Alternatywne
Antropologie
Psychologiczne

od myśli transpersonalnej

do

psychologii LGBT

o czym i po co jest ten kurs?

• co to są:

• „alternatywne antropologie psychologiczne”?

• wobec czego alternatywne?

• w jaki sposób i w jakim zakresie alternatywne?

co to są „antropologie psychologiczne”?

• paradygmaty – w częściowo kuhnowskim znaczeniu tego słowa – w zakresie metateorii, metodologii i teorii/praktyki psychologicznej.

• psychologiczna odpowiedź na słynne cztery Kantowskie pytania:

• co mogę wiedzieć?

• co powinienem czynić?

• czego się mogę spodziewać?

• kim jest człowiek?

• paradygmat badawczy (poznawczy – episteme):

• co i w jaki sposób należy poznać w człowieku – aby zbudować jego adekwatną psychologię.

• paradygmat w zakresie praxis
  (praktyczny – techne):

• co i w jaki sposób należy modyfikować w człowieku – aby zmiana była efektywna.

• pewna całościowa teoria psychologiczna, ale i szeroko rozumiana wizja człowieka i człowieczeństwa:

• natura – struktura – geneza – funkcja – patologia – typologia – związki.

wobec
czego
alternatywne?

augustyn, o państwie bożym

• platończyk plotyn, rozprawiając o opatrzności, wskazuje piękność kwiatów i listków jako dowód, że od boga najwyższego, którego piękno jest zrozumiałe, niewyrażalne, opatrzność ta schodzi aż ku tym ziemskim i najniższym rzeczom.

• wszystkie one – jak twierdzi – jako marne i niezwykle szybko przemijające, nie mogłyby mieć tak doskonale zharmonizowanych proporcji, jeśliby nie otrzymały ich stamtąd, gdzie się znajduje dający się pojąć a niezmienny kształt, który naraz zawiera w sobie wszelkie cechy doskonałości.

gregory bateson 1979

wielki łańcuch bytu (the great chain of being):

świat został pozaczasowo stworzony wedle reguł logiki dedukcyjnej.

najwyższy umysł albo logos stoi u szczytu łańcucha dedukcyjnego.

poniżej są aniołowie, potem ludzie, małpy, i tak dalej, aż do roślin i kamieni.

konsekwencją tego założenia, jest przekonanie, że „doskonalsze” nigdy nie może powstać z „mniej doskonałego”.

w jaki sposób
i w jakim zakresie alternatywne?

• Tożsamość:

• Psyche:

paradygmat transpersonalny

(wykład)

• Soma:

paradygmat „genderowy” (seminarium)

Albowiem tam, w owym byciu Boga, w którym Bóg znajduje się ponad wszelkim bytem i ponad wszelkim zróżnicowaniem, byłem ja sam, chciałem siebie samego i poznałem siebie samego, by stworzyć tego oto człowieka (siebie). I dlatego jestem przyczyną siebie samego, zgodnie ze swym byciem, które jest wieczne, nie zaś zgodnie ze swym stawaniem się, które jest doczesne. I dlatego jestem niezrodzony i, zgodnie ze sposobem [bycia jako] niezrodzonego, nie mogę nigdy umrzeć. Zgodnie ze sposobem [bycia jako] niezrodzonego byłem wieczny, jestem teraz i będę na wieki. To zaś, czym jestem z racji moich narodzin, umrze i obróci się w niwecz, albowiem jest śmiertelne; dlatego musi ono z czasem zginąć. W moich (odwiecznych) narodzinach narodziły się wszystkie rzeczy, a ja byłem przyczyną siebie samego i wszystkich rzeczy; i gdybym zechciał, nie byłoby mnie, ani żadnych rzeczy; gdyby zaś mnie nie było, to "Boga" by nie było - tego, że Bóg jest "Bogiem", ja jestem przyczyną; gdyby mnie nie było, to Bóg nie byłby "Bogiem". Nie jest rzeczą konieczną wiedzieć o tym (Meister Eckhart).

cel wykładu: szczegóły

• Myśl transpersonalna, jako alternatywna antropologia.

• Osobliwa psychologia

• Jak rozumie naturę umysłu oraz rządzące nim zasady.

• We tle „nowa duchowość” oraz główne źródła myśli transpersonalnej.

główne wehikuły/pojazdy

• Bardzo szeroki kontekst: jedyny w jakim można efektywnie analizować złożone zjawiska kulturowe.

• Tak samo gdy poznajemy behawioryzm, czy psychologię poznawczą musimy zrozumieć: darwinizm, podstawy psychologii zwierząt, maszynę i test Turinga, statystykę oraz informatykę.

• Bez znajomości zaplecza, trudno
  pojąć meritum.

nasza agenda

• Zajęcia te różnią się od innych zajęć z zakresu psychologii.

• Pogranicze socjologii religii, kulturoznawstwa, religioznawstwa, antropologii psychologicznej, teologii, etnologii.

• Obszar w psychologii ważny lecz
  alternatywny i peryferyczny.

• Obiekt badań to psychologia, która zajmuje się problematyką, będącą dawniej przedmiotem zainteresowania teologów, kapłanów, mistyków i nauczycieli duchowych.

• Musimy poznawczo opanować różnorodne składniki:

• gnostyczną i mistyczną koncepcję człowieka

• elementy tradycji ezoterycznej

• ruch psychodeliczny i kontrkulturę

• „podstawy” duchowości rdzennej
  i orientalnej

• psychologię nieświadomości

• ruch nowej ery (new age).

• Dlaczego?

• To jest ten szeroki kontekst.

• Będziemy poruszać się między scyllą nihilizmu epistemologicznego (postmodernizmu) a charybdą ideologiczności (sekciarstwa):

• Większość naszych tematów uwikłana jest w historię (2600 lat buddyzmu, czy
  10 000 lat tzw. szamanizmu).

• Wymaga to ostrożości i wnikliwości, wrażliwości na subtelności i niuanse.

• Istnieją tradycje - przede wszystkim duchowe i mistyczne (także filozoficzne
  i artystyczne), które mniej lub bardziej otwarcie głoszą istnienie pojmowań, wglądów, intuicji, rozeznań i zrozumień, zachodzących poza dyskursywnym intelektem.

• Te wglądy mają mieć charakter 'duchowy', 'całościowy', 'pozalogiczny', 'nieintelektualny', 'paradoksalny', 'pozawerbalny'.

• Z radykalną postacią tego rodzaju przekonań można się spotkać u mistyków i nauczycieli duchowych wszelkiego rodzaju tradycji i religii - buddyzm zen, sufizm, szamanizm.

• Campbell i szintoiści.

• Pojawia się problem metafory, paradoksu, apofatyki, symboliki - oraz związanych z nimi: dwuznaczności, nieporozumień, przekłamań, zafałszowań.

• Ujawnia się podstawowa różnica, która zdaje się tworzyć nieprzekraczalną niemal przepaść pomiędzy naszą tradycją śródziemnomorską, religiami księgi, objawienia, a tradycjami niemonoteistycznymi, mistycznymi, opartymi na przekazie ustnym i sukcesji uczniów.

sylabus

• Co to jest New Age?

• Od Paula Le Coura
  i „Ery Wodnika” do
  Woodstock, Fritjofa Capry
  i „Aquarian Conspiracy”.

• Pomiędzy astrologią, okultyzmem, alternatywną duchowością a nową nauką i zmianą paradygmatu.

sylabus

• Renesans okultyzmu w XVIII i XIX wieku, jako główne źródło alternatywnej duchowości i Ruchu Nowej Ery.

• Helena Bławatska i Towarzystwo Teozoficzne.

• New Thought Movement w USA.

• Wanda Dynowska (Umadevi) - rodzima patronka myśli alternatywnej.

sylabus

• Co to jest „Dzikie sacrum” (Roger Bastide).

• O powstaniu religijności empirycznej.

• Od kontrkultury do alternatywnej duchowości i nowej psychologii.

• Prywatyzacja i deinstytucjonalizacja wierzeń religijnych.

sylabus

• Mistyka instant:

• kluczem do zrozumienia nowej duchowości.

• Gurdżijew i Hoffmann

• Huxley i Leary.

• Spór pomiędzy tradycyjnym, naturalistycznym, a

• alternatywnym stanowiskiem w kwestii istoty religii oraz doświadczenia wizyjnego.

sylabus

• Czy jest możliwa psychologia perennis?

• Kartografia ludzkiej nieświadomości według Stanislava Grofa.

• Personalne i transpersonalne.

• Czy psychologia może wyjść poza ego i osobowość?

sylabus

• Źródła "psychologii wieczystej" I: gnostycyzm starożytny.

• Pneuma (nous), psyche, soma.

• Trójczłonowa natura człowieka.

• Relacja między Bogiem, Kosmosem, a człowiekiem.

• Czy "New Age" to starożytna gnoza we współczesnym przebraniu?

• Źródła "psychologii wieczystej" II: Definicje mistyki i mistycyzmu:

• Rudolf Otto

• William James

• Walter T. Stace

• Daisetsu T. Suzuki

• Charles S. Grob

• Walter Pahnke.

• Źródła "psychologii wieczystej" III: koncepcja duszy wyłaniająca się z pism mistyków.

• Pojęcie „ukrytej głębi duszy” (Augustyn z Hippony)

• „Bezdenna otchłań” i „Warowne Miasteczko”

(Mistrz Eckhart).

• „Twierdza wewnętrzna”

(Teresa z Avila).

sylabus

• Źródła "psychologii wieczystej" IV:

• "Rozwojowa psychologia nieświadomości" - od Plotyna, do Carusa, Assagiolego i Junga.

• Nieświadomość jako domena tego co "nadnaturalne". Narodziny myśli transpersonalnej.

• Inspiracje rdzenne i orientalne w myśli alternatywnej oraz transpersonalnej:

• Nicolas Black Elk, Sun Bear, Twylah Nitsch, Dhyani Ywahoo.

• Daisetsu Teitaro Suzuki, Shunryu Suzuki - buddyzm podbija Zachód.

• Neopoganizm, feminizm różnicy, ekofeminizm - Starhawk, McKenna.

• Genesis P-Orridge (Thee Temple Ov Psychick Youth).

sylabus

• Powstanie psychologii transpersonalnej.

• Maslow i Sutich.

• Trzy modele telos ludzkiego życia:

• Adaptacja

• Rozwój

(growth)

• Przekraczanie i porzucanie

(transcendence, detachment).

• Co (to) jest transpersonalne? Metodologiczna problematyka związana z ruchem transpersonalnym w psychologii.

• Postulaty psychologii transpersonalnej.

• Krytyka dotychczasowego ujęcia świadomości.

• Powstanie psychologii transpersonalnej.

sylabus

• Transpersonalna koncepcja tożsamości:

• transpersonal self & transpersonal identity.

• Transpersonalna psychologia głębi

(deep psychology)

versus

• Transpersonalna psychologia wzrostu

(height psychology)

• Próba podsumowania całości

• Wnioski

meister eckhart

• Św. Augustyn, a wraz z nim pewien mistrz pogański [Awicenna] mówi o dwóch obliczach duszy. Jedno jest zwrócone w kierunku tego świata i ciała; w nim to dusza praktykuje cnotę, uprawia sztukę, zdobywa wiedzę i prowadzi święte życie. Drugie kieruje się wprost ku Bogu; w nim przebywa i nieustannie działa Boskie światło, tylko dusza nie wie tego, bo nie jest u siebie.

• Jest w niej obecne to, co było tysiące lat temu i co będzie za tysiąc lat - podobnie to, co jest za morzami [...] Władza ta ujmuje wszystkie rzeczy w prawdzie, żadna nie jest przed nią zakryta.

życzę owocnej podróży…