Internetowa podróż śladami Homera

Internetowa podróż śladami Homera to projekt edukacyjny, który może być realizowany indywidualnie lub zespołowo. Jego celem jest opracowanie referatu na podstawie materiałów znalezionych w internecie.

Poniższy tekst wskaże uczniom adresy stron internetowych przydatnych do opracowania zagadnień związanych z eposami Homera.

Czas realizacji

Zależy od możliwości uczniów i zakresu pracy (proponowany termin 2-3 tygodnie).

Zadanie

Korzystając z zasobów internetu, zbierz materiały do ilustrowanego fotografiami i rysunkami referatu na temat „Internetowa podróż śladami Homera”. Przygotuj się do prezentacji, w trakcie której przedstawisz klasie wyniki swojej pracy.

1) W witrynie Moja Grecja (www.kb.neostrada.pl) znajdź tekst na temat Grecji prehistorycznej [w menu wybierz podstronę Historia Grecji, a następnie - Grecja prehistoryczna]. Dowiesz się z niej m.in., czym była kultura mykeńska i kim byli Achajowie.

Na stronie znajdziesz również ogólną periodyzację dziejów Grecji.

Polecenia pomocnicze:

Wyjaśnij stwierdzenie autora strony: „Poemat [Iliada] jest w pewnym sensie opowieścią o dwóch miastach: Troi, czyli <<wietrznym Ilionie>>, zamożnym azjatyckim grodzie nad Hellespontem (obecnie Dardanele), oraz <<w złoto bogatych>> Mykenach, przewodzących inwazji połączonych sił greckich na Troję”.

Sporządź wykres, na którym zaznaczysz główne okresy związane z historią Grecji (np.: Grecja prehistoryczna, okres archaiczny, Grecja klasyczna itp.). Usytuuj kulturę mykeńską w okresie Grecji prehistorycznej, a następnie, w miarę zdobywania kolejnych wiadomości, stopniowo nanoś na wykres wydarzenia, o których będziesz czytać.

2) Więcej wiadomości na temat kultury mykeńskiej znajdziesz w Polskim portalu historycznym (www.historia.org.pl) [na stronie głównej znajdź ramkę Starożytność, w niej dział Pierwsze cywilizacje i artykuł Mykeny].

Polecenia pomocnicze:

Odwołując się do wiadomości historycznych, wyjaśnij, dlaczego Greków walczących w wojnie trojańskiej nazywamy Achajami.

Nanieś na wykres ważniejsze wydarzenia związane z wojną trojańską (zburzenie Troi, Homer, odkrycie Troi przez Schliemanna itp.).

3) W portalu Wirtualny Wszechświat (www.wiw.pl) w dziale poświęconym historii odszukaj artykuł Od Indoeuropejczyków do Mykeńczyków - Kontakty cywilizacji minojskiej z Grecją mykeńską [w menu na stronie głównej wybierz dział Historia, a następnie część Historia powszechna, rozdział Starożytna Grecja].

Dowiesz się m.in.:

- dlaczego ten okres prehistorii greckiej określa się mianem kultury mykeńskiej

- jakich odkryć archeologicznych dokonano w Mykenach

- jakie było historyczne i polityczne tło wydarzeń, które stały się osnową opowieści
o wojnie trojańskiej

- co znaleziono w grobach wojowników mykeńskich

- jak ubierali się i jak walczyli wojownicy tej epoki.

Polecenia pomocnicze:

Porównaj odkrycia archeologów związane z kulturą mykeńską (fortyfikacje, przedmioty w grobie wojownika) ze znanym ci z lekcji polskiego ideałem homeryckiego herosa.

Przeczytaj uważnie opis sposobu prowadzenia walki przedstawiony w artykule Rozkwit kultury mykeńskiej (od słów: „Mykeńscy wojownicy, uzbrojeni tak jak wojownik z Dendra, wyruszali do boju na lekkich rydwanach...”) i znajdź fragmenty Iliady, które są z nim zgodne.

Tekst Iliady w tłumaczeniu Kazimiery Jeżewskiej znajdziesz na stronach Wirtualnego Wszechświata w dziale Kultura antyczna.

4) Swoją prezentację możesz urozmaicić, wykorzystując ilustracje przedstawiające miejsca
i obiekty opisane w Iliadzie.

1. Wiele ilustracji odnajdziesz na stronie internetowej Międzywydziałowego Instytutu Antropologii i Archeologii Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku (www.archeologia.wsh.edu.pl) [z menu Dydaktyka wybierz dział Pomoce naukowe
   i rozdział Baza ilustracyjna do wykładu Sztuka i architektura Egei i Grecji]. W części poświęconej Grecji mykeńskiej zobaczysz m.in.:

- elementy fortyfikacji w Mykenach, cytadelę i Bramę Lwic

- pałace i elementy fortyfikacji innych miast (Pylos, Tiryns)

- zbroję wojownika z Dendra.

Polecenie pomocnicze:

Na wspomnianej wyżej stronie znajdź mapę starożytnej Grecji i wysp Morza Egejskiego. Wydrukuj ją i zaznacz miejsca znane Ci z Iliady (Sparta, Mykeny, Itaka, Troja). Na terenie jakich dzisiejszych państw znajdowały się miasta opisywane przez Homera?

2. W witrynie Moja Grecja (www.kb.neostrada.pl) na podstronie Kultura i sztuka: Architektura znajdź artykuł Budowle minojskie i mykeńskie. Przeczytasz w nim
   o najstarszych budowlach greckich.

Na tej samej stronie w dziale Makiety zabytków znajdziesz rekonstrukcje najsłynniejszych greckich budowli z okresu klasycznego.

Polecenie pomocnicze:

Porównaj fortyfikacje okresu mykeńskiego z budowlami Grecji klasycznej. Jakie dostrzegasz różnice? Z czego wynikają? Co budowle mykeńskie mówią o życiu i wartościach ważnych dla ludzi żyjących w tym okresie?

W anglojęzycznym serwisie historycznym Livius (www.livius.org) znajdziesz zdjęcia ruin Troi.

Dotrzesz do nich, wchodząc na podstronę Ancient Greece (Starożytna Grecja)
i wybierając z listy hasło Troy w dziale Picture active (link Troy znajdziesz również w podstronie Ancient Anatolia). Przeglądając fotografie, zobaczysz m.in.:

- co zostało ze starożytnej Troi

- rzekę Skamander (przypomnij, jakie wydarzenia z Iliady mają z nią związek)

- kurhan, który Schliemann uznał za grobowiec Achillesa

- starożytny Hellespont (sprawdź, jak dziś nazywa się ta cieśnina).

Polecenie pomocnicze:

Po obejrzeniu wszystkich zdjęć, spróbuj wyjaśnić, dlaczego Homer nazywał Troję „wietrznym Ilionem”? Co pozostało z Troi? Co pozostało z wielkich miast, państw i cywilizacji, które niegdyś władały światem? Pokaż klasie wybrane zdjęcia i zachęć kolegów do wypowiedzi.

Polecenie dodatkowe:

Sprawdź w dowolnej encyklopedii internetowej, kim był Liwiusz, którego imię zainspirowało twórców internetowego serwisu historycznego.

3. Dzisiejszy wygląd pozostałości starożytnej Troi i makietę konia trojańskiego znajdziesz na stronach prywatnych, do których możesz dotrzeć samodzielnie, korzystając z wyszukiwarki Google [opcja: Grafika].

Polecenie pomocnicze:

Obejrzyj fotosy z filmu Troja w reżyserii Wolfganga Petersena i określ, czy trafnie przedstawiono tam wygląd i charakter wojowników. Oceń scenografię - wygląd Troi i przestrzeni, w której toczą się wydarzenia itp. Zdjęcia, fotosy, plakaty i zwiastuny filmu możesz znaleźć np. na stronie www.film.onet.pl [w wewnętrznej wyszukiwarce strony wpisz hasło „Troja”, a następnie, po wybraniu poszukiwanego filmu, kliknij ikonę sygnującą galerię zdjęć].

5) Odkrycie Troi Homerowej i zabytków w Mykenach wiąże się z nazwiskiem Heinricha Schliemanna. Nieco więcej wiadomości o tej postaci znajdziesz na stronie Anglofan (www.anglofan.felberg.pl) w dziale Ludzie i języki - cykl Portrety poliglotów.

Polecenia pomocnicze:

Jeśli zainteresowała cię historia niezwykłego, ale i kontrowersyjnego archeologa amatora, przeanalizuj jego losy, rozważ motywy postępowania i zastanów się, co sprawiło, że mógł zrealizować swoje wielkie, zdawałoby się nierealne, marzenia.

Pomyśl, w jaki sposób poezja może wpłynąć na życie człowieka.

Zastanów się, jaka właściwość tekstu Homera sprawiła, że czytając wersy Iliady, Schliemann potrafił wskazać miejsce, w którym znajdowała się starożytna Troja.

6) Odkopane pozostałości starożytnego miasta Schliemann mylnie nazwał Troją Homerową. To jedna z najgłośniejszych pomyłek archeologii. Inny, równie głośny błąd popełnił, odnajdując w Mykenach tzw. skarb Priama.

O tych pomyłkach oraz o innych kontrowersjach związanych z wykopaliskami Schliemanna przeczytasz w reportażu Archeolog na zakręcie Bartosza Nowackiego. Jest to materiał archiwalny, który możesz znaleźć w dziale Nauka na stronach Polskiego Radia (www.radio.com.pl/nauka), wpisując w wewnętrznej wyszukiwarce nazwisko Schliemann.

Polecenie pomocnicze:

Wyjaśnij, na czym polegała pomyłka niemieckiego archeologa. Czy zgodzisz się z autorem artykułu i również nazwiesz ją oszustwem? Ustosunkuj się do zdania „Naukowcy często znajdują tylko to, czego mogą się spodziewać. Albo to, czego usilnie szukają”.

Uwaga: Obiekty omawiane w artykule możesz obejrzeć na wymienianych wcześniej stronach, np.

- zdjęcia królewskiego kręgu grobowego w Mykenach, Skarbca Atreusa (domniemanego Grobu Agamemnona), Grobu Klitajmestry, złotej maski Agamemnona i innych skarbów wykopanych przez Schliemanna w Mykenach znajdują się na stronach WSH w Pułtusku (www.archeologia.wsh.edu.pl).

Dla szczególnie zainteresowanych: Przeszukaj inne strony internetowe poświęcone archeologii, Schliemannowi, starożytnej Troi i dowiedz się, ile warstw kulturowych odnaleziono w miejscu, gdzie leżała Troja, i która z nich zawiera szczątki Troi Homera?

7) Eposy Homera były inspiracją dla sztuki greckiej - hellenistycznej i rzymskiej. Aby przedstawić to zagadnienie na przykładach wybranych zabytków, zwiedź wirtualnie Muzeum Brytyjskie (www.thebritishmuseum.ac.uk/), w którym znajdują się liczne zabytki sztuki greckiej i rzymskiej.

Polecenie pomocnicze:

Jak myślisz, dlaczego Grecja, Turcja czy Egipt występują dziś o zwrot zabytków, które, zdaniem tych państw, nie powinny opuszczać ich granic. Jaka jest Twoja opinia na ten temat?

W dziale Compass znajdziesz zbiory British Museum pogrupowane tematycznie. Możesz je przeszukiwać, posługując się wyszukiwarką lub wykorzystując Index. Wpisując do wyszukiwarki hasła: Homer, Odyssey, Achilles itp. (uwaga, trzeba wpisywać angielską postać danej nazwy), szybko odnajdziesz zbiór zabytków związanych z eposami Homera.

Muzealną kolekcję możesz także obejrzeć, klikając w Indeks i wybierając hasła związane z Homerem, Iliadą i Odyseją. Wszystkie zdjęcia są dokładnie opisane i pojawiają się w otoczeniu powiązanych z nimi eksponatów.

Wpisz w wyszukiwarce hasło Achilles i obejrzyj dokładnie powiązane z nim eksponaty. Odszukaj zbiór waz greckich objętych wspólnym nagłówkiem Mit o wojnie trojańskiej (The Myth of the Trojan War). Rozpoczyna go fragment malowidła przedstawiającego pojedynek Achillesa z Hektorem. Kolejne wazy przedstawiają m.in.:

- zaślubiny Peleusa i Tetydy

- sąd Parysa

- Helenę i Parysa

- moment odebrania Achillesowi Bryzeidy

- moment przekazywania Achillesowi przez Tetydę nowej zbroi

- Achillesa walczącego z Pentesileą

- śmierć Priama

- spotkanie Menelaosa z Heleną.

Polecenie pomocnicze:

Przedstaw klasie wybrane malowidła. Odwołując się do mitów i Iliady, skomentuj przedstawione na nich sytuacje. Swoją wypowiedź możesz ilustrować cytatami z Iliady. Określ: - w jaki sposób dawni artyści przedstawiali bohaterów i ich losy - jak interpretowali mity - jaką prawdę o człowieku ukazują kolejne sceny. Swój komentarz powiąż z wiadomościami na temat malarstwa wazowego i okresów, w jakich się rozwijało (malarstwo czarnofigurowe i czerwonofigurowe). Podstawowe informacje znajdziesz na odwiedzanej wcześniej stronie Moja Grecja (www.kb.neostrada.pl/) w dziale Kultura i sztuka - ceramika.

Zwróć uwagę na datowanie pokazywanych dzieł sztuki. O ile są one późniejsze od zburzenia Troi i od powstania Iliady i Odysei? O czym to świadczy?

Znajdź zabytki Muzeum Brytyjskiego związane z Odyseją. Zinterpretuj je, odwołując się do przygód Odyseusza. Zwróć uwagę na malowidło z Pompei przedstawiające Ulissesa (Odyseusza) z syrenami. Jakie to czasy? Co możesz powiedzieć o popularności eposów Homera w różnych kręgach kulturowych?

8) Jeśli chcesz pogłębić interpretację Iliady, sięgnij do esejów zamieszczonych na stronach Wirtualnego Wszechświata w dziale Kultura antyczna (www.wiw.pl/kulturaantyczna). Szczególnie polecane:

- Jerzy Łanowski, Iliada - pieśń o gniewie

- Jan Parandowski, Homer.

3

---