Jaspers

Uwagi o wychowaniu

Substancja i wiara to podstawa wychowania. Respekt stanowi substancję wszelkiego wychowania.

Gdy substancja staje się problematyczna, pojawia się pytanie o cele wychowania. Miejsce wrastania w substancjalną całość zajmuje szybkie nabywanie wiedzy i równie szybkie jej zapominanie. Gdy substancja całości uproblematyczniwszy się ulega likwidacji, wychowanie staje się niepewne i rozproszone. Wychowanie upada, gdy przekazywana historycznie substancja kruszy się w ludziach. Współczesny niepokój o wychowanie przejawia się w podejmowaniu różnych wysiłków, którym brak jedności. Zanika wychowanie substancjalne na rzecz eksperymentów pedagogicznych. Wtedy młodzież sama w sobie staje się wartością. Wymaga się od nich tego, czego nie posiadają nauczyciele i obarcza winami państwa oczekując że ponownego zdobycia roztrwonionych dóbr duchowych.

Na proces wychowania składają się czynniki biologiczne i tradycja. Człowiek zanurza się w kulturze. Im bardziej jednoczy się ze światem, tym bardziej staje się sobą.

Dzieci trzeba angażować w ich wolności, aby uczyły się w oparciu o własne wgląd, a nie za sprawą posłuszeńctwa. Nieodzowna jest surowa, wymuszona wbrew naturalnym skłonnościom, dyscyplina pracy duchowej. Jest czynnikiem przeciwdziałającym samowoli. Stajemy się ludźmi dzięki temu, że potrfimy dażyć czcią, że pruyswajamy sobie duchowe treści. Zaufanie do człowieka stanowi warunek sensowności życia. Zaufaniem tym obdarzamy człowieka takiego, jakim może się stać dzięki sobie. Ludzie nie mają stałej natury; ciągle stają się. Efekty każdego działania wychowawczego są nieprzewidywalne, bo nikt nie zna możliwości dżemiących w człowieku.

Tylko w oczach tego, kto darzy miłością danego człowieka może zabłysnąć, cyym jest ów człowiek; autentyczną miłość cechuje jasność spojrzenia. Według Platona miłość jest płodzeniem w pięknie. Miłość to stawanie się sobą w komunikacji z drugim człowiekiem. Te 3 kierunki: wzlot, urzeczywistnianie, stawanie się sobą są jednością, są niezbywalnymi momentami jednej urzeczywistniającej się miłości. Miłująca komunikacja między osobami zawiera w sobie wszelką miłość: do rzeczy, świata i Boga. Poznanie możliwe jest tylko we własnym doświadczeniu i myśleniu. Rozległość poznania jest uwarunkowana przez rozległość doświadczenia. Tylko ten wychowuje, to wychowuje jeszcze samego siebie mocą komunikacji.