Po co chronić przyrodę?

Podstawowe formy ochrony przyrody w Polsce.


Wstęp
Działalność człowieka prowadzi do postępującej degradacji środowiska przyrodniczego. Objawia się to między innymi ubożeniem różnorodności przyrody ożywionej - wymierają gatunki roślin i zwierząt, zanikają ekosystemy.
W Polsce oprócz terenów silnie zdegradowanych istnieją obszary unikatowe pod względem przyrodniczym w skali Europy. Czy warto je chronić? Jak można to robić?

Cele
W wyniku udziału w zajęciach uczeń:


Materiały


Przebieg zajęć

Na początku zajęć uczniowie analizują znaczenie pojęć przyroda i środowisko. Jak można je zdefiniować? Czy oznaczają to samo? Które z tych pojęć jest szersze, ma więcej znaczeń?

Kolejny etap to postawienie pytania: Po co właściwie chronić przyrodę? Uczestnicy zapisują wszelkie pomysły, które na ten temat przyjdą im do głowy (burza mózgów).

Jednym z powodów kompleksowej ochrony przyrody jest zachowanie różnorodności form życia na Ziemi - wprowadzamy pojecie różnorodności biologicznej. Z czym to pojęcie nam się kojarzy? Spróbujmy je zdefiniować. Aby uściślić naszą definicję, zaglądamy na strony http://www.mos.gov.pl/mos/news/materialy-inform/bioroznorod/1.html, http://ciuw.warman.net.pl/alf/biodiversity/framep.htm.

Skoro już znamy powody, dla których powinniśmy chronić przyrodę, zastanówmy się, w jaki sposób możemy to robić? Spróbujmy w grupach ustalić, kto i jak może chronić przyrodę (począwszy od najwyższego szczebla - międzynarodowego i rządowego, a kończąc na nas samych). Aby dokładniej dowiedzieć się, jakie są najwyższe prawne formy ochrony przyrody w Polsce, zaglądamy na strony internetowe http://www.eko.org.pl/prawo/4_a_1.html, http://www.mos.gov.pl/mos/akty-p/op_n.html.

Znamy już prawne formy ochrony przyrody w Polsce, a więc i definicję parku narodowego. Możemy zatem odpowiedzieć sobie na pytanie, czym się on różni od zwykłego miejskiego parku? Pracując w grupach, uczniowie zapisują na planszy istniejące różnice i podobieństwa, a następnie reprezentanci grup omawiają wyniki tej pracy.

Posługując się uzyskanymi informacjami, uczniowie w parach układają regulamin zachowania się w parku narodowym. Co można, a czego nie można robić w parku narodowym? Po odczytaniu przez wszystkie pary propozycji regulaminów zapisujemy najważniejsze i najczęściej powtarzające się wnioski. Aby uzupełnić ten regulamin, sięgamy na strony internetowe http://www.mos.gov.pl/mos/akty-p/op_n.html, http://www.eko.org.pl/prawo/4_a_4.html, http://www.cyf-kr.edu.pl/tpn/.

Na pewno każdy z uczestników zajęć słyszał o różnych parkach narodowych w Polsce, a być może na świecie. Korzystając z tej wiedzy, uczniowie wymieniają znane im parki narodowe. A może ktoś był w jakimś PN? Jeśli tak, niech opowie o swoich wrażeniach. Czy mu się podobało? Co tam interesującego zobaczył?

Aby zapoznać się z istniejącymi w Polsce parkami narodowymi, zaglądamy na stronę internetową http://www.mos.gov.pl/kzpn/index.htm. Możemy zaobserwować na mapie rozmieszczenie obszarów chronionych w Polsce i określić, gdzie jest ich najwięcej i na jak ukształtowanych terenach się znajdują http://ciuw.warman.net.pl/alf/ios/baza1/mapa.pl.html.

Uczniowie, pracując w parach, zwiedzają za pośrednictwem internetu parki narodowe w Polsce http://www.mos.gov.pl/kzpn/index.htm. Każda para wybiera sobie jeden park narodowy i zbiera na jego temat informacje, które przedstawi podczas kolejnej lekcji.

Na zakończenie proponuję dyskusję na temat zagrożeń obszarów chronionych. Jeszcze raz skorzystamy tutaj z techniki burzy mózgów. Aby poszerzyć swoje wiadomości na ten temat, zaglądamy na strony http://www.cyf-kr.edu.pl/tpn/, http://www.mos.gov.pl/bialowieza/.


Wariant I

Kolejna lekcja może być poświęcona prezentowaniu przez uczniów informacji, które udało im się zebrać na temat wybranego parku narodowego. Każda para przedstawia swój park narodowy, korzystając z informacji znalezionych w internecie, a także w innych źródłach (mogą to być książki, albumy, rysunki, fotografie - również własne, filmy, itp.). Taką prezentację najlepiej przygotować w formie graficznej, na dużych planszach, z krótkimi informacjami dotyczącymi danego parku opatrzonymi rysunkami. Wskazana jest tu jednak duża dowolność co do sposobu prezentacji - im większa różnorodność prac, tym lepiej.

Wariant II

Bardzo interesującym uzupełnieniem zajęć o parkach narodowych byłoby obejrzenie filmu o Puszczy Białowieskiej pt. "Tętno pierwotnej puszczy", który dostępny jest na kasetach wideo.

Wariant III

Korzystając ze zdobytych wiadomości i własnych doświadczeń, uczniowie odgrywają scenki obrazujące sytuacje konfliktowe, które mogą zaistnieć między osobami reprezentującymi różne interesy, takimi jak: dyrektor parku narodowego, przemysłowiec, rolnik, turysta, działacz ochrony przyrody, mieszkaniec terenów sąsiadujących z parkiem. Kto jeszcze mógłby mieć coś do powiedzenia? Niech spróbują dojść do porozumienia, znaleźć rozwiązania kompromisowe. Czy jest to łatwe? Co sprawia największe trudności w nawiązaniu współpracy?

Wariant IV

Zdobytą wiedzę na temat obszarów chronionych warto poszerzyć oraz skonfrontować z rzeczywistością, wybierając się na wycieczkę do parku narodowego. Jeszcze lepiej, jeśli będzie tam można porozmawiać np. z pracownikiem parku lub inną osobą, która może nam o życiu parku opowiedzieć ze swojej perspektywy.



Magdalena Cheda