Rak szyjki macicy wywoływany jest przez pewne typy powszechnie występującego wirusa zwanego HPV lub wirusem brodawczaka ludzkiego. Choroba polega na nieprawidłowym i niekontrolowanym rozroście komórek nabłonka szyjki macicy. Istnieje ponad 100 typów wirusa HPV. Większość z nich to typy niskiego ryzyka, które nie wywołują raka szyjki macicy. Typy wysokiego ryzyka jednakże mogą powodować rozwój nieprawidłowych komórek, prowadzący do powstania raka szyjki macicy.

Co jest przyczyną raka szyjki macicy?

Za powstawanie raka szyjki macicy odpowiedzialne są niektóre typy wirusa brodawczaka ludzkiego – HPV. Wirus ten występuje powszechnie we wszystkich populacjach na całym świecie około połowa ludzi w jakimś punkcie swojego życia ulega zakażeniu HPV.
Ponad 2/3 przypadków raka szyjki macicy spowodowane jest przez typy wirusa HPV 16 i 18.

W jaki sposób rozpoznaje się raka szyjki macicy?

Podstawowe badanie:

Cytologia to podstawowe badanie szyjki macicy, które pozwala wychwycić jeszcze przedinwazyjne stadium raka. Wszelkie nieprawidłowości w rozmazie cytologicznym są badane dalej aż do uzyskania pewnej diagnozy, która pozwala szybko rozpocząć leczenie. A im wcześniej choroba zostanie rozpoznana, tym jest większa szansa skutecznego jej wyleczenia. W początkowym stadium wynosi 100%.

Wczesnym zmianom nowotworowym w raku szyjki macicy z reguły nie towarzyszą żadne dolegliwości. Często wtedy jest to już stan bardzo zaawansowany, a więc szanse na wyleczenie i życie są znacznie mniejsze. Jeśli doszło do przerzutów - wręcz minimalne.

Aby zapobiec całkowicie nowotworowi, należy robić badanie ginekologiczne oraz cytologiczne raz w roku.

Niekiedy sygnałem są nieregularne krwawienia czy niewielkie upławy. W takich sytuacjach jest niezbędna natychmiastowa wizyta u lekarza. Jeżeli wynik cytologii sugeruje jakieś nieprawidłowości - nie każda nieprawidłowość oznacza raka - wykonuje się kolejne badania albo pacjentka zostaje pouczona, że za pół roku powinna znowu zgłosić się na badanie cytologiczne (gdy wynik wykazał niewielkie odchylenia od normy).

Badania dodatkowe:

Gdy zmiany są poważniejsze, wykonuje się tzw. kolposkopię. Umożliwia ona dokładniejsze obejrzenie szyjki macicy aparatem, który oświetla szyjkę. Badanie przeprowadza się po założeniu wziernika. Czasem jest konieczne pokrycie szyjki specjalnym roztworem, który wyraźnie uwidacznia obszary zmienione chorobowo i umożliwia pobranie próbki do badania histopatologicznego. Kolposkopię wykonuje się w warunkach ambulatoryjnych.

Gdy nie można ocenić całego chorobowo zmienionego fragmentu szyjki macicy, wykonuje się konizację. Jest to zabieg chirurgiczny w znieczuleniu ogólnym, podczas którego usuwa się stożkowy fragment szyjki macicy. Potem oddaje się go do badania mikroskopowego. Na tej podstawie można stwierdzić, czy zmiany mają charakter przedrakowy, czy jest to już rak.

Jeżeli, niestety, doszło do rozwinięcia się raka, wykonuje się kolejne badania (tomografię komputerową, rezonans magnetyczny), które umożliwią określenie rozprzestrzenienia się choroby i zajęcia (lub nie) węzłów chłonnych.

Jakie są objawy raka szyjki macicy?

Zmiany przedrakowe i wczesny rak nie powodują bólu, czy też innych objawów dlatego też szczególnie ważne jest prowadzenie cytologicznych badań przesiewowych, aby wykryć zmiany przedrakowe lub raka w takim stadium, które pozwoli na najbardziej efektywne wyniki leczenia
W miarę jak dochodzi do rozwoju choroby, kobiety zauważają jeden lub kilka z poniższych objawów:
Nietypowe krwawienie z pochwy:
- krwawienie, które pojawia się pomiędzy regularnymi krwawieniami miesięcznymi;
- krwawienie po stosunku, prysznicu lub badaniu ginekologicznym;
- krwawienie miesięczne, które trwa dłużej i jest bardziej obfite niż zwykle;
- krwawienie po menopauzie ^;
Obfite upławy z pochwy;
Ból w podbrzuszu;
Ból podczas stosunku.


W jaki sposób można leczyć raka szyjki macicy i stany przedrakowe?

Istnieje wiele metod leczenia zmian rakowych i przedrakowych w obrębie szyjki macicy. W każdym przypadku wybór najbardziej odpowiedniej metody zależy od decyzji kobiety i jej lekarza prowadzącego.
Rak przedinwazyjny (Stadium 0 – Carcinoma in Situ) – w stadium, w którym proces nowotworowy ograniczony jest jedynie do nabłonka i nie przekracza błony podstawnej, możliwe są następujące metody leczenia:
- Chirurgia laserowa – za pomocą promienia laserowego niszczone są komórki nowotworowe.
- Kriochirurgia – komórki nowotworowe i zmiany przedrakowe są niszczone poprzez ich zamrożenie.
- Usunięcie zmian za pomocą pętli elektrycznej (LEEP) – za pomocą cienkiego drucika (przez który przepuszczany jest prąd elektryczny) wycina się zmieniony fragment szyjki macicy.
- Chirurgiczna konizacja – usunięcie fragmentu tkanki szyjki macicy w kształcie stożka.
Stadium inwazyjne (Stadia 1- 4 ) – Kiedy rak przekracza błonę podstawną nabłonka i nacieka głębsze tkanki szyjki macicy a także narządy sąsiadujące z macicą W tych stadiach możliwości leczenia są następujące:
- Radioterapia przy użyciu wysokich dawek promieniowania, aby ograniczyć wielkość raka poprzez zablokowanie zdolności jego komórek do namnażania się.
- Chemioterapia – użycie leków przeciwnowotworowych, które docierają do każdej części ciała i zabijają komórki rakowe, również te, które znalazły się w odległych, od pierwotnego narządach (płuca, wątroba, układ nerwowy).
- Histerektomia (całkowite usunięcie macicy) może być przeprowadzona na dwa sposoby w zależności od zaawansowania raka:
1) Prosta histerektomia - usunięcie zmiany nowotworowej, szyjki macicy i trzonu macicy.
2) Radykalna histerektomia – usunięcie szyjki i trzonu macicy, części pochwy i okolicznych węzłów chłonnych


Jak można zapobiegać rozwojowi raka szyjki macicy?

Profilaktyka rozwojowi raka to przede wszystkim regularne wykonywanie badań przesiewowych u kobiet za pomocą badania cytologicznego (Pap). Kobiety powinny prosić swoich lekarzy o regularne badanie cytologiczne (Pap), a następnie rozmawiać o wynikach tego badania. Opracowywane obecnie szczepienia przeciw typom HPV 16 i 18 mogą stanowić nową możliwość ochrony kobiet przed rakiem szyjki macicy. Ważne w zapobieganiu występowania raka szyjki macicy jest edukacja kobiet na temat choroby oraz konieczności wykonywania badań ginekologicznych.