3. Potrzeby. Teorie potrzeb. Skutki niezaspokojenia potrzeb.

Potrzeby to obok emocji drugi czynnik uruchamiający ludzką aktywność. Razem z instynktem tworzą pierwotne bodźce uruchamiające działanie człowieka.

Koncepcja potrzeb związana jest z wieloma nazwiskami, ale przede wszystkim z nazwiskiem MASLOW’a. Stworzył on tzw. Hierarchiczną Teorię Potrzeb.

Potrzeby to cel, jaki człowiek chce osiągnąć. Potrzeby motywują działanie. Człowiek zmierza do osiągnięcia danego celu. Cele jednak zależne są od osobistych predyspozycji i od kulturowych zwyczajów.

Potrzeby (wg hierarchii Maslow’a):

biologiczne (fizjologiczne)

bezpieczeństwo

afiliacyjne (przynależności)

uznania (szacunku)

wiedzy (zrozumienia)

samorealizacji kultura

estetyczne

	Potrzeby

zdarzenie frustrujące, przeszkoda C C C

C C C

C C C C

Cele

Temperamenty ludzkie i predyspozycje dążą do ujawniania się pomimo ograniczenia kulturowego. Jeżeli na drodze do realizacji potrzeb pojawia się przeszkoda to budujemy subiektywną hierarchię potrzeb, według której podejmujemy dalsze działania.

Skutkiem niezaspokojenia potrzeb lub przeszkody spotkanej na drodze do ich zaspokojenia są zdarzenia frustrujące, takie jak lęk czy poczucie obniżenia własnej wartości. Obok zdefiniowanych reakcji występują indywidualne reakcje jak: agresja, apatia, regresja.

9. Dynamika grup. Grypy: mała a duża, zbiorowości – specyfika ich wpływu na zachowania jednostki. Tłum – charakterystyka zbiorowości, jednostka w tłumie.

Grupa społeczna – zbiorowość składająca się z co najmniej 3 osób, powiązanych ze sobą więziami społecznymi i oddziaływujących na siebie wzajemnie, najczęściej o charakterze instytucjonalnym, powołana do realizacji założonych celów, posiadająca wspólne wartości oraz oddzielna od innych grup zasadą odrębności

Cechy grupy:

- interakcje między członkami

- istnienie wspólnego celu

- normy zachowań

- struktura

- posiada granice (jej członkowie mają świadomość tych granic)

- poczucie identyfikacji

Każda grupa społeczna ustala obowiązujące w niej reguły postępowania dotyczące zasad postępowania w relacjach między członkami grupy oraz w kontaktach ze światem zewnętrznym. Członkowie grupy realizują obowiązujące w niej wzory zachowań i wypełniają założone role.

Każda grupa powstaje do zrealizowania zakładanych celów. Mogą one posiadać przeróżny charakter. Wśród nich szczególnie ważnym jest zrealizowanie potrzeb jednostek tworzących grupę. Niekiedy cele oficjalnie deklarowane przez grupę nie pokrywają się z celami rzeczywistymi. Może to wynikać zarówno z zamierzonego, jak i nieuświadomionego sobie przez członków grupy rozdźwięku między celami zamierzonymi, a realizowanymi. Przykładem mogą być sekty religijne, które rzekomo istnieją dla realizowania wartości duchowych, gdy w rzeczywistości działają dla zaspokojenia potrzeb przywódcy grupy.

Ważnym elementem konstytuującym grupę jest zasada odrębności. Każda grupa posiada pewne elementy, które wyróżniają ja spośród innych grup. Mogą to być rzeczy, wartości duchowe i symbole. Do pierwszej kategorii należą dobra materialne (terytorium, budynki, majątek), do drugiej wyznawane normy moralne, ideologia, światopogląd, do trzeciej symboliczne potwierdzenia przynależności (np: sztandary, herby, legitymacje). Również ważną rolę odgrywa strój i wygląd, szczególnie podkreślaja odrębność grupy.

Każda grupa posiada swoją specyficzną organizację wewnętrzną, czyli strukturę. Składa się na nią ośrodek kierowniczy (przywódca lub instytucja kierownicza), wzory działania oraz metody kontroli. Wzory działania to sposoby postępowania, które zwykle wynikają z założonego przez grupę celu. Metody kontroli realizowane są przez tzw. władzę grupową. Polega ona na kontroli poczynań jednostek przez pewne osoby. Zwykle polega to na wymuszaniu (kontrolowaniu) zachowań, które są preferowane przez grupę. Kontrola ta może dotyczyć wszystkich sfer działania poszczególnych osób (np.: kontrola więźniów) lub określonych stref zachowania społecznego, które znajdują się w zasięgu władzy (np.: szkoła – kontrola związana z przebywaniem w niej i zdobywaniem wiedzy).

· Przynależność do grupy społecznej może być różnie pojmowana. Może to być przynależność rzeczywista (realna) lub symboliczna (ideologiczna). Pierwsza z nich opiera się na fakcie pełnego uczestnictwa w jej życiu (czyli na rzeczywistej przynależności), druga jedynie na identyfikacji emocjonalnej.

· Grupy nieformalne - charakteryzują się więzią osobową i nie mają struktury organizacyjnej. Do tej kategorii możemy zaliczyć rodzinę, opartą na więzach miłości, czy grupę przyjaciół, zespoloną wzajemną sympatią i wspólnymi zainteresowaniami, ale także naród połączony patriotyczną solidarnością.

Grupy formalne - połączone więzią bezosobową: organizacyjną, programową, określonym celem działania. Przykładem może tu być partia polityczna, szkoła, stowarzyszenie zawodowe. Oczywiście w ramach grup formalnych mogą występować mniejsze grupy nieformalne - w szkole grupy koleżeńskie, w partiach - grupy wzajemnie się wspierających polityków.

· Grupy małe - w których dominują kontakty typu „twarzą w twarz” (face to face). Polegają one na tym, iż wszyscy się osobiście znają i rozpoznają.

Grupy duże - to takie, w których uczestnicy nie znają się osobiście.

· Tłum – opozyt grupy, jest to typ zbiorowości a nie grupa, nie posiada bowiem jej cech, nie ma struktury ani celu, składa się z odrębnych jednostek, ma ogromny wpływ na nasze zachowanie (pobudzenie emocjonalne), od strony tłumu nie możemy spodziewać się pomocy, „samotny w tłumie” (w sensie społecznym)

· Dynamika grup – czyli „proces grupowy”

- formy naszej społecznej egzystencji mają różną trwałość, są grupy, które znikają bo znikają jej cechy

- z tłumu może wyłonić się kilkanaście grup, wniosek: forma może się zmieniać, tłum może nabyć cechy grupy pod wpływem jakiegoś zdarzenia, ale i grupa może się rozpaść (znikają wspólne cele, itp.)

Czyli, dynamika grup polega zarówno na zmianach wewnętrznych grupy, np.: zmiana celu, cech, norm, granic, jak i zmianach całej formy (rozpad grupy, wyłonienie się nowej).