Antybiotyki.

ZIARENKOWCE:

- dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrohoeae),

PAŁECZKI JELITOWE (SS):

- pałeczki Salmonella,

- pałeczki czerwonki (Shigella),

- pałeczki okrężnicy (Escherichia).

LASECZKI (Bacillus):

- laseczki wąglika,

- laseczki tężca (Clostridium tetani),

- laseczki jadu kiełbasianego (Clostridium botulinum).

KRĘTKI:

- krętek blady (Treponema pallidium).

ZIARNIKOWCE Gram(+),(-) :

1. Paciorkowce (Streptococcus) :

- paciorkowiec ropny (Streptococcus pyogenes),

- paciorkowiec zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae).

2. Gronkowce (Staphyllococcus) :

- gronkowiec złocisty (Staphyllococcus aureus).

Antybiotyki są to substancje wytwarzane przez organizmy żywe o działaniu przeciwdrobnoustrojowym. Mogą działać bakteriobójczo lub bakteriostatycznie (uniemożliwiają dalszy rozwój).

Mechaniczne działanie antybiotyków może polegać na:

• hamowaniu syntezy ściany komórki bakterii,

• uszkodzeniu struktury błony cytoplazmatycznej,

• hamowaniu syntezy białek lub kwasów nukleinowych.

I. Terapia celowana i empiryczna.

1. Terapia celowana polega na doborze antybiotyku na podstawie badania mikrobiologicznego.

2. Przez terapię empiryczną rozumie się zastosowanie antybiotyku, o którym wiadomo na podstawie doświadczenia klinicznego, że jest skuteczny w danym schorzeniu. Antybiogram określa wrażliwość drobnoustrojów na środki chemioterapeutyczne.

II. Oporność - kontakt bakterii z antybiotykiem może doprowadzić do wytworzenia oporności na jego działanie. Coraz częściej spotyka się bakterie, które nie reagują na powszechnie stosowane antybiotyki i u chorych zakażonych takimi szczepami trzeba stosować antybiotyki drogie lub powodujące działania niepożądane.

Oporność jest zjawiskiem ograniczającym ich skuteczność i powstaje często z powodu nieuzasadnionego podawania leku, złego wyboru, złego dawkowania, przedwczesnego odstawienia leku. Niektóre drobnoustroje bronią się przed antybiotykiem wytwarzając enzymy, które rozkładają antybiotyk.

1. Podstawowe zasady leczenia antybiotykami:

a) antybiotyki należy dobierać w zależności od rodzaju drobnoustrojów i ich wrażliwości,

b) dawka antybiotyku musi być dostatecznie duża, a czas leczenia wystarczający do zlikwidowania zakażenia,

c) w zakażeniach mieszaną florą bakteryjną należy określić wrażliwość wszystkich szczepów odpowiedzialnych za zakażenie i dobrać antybiotyk działający na nie,

d) leczenie skojarzone powinno być prowadzone tylko w uzasadnionych przypadkach.

2. Oporność krzyżowa - mówi się, gdy brakowi wrażliwości na określony antybiotyk towarzyszy równocześnie utrata wrażliwości na inny lek z tej samej grupy lub z innych grup.

Antybiotyki są nieskuteczne w zakażeniach wirusowych!

III. A

Antybiotyki β-laktamowe.

1. Penicyliny.

2. Cefalosporyny.

3. Karbapenemy.

4. Monobaktamy.

Wszystkie działają bakteriobójczo.

Ad. 1.

Penicyliny dzielą się na:

a) naturalne,

b) półsyntetyczne:

• o wąskim zakresie działania (przeciwgronkowcowe),

• o szerokim zakresie działania.

Ad. a) Penicyliny naturalne - należą do nich:

• Benzylpenicylina,

• Fenoksymetylpenicylina (doustnie).

Benzylpenicylina jest stosowana w zależnościach wywołanych przez:

• paciorkowiec β-hemolizujący grupy A (ropny),

• laseczki Gram(+) (laseczki wąglika i tężca),

• ziarenkowce (dwoinka rzeżączki, dwoinka zapalenia opon mózgowych).

Wyłącznie w postaci wstrzyknięć.

Preparaty:

1. Penicillinum (natricum lub kalicum).

2. Penicillinum procaininum (sól prokainowa).

3. Debecylina (sól benzotynowa podawana co 7 lub 14 dni).

Testarpen - syntetyczny antygen penicylinowy służący do wykrywania osobniczej nadwrażliwości na penicyliny. Można go przechowywać po otwarciu w lodówce przez 7 dni.

Test (doza)

0,1 ml testarpenu = 10 j.m. preparatu

10 testów = 1ml

0,1 ml = 1 test

Działania niepożądane:

• wstrząs uczuleniowy,

• zespół Hoigne (dochodzi do mikrozatorów płucnych i mózgowych naczyń tętniczych: zaburzenia świadomości, wzrost ciśnienia tętniczego).

Ad. b) Penicyliny półsyntetyczne

Penicyliny przeciwgronkowcowe (o wąskim zakresie działania):

• Kloksacylina - prep.: Syntarpen,

Orbenin,

Oksacylina,

Dikloksacylina.

Mogą być stosowane doustnie.

Wskazania: zakażenie gronkowcem złocistym, opornym na penicyliny naturalne.

Penicyliny o szerokim zakresie działania.

Wszystkie są wrażliwe na β-laktamazy.

Aminopenicyliny:

• Ampicylina - aktywna wobec pałeczki okrężnicy, czerwonki, salmonelli.

Preparat: Ampicilin.

Wskazania: zakażenie układu moczowego i przewodu pokarmowego.

• Amoksycylina - dobrze wchłaniana z przewodu pokarmowego; dobrze przenika do drzewa oskrzelowego.

Preparat: Amoksycylina.

Wskazania: zakażenia dróg oddechowych.

• Amoksycylina + kwas klawulanowy (hamuje aktywność β-laktamaz)

Niszczy florę jelitową.

Preparat: Augmentin; Amoksiklav.

Wskazania: zakażenia dróg moczowych, oddechowych, O.U.N.

• Ampicylina + Sulbaktam

Preparat: Unasyn, Unasyn oral.

Karboksypenicyliny.

Preparat: Carbenicillin.

Ad.2 Cefalosporyny.

Oporne na działanie β-laktamaz.

• Cefalosporyny I generacji.

Działanie silne na bakterie Gram(+) - gronkowce.

Preparat: Cefazolina.

Wskazania: zakażenie dróg oddechowych, moczowych, skóry.

• Cefalosporyny II generacji.

Działanie na bakterie Gram(-).

Preparat: Cefaklor; Cefuroksym.

Wskazania: zakażenie dróg oddechowych, moczowych, skóry i tkanek miękkich.

• Cefalosporyny III generacji.

Wyłącznie poza jelitowo. Charakteryzują się szerokim zakresem działania przeciwbakteryjnego, głównie na bakterie Gram(-) - pałeczki jelitowe, dwoinka rzeżączki, pałeczki okrężnicy. Powinny być stosowane w ciężkich zakażeniach o różnym umiejscowieniu.

Preparat: Cefoperazon.

• Cefalosporyny IV generacji.

Zbliżone do III generacji + nasilona aktywność wobec Gram(+).

Preparat: Cefepim.

B

Antybiotyki makrolidowe.

Działają bakteriostatycznie (hamowanie syntezy białek).

Przeparat: Erytromycyna.

Wskazania: zakażenia gronkowcem i paciorkowcem.

C

Linoksamidy.

• Klindamycyna prep. Dalacin C.

Mechanizm działania: hamowanie syntezy białka w komórce bakteryjnej.

D

Antybiotyki aminoglikozydowe.

Mechanizm działania: jak β-laktamowe. Działają przede wszystkim na tlenowe pałeczki jelitowe.

Preparat: Streptomycinum (fiolka; uzupełnienie lek tuberkulostatyczny),

Neomycinum (aerosol, maść),

Gentamycyn,

Biodacyna.

E

Chloramfenikol.

Antybiotyki bakteriostatyczne; szeroki zakres działania; dużo działań ubocznych. Stosowane do leczenia zapalenia opon mózgowych.

F

Tetracykliny.

Działanie bakteriostatyczne.

Preparat: Doxycyclinum,

Vibramycin,

Oxycort,

Atecortin.