Rehabilitacja-(łac. re-znów, na nowo; habilitas-sprawny, należyty, stosowny= przywrócenie tego co utracone) złożony proces obejmujący oddziaływania lecznicze, społeczne, zawodowe a w przypadku dzieci również pedagogiczne, zmierzający do przywrócenia sprawności i umożliwienie samodzielnego życia w społeczeństwie człowieka, który takich możliwości nie miał lub je utracił. Jest procesem medyczno społecznym. Rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym udziale tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej.
Podział rehabilitacji:
-r. lecznicza= r. medyczna-wykorzystuje biologiczne metody oddziaływania na osoby z dysfunkcją organizmu w celu poprawy jej stanu zdrowia lub ograniczenia somatycznych skutków urazu ciała.
Celem tej formy jest stymulowanie procesu leczenia przez różne formy aktywności fizycznej i psychicznej. Realizuje cel z wykorzystaniem wybranych środków oddziaływania, do których należą:
-pielęgniarstwo rehabilitacyjne
-fizjoterapia
-terapia zajęciowa
-zaopatrzenie ortopedyczne
-psychoterapia
-r. psychologiczna-celem jest usprawnienie psychiczne, czyli adaptacja psychologiczna do sytuacji i warunków wyznaczonych przez uszkodzenie narządów i funkcji organizmu. W systemie oddziaływań rehab. pacjent jest partnerem współdziałającym z zespołem i od jego motywacji i aktywności w najwyższym stopniu zależy ostateczny rezultat rehab.
-r. społeczna- ma na celu przywracanie możliwości normalnego sposobu życia w naturalnym środowisku.
Realizowana jest przede wszystkim przez:
-wyrabianie zaradności osobistej i pobudzanie aktywności społ. osoby niepełnospr.
-wyrabianie umiejętności samodzielnego wypełniania ról społ.
-likwidację barier architektonicznych, urbanistycznych, transportowych, technicznych, w komunikowaniu się i dostępie do informacji
-kształtowanie w społ. właściwych postaw i zachowań sprzyjających integracji z osobami niepełnospr.
-r. zawodowa- ma na celu ułatwienie osobie niepełnospr. uzyskanie i utrzymanie odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego, przez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy.
-r. pedagogiczna- przez którą rozumie się realizację procesu nauczania dostosowanego do możliwości i ograniczeń osób niepełnospr.(dotyczy dzieci)
FIZJOTERAPIĘ DZIELIMY NA:
-kinezyterapię(leczenie ruchem):
-r. ruchowa
-gimnastyka lecznicza
-ćwiczenia lecznicze
-fizykoterapię(czynniki fizykalne):
-światłolecznictwo
-laseroterapia
-elektrolecznictwo
-ultradźwięki
-ciepłolecznictwo
-zimnolecznictwo
-wodolecznictwo
-pola elektromagnet.
-pola magnetyczne
-masaż
CELE REHABILITACJI:
-prewencyjne-mające na celu zapobieganie wtórnym skutkom choroby i innym zmianom prowadzącym do inwalidztwa
-działania polegające na ułatwianiu regeneracji oraz przyspieszaniu kompensacji i sterowaniu tym procesem
-działania adaptacyjne- mające na celu przystosowanie całego org. do częściowego inwalidztwa
ZADANIA REHABILITACYJNE:
1. ocena stanu pacjenta (rodzaj i stopień dysfunkcji)
2.określenie bliższego i dalszego celu usprawnienia
3.dobór form, środków i metod fizjoterapii oraz wykonywanie zabiegów i przeprowadzanie ćwiczeń
4.okresowa kontrola stanu pacjenta
5.modyfikowanie bliższego i dalszego celu usprawniania, w zależności od wyników badania okresowego
6.zmiana form, środków czy metod (lub zaprzestanie) w zależności od wyników badań z uwzględnieniem nowego celu
ZASADY REHABILITACJI:
1.POWSZECHNOŚĆ-dostępna bezpłatnie dla każdego, kto jej potrzebuje. Musi obejmować wszystkie dyscypliny medyczne.
2.WCZESNE ZAPOTRZEBOWANIE-wczesne rozpoczęcie reh. już w trakcie leczenia, wpływanie na kształt leczenia i poprawy jego wyników.
3.ZESPOŁOWOŚĆ(kompleksowość)- reh. w przypadku osób ciężko poszkodowanych musi być prowadzona przez zespół wielospecjalistyczny. Zespół wielu specjalistów obejmuje lekarzy ze specjalnością charakterystyczną dla danego schorzenia, pielęgniarek, rehabilitantów, psychologów, nauczycieli, pracowników socjalnych i innych.
ZESPÓŁ REHABILITACYJNY:
-lekarz specjalista rehabilitacji
-lekarz specjalista dyscypliny klinicznej
-pielęgniarka
-fizjoterapeuta
-terapeuta zajęciowy
-psycholog
-asystent socjalny
-instruktor pracy zawodowej
-technik ortopedyczny
-pedagog specjalny
-logopeda
-wolontariusz
4.CIĄGŁOŚĆ-reh. musi być ciągła i nieprzerwana, reh. medyczna jest ściśle związana z socjalną i zawodową.
POZOSTAŁE ZASADY TO:
-indywidualizacji
-podmiotowego traktowania osoby usprawnianej
-świadomości i aktywności
-właściwego stosowania środków
-dostępności
-poglądowości
-współpracy z najbliższym otoczeniem
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ-osoba, której stan zdrowia psychicznego lub/i fizycznego powoduje trwałe lub długotrwałe utrudnienie, ograniczenie lub uniemożliwienie udziału w stosunkach społ. i wypełnianie ról wg przyjętych kryteriów i obowiązujących norm.
DEFINICJA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI została opracowana przez WHO w 1980r. i opublikowała w "Międzynarodowej Klasyfikacji Uszkodzeń, Upośledzeń, Niepełnosprawności."
USZKODZENIE- utrata lub odstępstwo od normy w obrębie struktury lub funkcji anatomicznej.
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ- ograniczenie lub brak (wynikający z uszkodzenia) zdolności do wykonywania jakiejś czynności.
UPOŚLEDZENIE-ograniczenie lub brak możliwości brania udziału w pełnieniu różnych ról w życiu społecznym.
Na świecie jest ponad 500 mln osób niepełnospr., co stanowi ok. 10% całej ludzkości. W krajach Europy Zach. i Polsce wskaźnik przekracza 14% i ma tendencję rosnącą.
NIEPEŁNOSPR:
-biologiczna
-prawna (w Polsce co 7 Polak ok.4,5 mln osób)
RODZAJE NIEPEŁNOSPR.
-SENSORYCZNA-z uszkodzeniem narządów zmysłowych
*osoby niewidome i słabowidzące
*osoby niesłyszące i słabosłyszące
-FIZYCZNA
*niepełnospr. motoryczna- z uszkodzeniem narządów ruchu
*osoby z przewlekłymi schorzeniami narządów wewn.
-PSYCHICZNA
*osoby umysłowo upośledzone z niesprawnością intelektualną
*osoby psychicznie chore z zaburzeniami osobowości i zachowania
*cierpiące na epilepsję- z zab. świadomości
-ZŁOŻONA-osoba dotknięta więcej niż jedną niepełnospr.
GŁÓWNE PRZYCZYNY NIEPEŁNOSPR.:
-choroby- 80%
-urazy-18%
-wady wrodzone-2%
Najczęstsze choroby w kategorii wiekowej 65-75 lat:
*zapalenia i zwyrodnienia stawów
*choroby ukł. krążenia.
POSTAWY WOBEC OSÓB NIEPEŁNOSPR.:
POSTAWA: wyuczona i uzewnętrzniona przez jednostkę predyspozycja do reagowania w społecznie zdefiniowany sposób. Postawy społeczeństwa są istotnym czynnikiem, decydującym o przebiegu i skuteczności reh.
Wyróżniamy postawy:
-pozytywną:
*obiektywna i realna ocena wpływu kalectwa na psychikę i funkcjonowanie człowieka
*pozytywne nastawienie poznawcze
*pozytywne zachowania społeczne, społ. akceptacja i szacunek dla osoby niepełnospr.
-negatywna:
*uczucie litości lub nadopiekuńczości, wyolbrzymianie ograniczenia
*negatywnym nastawieniem poznawczym (zwracanie szczególnej uwagi na kalectwo)
*negatywne nastawienie społ. (powiększanie dystansu społ., brak akceptacji, uczucie lęku i zakłopotania w obecności inwalidy).
-wieloznaczna:
*charakteryzuje ją teoretyczna akceptacja osób niepełnospr., ale w praktycznych działaniach dominuje nastawienie niechętne.
Na kształtowanie się postaw społ. wobec osób niepełnospr. wpływ ma:
1.proces wychowania i nauczania dzieci i młodzieży w domu i szkole
2.stosunek osób do ich własnej niepełnospr.
3.dodatnie lub ujemne cechy osobowości
4.zachowanie
5.wygląd zewn.
6.przepisy prawne
7.wiedza na temat osób niepełnospr.
8.stopień rozwoju społ. ekonomicznego, kulturowego- określającego stan świadomości społ., poglądy, przekonania, wierzenia, przesądy, tradycje, wzorce, doświadczenia i inne.
Czynnikami sprzyjającymi deklarowaniu pomocy okazały się m.in.:
-religijność
-płeć
-wiek
-poziom wykształcenia
BEZPOŚREDNI WPŁYW PIELĘGNIARKI NA KSZTAŁTOWANIE POZYTYWNYCH POSTAW:
-kontakt z członkami rodziny, przyjaciółmi i kolegami osób niepełnospr.
-udzielanie właściwych informacji wyjaśniających postępowanie wobec osoby niepełnospr.
-podkreślanie wartości sprawności, które jej pozostały
POŚREDNI WPŁYW PIELĘGNIARKI NA KSZTAŁTOWANIE POZYTYWNYCH POSTAW:
-wpływ na prawidłową postawę osoby niepełnospr. wobec własnej niepełnospr.
-społ. traktuje osobę niepełnospr. tak, jak ona traktuje siebie, dlatego pielęgniarka powinna uczyć realnej oceny samego siebie i swoich możliwości w trudnych sytuacjach życiowych.
Dużą rolę w kształtowaniu właściwych postaw społ. odgrywają:
-media
-kościół
-szkoła
ROLA I ZADANIA PIELĘGNIARKI:
-instrumentalna- przewiduje, że piel. podejmuje się wykonywania podst. zabiegów usprawniających oraz współpracuje z rodziną pacjenta w zakresie przygotowania do usprawniania osoby niepełnospr.
-ekspresyjna-polega na podjęciu takich działań edukacyjnych i informacyjnych, ktore pozwolą na usprawnienie koniecznych działań reh.
INSTRUMENTALNE USPRAWNIANIE:
ukł. oddechowego
-gimnastyka oddechowa
-drenaż ułożeniowy
-toaleta drzewa oskrzelowego
-postępowanie z pacjentem z założoną rurką tracheostomijną
ukł. pokarmowego:
-podawanie płynów i pokarmów przez zgłębnik
-postępowanie z pacjentem z wyłonioną stomią jelitową
ukł. moczowego:
-postępowanie z pacjentem z założonym cawnikiem moczowym
-postępowanie z pacjenetem z wyłonioną stomią moczową
ukł. kostno-stawowo-mięśniowego:
-nacieranie, oklepywanie
-przygotowanie do samoopieki w obrębie łóżka pacjenta unieruchomionego
-stosowanie ciepła i zimna
Uczenie wykonywania czynności życia codziennego:
-ubieranie, rozbieranie
-przyjmowanie pokarmów
-wypróżnianie się
-nauka siadania, pionizacja, pomoc w chodzeniu
Pomaganie w tworzeniu atmosfery zachęcającej pacjenta do pokonywania trudności w okresie usprawniania. Pomaganie w przygotowaniu środowiska domowego na przyjęcie osoby niepełnospr.
Podstawą terapeutycznego oddziaływania reh. są procesy:
-regeneracja-oznacza odradzanie się utraconych lub uszkodzonych części ciała, np. proces gojenia się ran, zrosty kostne po złamaniach.
-adaptacjcja- umiejętność dostosowania się człowieka do warunków socjalnych, stanu morfologicznego, który trzeba przyjąć za utrwalony. Adaptacja umożliwia przystosowanie się do zmniejszonej sprawności ważnych narządów w następstwie choroby lub urazu.
Adaptacja zależy od:
-tego jakie znaczenie dla osoby miał utracony narząd
-struktury wartości przyjętych przez jednostkę
-kompensacja-zdolność do całkowitego lub częściowego wyrównania skutków działania czynników szkodliwych.
Prawa kompensacji ANOCHINA:
1.Kompensacja jest zdolnością wrodzoną żywych org.
2.Uruchomienie rezerw kompensacyjnych może nastąpić tylko w sytuacji zaburzenia czynności.
3.Procesy kompensacji zostają uruchomione bez udziału woli i niezależne od tego, który narząd został uszkodzony. Samoistny rozwój j tych procesów przeważnie nie jest korzystny.
4.Wyniki kompensacji nie są trwałe. Tworzą się powoli poprzez systematyczny trening i łatwo ulegają hamowaniu i zanikowi.
Kompensacja zależy od wielu czynników, między innymi od:
-umiejscowienia schorzenia
-rozmiar uszkodzenia
-szybkości powstania uszkodzenia
-ogólnego stanu chorego
-wieku chorego
-motywacji
KINEZYTERAPIA-jest podstawą reh. med. I obejmuje całość zagadnień związanych z wykorzystaniem ruchu jako środka leczniczego, który działa na wszystkie narządy ludzkiego ciała.
Zadania kinezyterapii:
1.ocena stanu funkcjonalnego pacjenta.
2.dobór odpowiednich form, środków, metod i technik ćwiczeń w zależności od stanu pacjenta
3.opracowanie programu ćw. miejscowych i ogólnych
4.wprowadzenie odpowiednich metod kontroli stanu funkcjonalnego pacjenta
5.zapobieganie powikłaniom np. odleżynom.
Cele kinezyterapii:
1.przywrócenie choremu lub os. niepełnospr. maksymalnej sprawności fiz.
2.przywrocenie prawidłowej ruchomości w stawach oraz siły i wytrzymałości mięśni
3.pobudzanie i poprawa czynności ośrodkowego ukł. nerw.
4.poprawa czynności ukł. oddechowego i sercowo-naczyniowego.
5.korygowanie postawy ciała
6.przystosowanie chorego do życia przy trwałej niepełnospr.
Techniki stosowane w kinezyterapii:
-obejmują one czynne i bierne formy ruchu
-obejmuje kin. Miejscową i ogólną
Ćw. bierne- są to ruchy w stawach wykonywane przez fizjoterapeutę lub za pomocą urządzeń do ciągłego ruchu. Wykonuje się w pozycjach izolowanych ograniczając ruch do jednego stawu i jednej płaszczyzny ruchu, zawsze w fizjologicznej osi stawu. Wskazaniem do ćw. biernych jest brak dowolnej czynności mięśni, w przypadku porażeń wiotkich, spastycznych lub niedowładu znacznego stopnia.
TEST LORETA-bada siłę mięśni.
W ćw. biernych wyróżniamy techniki:
-ćw. bierne właściwe
-ćw. bierne z rozciągnięciem tkanek okołostawowych
-ćw. bierne z dociskiem pow. Stawowych
-ćw. redresyjne
Przeciwwskazania do ćw. biernych:
-stan zapalny stawu lub otaczających go tkanek
-zakrzepowe zapalenie żył głębokich
-zatory tętnicy płucnej, zawał płuca lub serca
-ciężki ogólny stan chorego
Ćw. czynno-bierne- istota tych ćw. jest bierny ruch wykonywany przez terapeutę oraz czynne rozluźnienie mięśni przez pacjenta.
Ćw. czynne-są to takie ćw. lecznicze, które pacjent wykonuje samodzielnie w wyniku dowolnej akcji mięśni, mięśnie są pobudzane impulsami.
Ćw. izometryczne- czynne napinanie mięśni bez zmiany dł. włókien, statyczna praca m. (bez efektu ruchowego) Zastosowanie: przeciwdziałanie zanikom, przyrost masy siłowej, utrzymanie aktywności w obrebie unieruchomionego odcinka ciała.
ORGANIZACJA LECZENIA REHABILITACYJNEGO:
organizacja oddziałów reh. szpitalnej iplacówek reh. poszpitalnej.
RODZAJE LECZNICTWA:
-zamknięte- każdy szpital powinien posiadać oddział reh. wraz z potrzebnym personelem i koniecznymi urządzeniami, jeżeli nie ma oddzielnego oddziału powinna być prowadzona reh. przyłóżkowa
-otwarte-realizowane w:
*Wojewódzkich Przychodniach Rehabilitacji
*Powiatowych Centrach Rehabilitacji
*gabinetach rehabilitacyjnych
-uzdrowiskowe(Zakłady Lecznictwa Uzdrowiskowego-Zakłady Opieki Zdrowotnej)
SANATORIUM-dla pacjentów przewlekle chorych, z dobrym stanem ogólnym
UZDROWISKO-miejscowość o korzystnym i leczniczo oddziałującym klimatem.
W leczeniu uzdrowiskowym można wyróżnić następujące kierunki leczenia:
-balneologiczne
-klimatyczne
-fizykalne
-ruchem
-dietetyczne
-celowane wychowanie zdrowotne
-metody specjalne (psychoterapia)
-farmakologiczne
Placówki służby zdrowia:
-szpital uzdrowiskowy
-sanatorium
-poradnie uzdrowiskowe
-zakłady przyrodolecznicze
REHABILITACJA PO UDARZE:
UDAR- incydent naczyniowy spowodowany zakłóceniem dopływu krwi do mózgu w wyniku:
-zablokowania
-pęknięcia
tętnicy zaopatrującej mózg w krew.
RODZAJE:
1)niedokrwienny (ok 80%)
-zakrzepowy
-zatorowy
-ogólnoustrojowy
-żylny zakrzepowy
2)krwotoczny udar (WYLEW) (ok.20)
-śródmózgowy
-podpajęczynówkowy
OBJAWY UDARU MÓZGU:
najczęstszymi objawami udaru mózgu jest nagłe wystąpienie:
-silnego bólu głowy bez znanej przyczyny
-"znieczulenia" twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej jednej str. ciała
-zaburzeń mowy, z trudnościami w zrozumieniu słów oraz w wypowiadaniu się
-zaburzeń widzenia w jednym lub obu oczach
-zaburzeń chodzenia z utratą równowagi i zawrotami głowy
-niedowładu lub porażenia mięśni twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej str. ciała
ASYMETRIA PÓŁKULOWA-uszkodzenia mózgu (uszkodzenie lewej półkuli-uszkodzenie prawej części ciała i na odwrót).
HEMIPAREZA- niedowład częściowej połowy.
HEMIPLEGIA-porażenie całkowite połowy.
OKRESY NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO:
-okres wiotkości do 3 tyg.
-okres spastyczności 6-12 mies.
-okres względnego wyzdrowienia od roku do końca życia.
CELE REHABILITACJI:
-zapobieganie przykurczom, zesztywnieniom, odleżynom, powikłaniom układowym, nieprawidłowym wzorcom ruchowym
-kształtowanie pamięci ruchowej
-odzyskiwanie sprawności funkcjonalnej
-nauka chorego, aby nie starał się niepotrzebnie i w sposób szkodliwy dla zdrowia kompensować niepełnosprawność przy pomocy zdrowej cz. ciała
-usamodzielnianie pacjenta
Czynności pielęgnacyjne i rehabilitacyjne we wczesnym okresie choroby:
-dbałość o właściwą pozycję ciała i prawidłowe ułożenie niedowładnych kończyn
-częste zmiany pozycji co ok.2h
-wykonywanie ćw. oddechowych
-wykonywanie ćw. biernych
-nadzór nad czynnościami wydalniczymi
ETAPY PROGRAMU LECZENIA:
1)pozycja ułożeniowa
2)ćw. bierne
3)ćw. wspomagane
4)ćw. czynne
5)ćw. oporowe
6)pionizację
7)reedukację chodu
8)nauka czynności dnia codziennego
9)rehabilitacja ręki
PIONIZACJA-jest ona wstępem do nauki samodzielnego chodzenia, proces pionizacji polega na przyjęciu przez pacjenta postawy pionowej czynnej lub biernej. Powinien on być wprowadzany stopniowo przy uwzględnianiu procesu adaptacji do warunków postawy pionowej w calu zapobiegania zaburzeniom ortostatycznym.
a)bierna- na stole pionizacyjnym
b)czynna-w pobliżu łóżka
Niezbędna jest tu obserwacja wyglądu pacjenta, pomiar cieśn.. krwi, tętna i innych parametrów mogących świadczyć o zab. Krążenia spowodowanych zmianą pozycji.
W przypadku udaru krwotocznego pionizacja po 6 tyg.
W przyp. ud. niedokrwiennego w 3-4 dobie.
Narzędzia pionizacyjne:poręcze, laski, kule, balkonik, chodziki, lustra.
Chodzenie- podczas nauki chodzenia pacjentowi towarzyszą 2 piel. Lub pacjent chodzi przy barierce.
USZKODZENIA RDZENIA KRĘGOWEGO.
Przyczyny:
-choroby
-wady wrodzone
-urazy(90%)
Rodzaje uszkodzeń:
-wstrząśnienie (odwracalne)
-stłuczenie
-ucisk
-przerwanie rdzenia
*Objawy kliniczne, a także możliwości czynnościowe chorego wynikają z rozległości i poziomu uszkodzenia rdzenia kręg.
*Uszkodzenie całkowite dróg daje porażenie, częściowe zaś niedowład
W słownictwie łacińskim niedowład lub porażenie określa się:
1 kończyny-MONOPAREZA, MONOPLEGIA
2 kończyn-PARAPAREZA, PARAPLEGIA (kończyny górne, przy uszk. rdz. kręg.)
3 kończyn-TRIPAREZA, TRIPLEGIA
4 kończyn-TETRAPAREZA, TETRAPLEGIA (kończyny górne i dolne, przy uszk. rdz. kreg.)
*Uszkodzenie dolnego odcinka szyjnego (C3-C7) prowadzi do porażenia ruchowego i czuciowego w obrębie kończyn górnych, tułowia i kończyn dolnych.
*Uszkodzenie odcinka piersiowego powoduje porażenia czuciowe i ruchowe w obrębie tułowia i kończyn dolnych. Czynności k. górnych są zachowane.
*Uszk. odc. lędźwiowo-krzyżowego powoduje porażenie kończyn dolnych.
OKRESY USZKODZENIA:
-ostry (wstrząsu rdzeniowego od 3-6 tyg.)
-cofania (regeneracyjno-kompensacyjny od 3-4 mies.)
-utrwalania (stabilizacji od 6-24 mies.)
-adaptacji (do końca życia)
W leczeniu i rehabilitacji można wyróżnić okresy:
-wczesny-pobyt na oddziale szpitalnym, który jeśli nie ma powikłań trwa 3 mies.
-późny- od powrotu do miejsca zamieszkania i trwa do końca życia.
WCZESNY-postępowanie:
-piel. pacjenta
-usprawnianie
-zapobieganie powikłaniom
-wykonywanie koniecznych zabiegów operacyjnych
-uzyskanie równowagi psychicznej pacjenta
W piel. i rehabil. pacjenta zwraca się szczególną uwagę na:
-piel. skóry i profilaktykę odleżyn
-psychoterapię
-usprawnianie ruchowe
-terapię zajęciową
-farmakoterapię, uwzględnia się również współpracę z rodziną
-funkcje ukł. oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego.
PIEL. SKÓRY I PROFILAKTYKA ODLEŻYN:
-zmiana pozycji co 2h.
-stosowanie materacy przeciwodleżynowych
-kąpiel i nacieranie
-kontrola skóry w strefie porażonej
UKŁ. ODDECHOWY-usprawnianie:
-odprowadzanie wydzieliny
-ćw. oddechowe
-nacieranie i oklepywanie klatki pierś. połączone z odksztuszaniem zaległej wydzieliny
-nauka efektywnego kaszlu
UKŁ. POKARMOWY:
-perystaltyka jelit ulega zwolnieniu
-zaleca się dietę lekkostrawną, pełnowartościową, wysokobiałkową
UKŁ. MOCZOWY
-pęcherz moczowy traci zdolność utrzymywania stałego ciśnienia, zaburzeniu ulega również czynność zwieraczy pęcherza.
PĘCHERZ NEUROGENNY-bezpośrednio po urazie (okres wstrząsu rdzeniowego) występuje atonia pęcherza mocz., zanika czynność wypierania moczu i zatrzymywanie moczu. Zakłada się wówczas cewnik na okres ok.2 tyg.
PÓŹNY:
-kontynuacja procesu piel. i usprawniania wyuczonego na oddiale szpit.
-dostosowanie mieszkania, otoczenia, wyposażenia technicznego, itd.
FAR-Fundacja Aktywnej Rehabilitacji
REHABILITACJA W KARDIOCHIRURGII
Choroby wymagające leczenia chirurgicznego:
-choroby wieńcowe, nabyte wady zastawkowe, inne schorzenia serca
W Polsce aktualnie obowiązują wytyczne i standardy kompleksowej reh. Kardiologicznej. Opracował i opublikował w 2004 r. zespół ekspertów Sekcji Rehabilitacji i Fizjologii Wysiłku Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
REHABILITACJA:
Kompleksowa reh. Kardiologiczna powinna rozpoczynać się przed zabiegiem operacyjnym i trwać do końca życia pacjenta.
Bezwzględne wymagania organizacyjne obejmują:
-stałą obecność lekarza prowadzącego
-codzienne badania lekarskie z postępu stanu reh.
-całodobowy nadzór lekarsko-piel.
Składowe kompleksowej reh. Kard. Pacjentów:
-ocena stanu klinicznego chorego
-optymalizacja leczenia farmakologicznego
-ćw. fizyczne-stopniowe i kontrolowane podejmowanie wysiłku
-reh. Psychospołeczna- mająca na celu nauczenie pacjenta w radzeniu sobie w sytuacjach stresowych
-diagnostyka i zwalczanie czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca
-modyfikacja stylu zycia
-edukacja pacjentów i ich rodzin
Kryteria kwalifikacji do reh.- przeprowadza kardiochirurg na podst. Stanu pacjenta
Cel reh. Chorych- uwarunkowany dwoma okresami:
1 o. przedoperacyjny
2.o. pooperacyjny:-wczesny (bezp. Po zabiegu)-póżny(odległy)
MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE (paralysis cerebralis infantilis)
Następstwa uszkodzenia mózgu w okresie jego rozwoju i w okresie okołoporodowym- będące skutkiem różnorodnych czynników etiologicznych- składają się na zróżnicowany obraz objawów. Ma on charakter nie postępujący, ale zmieniający się w czasie dojrzewania OUN. To zespół różnorodnych objawów chorobowych powstałych w następstwie uszkodzenia mózgu dziecka pod wpływem licznych czynników patogennych, mogących oddziaływać szkodliwie, począwszy od okresu dojrzewania kom. rozrodczych do pierwszych lat po porodzie.
P.m.d. wg WHO u ok.7% ogólnej populacji dzieci stwierdza się różnego rodzaju pochodzenia i stopnia zaburzenia w OUN. Na 100 urodzonych dzieciok. 10 wymaga specjalnej opieki ze względu na znaczny stopień kalectwa.
ZESPÓŁ OBJAWÓW P.M.D.:
-zaburzenia czynności wzrokowych, słuchowych, kinestetycznych, ruchowych, zab. artykulacji
Dodatkowe uszkodzenia:
-zab. mowy, padaczka, nadpobudliwość, zab. rozwoju umysłowego
1.okres dojrzewania kom. rozrodczych
-uszkodzenie, nieprawidłowości chromosomów, zab. enzymatyczne
-choroba matki (cukrzyca)
-napromieniowanie j. brzusznej
-nieprawidłowości genów związane z płcią lub rasą
2.okres rozwoju zarodkowego i płodowego
-stany chorobowe matki (ukł. oddechowo-krążeniowego)
-zakażenia matki wirusem neutropowym (różyczka, ospa, odra, półpasiec)
-toksoplazmoza
-zab. immunologiczne (niezgodność czynnika Rh)
-zab. metaboliczne
-niedobór wit. i podst. składników odżywczych
-niewłaściwe usadowienie się łożyska
-nieprawidłowości w ukształtowaniu się pępowiny
Im większa niedojrzałość noworodka, tym częstrze objawy porażenia mózgowego!
3.okres okołoporodowy
-czynniki prowadzące do niedotlenienia
-położenie pośladkowe płodu
-zawężenie pępowiny
-spadek RR
-czynniki będące przyczyną krwotoków mózgowych
-zabiegi położnicze stosowane w czasie porodu
-nagłe zmiany ciśnienia w drogach rodnych
-urazy
4.okres poporodowy
-zab. oddychania
-niedostateczna wentylacja
-zakażenia i zmiany zapalne mózgu i opon mózgowych
POSTACIE RUCHOWEGO PORAŻENIE W P.M.D.:
-hipertoniczna- spastyczna, rzadziej z objawami sztywności
-ataktyczna-niezdolność ruchów, zab. równowagi
-dyskinetyczna-ruchy mimowolne, zab. napięcia mięśniowego
-mieszana-występuje jednocześnie kilka z powyższych objawów
Cele i zadania rehabilitacji dzieci z p.m.d. opracowane przez komisję Rehabilitacji PAN pod kierunkiem W. DEGI:
1.wczesne wykrywanie objawow porażenia mózgowego
2.po trudnych porodach dzieci powinny być szczegolnie obserwowane
3.wątpliwości dotyczące rozpoznania nie powinny wstrzymywać rehabilitacji
4.najbardziej naturalnym rehabilitantem jest opiekun
5.umieszczenie dzieci do zakładów rehabilitacyjnych powinno być ostatecznością ???
6.podstawą planu rehabilitacji dziecka spastycznego jest bilans deficytu jego funkcji ruchowych, zmysłowych i umysłowych
7.celem reh. dziecka jest włączenie go do życia społecznego
8.programy szkolenia kadry nauczycielskiej powinny być uzupełniane o znajomość pedagogiki specjalnej
Postępowanie rehabilitacyjne u dzieci z p.m.d. ma zapewnić możliwość:
-wczesnego i harmonijnego kształtowania czynności ruchowych i psychicznych składających się na proces rozwoju i wychowania dziecka
-kompensacji lub leczenia współistniejących zaburzeń (mowy, słuchu, wzroku, padaczki, itp.)
-przygotowania do życia w społ. przez nauczanie podst, naukę zawodu i zatrudnienie.Jeżeli pełen rozwój społeczny okaże się niemożliwy, dzieciom tym należy zapewnić odpowiednie warunki życia w środowisku, przy pomocy rodziny, org. społ. lub innych instytucji.
Diagnostyka p.m.d.:
-zebranie wywiadu chorobowego- etiologia
-kształtowanie funkcji ruchowych i psychicznych dziecka
-pomiar zab. równowagi i sił między wzajemnie antagonistycznymi zespołami mięśni
Znaczne efekty można osiągnąć pod warunkiem wczesnego rozpoznania i rozpoczęcia rehabilitacji- już w 1 roku życia.
Najskuteczniejszym sposobem postępowania terapeutycznego z dziećmi chorymi na p.m.d. powinno być równoczesne i harmonijne kształtowanie wszystkich zaburzonych wzorców czynnościowych, na wzór postępowania u dzieci zdrowych.
ELEMENTY LECZENIA P.M.D.:
1.usprawnianie ruchowe
2.kształtowanie osobowości u dziecka z p.m.d.
3.leczenie farmakologiczne
4.lecz. chirurgiczne
Zabiegi terapeutyczne i metody wychowawcze:
-ułożenia korekcyjne zapobiegajace przykurczom i zniekształceniom powstałym w następstwie zmienionego rozkładu napięcia mięśni
-ćw. zwiększające zakres ruchu antagonistycznie działającymi mięśniami
-postępowanie zmierzające do kształtowania funkcji ruchowych i psychicznych zgodnie z zasadami rozwoju dziecka
-ćw. zwiększające zakres ruchu
WADY POSTAWY CIAŁA:
nie są zjawiskiem patologicznym, to odchylenie w budowie ciała sprawiające, że poszczególne składowe układu ruchowego, a w ostatecznym efekcie cała sylwetka ciała, odbiega od przyjętego wzorca prawidłowej postawy. Dziecko staje się wówczas mniej wydolne ruchowo, zab. może ulec ekonomika i estetyka ruchu, a w konsekwencji pojawienie się chorób zwyrodnieniowych.
POSTAWA CIAŁA-układ poszczególnych odcinków, segmentów ciała w układzie pionowym. Postawa ciała kształtuje się w ciągu całego życia, prawidłową formę osiąga między 18-20 rokiem życia.
WADA POSTAWY-odchylenie od ogólnie przyjętej normy postawy prwidłowej
Przyczyny:
-przewlekłe choroby ukł. oddechowego
-przewlekłe ch. u. krążenia
-przewlekłe ch. u. kostno-stawowego
-wady słuchu, wzroku
-złe warunki bytowe i higieniczne
-styl życia
-siedzący tryb życia
-zab. psychiczne, zły nawyk postawy
-długotrwałe stanie
SKOLIOZA-skrzywienie kręgosłupa, zwane często "bocznym skrzywieniem kręgosłupa". Wbrew nazwie, skolioza nie jest jedynie bocznym skrzywieniem, a trójpłaszczyznowym. -skrzywienie w płaszczyźnie czołowej (boczne skrzywienie kręgosłupa);-skrzywienie w płaszczyźnie strzałkowej (lordo- lub kifo- skolioza);-skrzywienie w płaszczyźnie poziomej (rotacja i torsja kręgów).