kończy sielankę: „Ja przecie kocham twe brzegi”.

2. Wiersze różne

• Do. J.W.J. Księdza Adama Naruszewicza B.K.S. - Oddając mu wiersze na „Sumienie” (opr. T) - utwór skierowany do Naruszewicza, spotkał się z nim w Warszawie.

3. Zabawki wierszem i prozą

• „Powrót z Warszawy na wieś” (opr. T) - na przełomie lat 1783 i 1784 Karpiński wrócił z Galicji. Napisał wówczas jeden z najbardziej znanych wierszy autobiograficznych, elegię „Powrót z Warszawy na wieś”.

4. Wiersze późne

• „Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta” - (opr. B) - zrywa z twórczością liryczną, nad grobem znalazł się w 1788r. w czasie podróży do Krakowa.

F.D. Kniaźnin:

• „Do Miłości”, „Do Klimeny” - (opr. cz.2) pod postacią Klimeny kryje się Maria Wirtemberska w której Kniaźnin był nieszczęśliwie zakochany.

• „Powązki” - (opr. cz.1) - autor opisuje Powązki, miejsca, którymi spacerował, snuje refleksje.

• „Do Puław” (opr. cz.1) - opis miejscowości w której przebywał podczas pobytu u Czartoryskich.