Prawa i obowiązki użytkowników mieszkań
Czynsze – wysokość i zadłużenia
Eksmisja oraz mieszkania socjalne i pomieszczenia tymczasowe
Darowizna i dziedziczenie mieszkania, dożywocie, wstąpienie w najem po śmierci wynajmującego
Pełnomocnictwo sądowe i urzędowe
Koszty sądowe w sprawach cywilnych
Pozwy przez internet (elektroniczne postępowanie upominawcze)
Mapy geodezyjne i księgi wieczyste w internecie
Stosunki majątkowe w małżeństwie
Ustalenie i zaprzeczenie ojcostwa
Dziedziczenie długów spadkowych
Przekazanie majątku poza postępowaniem spadkowym
Pomoc finansowa z opieki społecznej
Renta z tytułu niezdolności do pracy i renta szkoleniowa
Zawieranie i rozwiązywanie umowy o pracę i umów cywilnoprawnych
Dokumentowanie okresów ubezpieczenia
Uprawnienia osób bezrobotnych i poszukujących pracy
Jak powstał Informator Obywatelski ZBPO?
Jesteś tutaj:
Pomoc prawna z urzędu
Pomoc prawna z urzędu
Kto może się ubiegać o adwokata lub radcę prawnego z urzędu
Jak wystąpić o adwokata lub radcę prawnego z urzędu
Każdy z nas ma prawo do obrony w sądzie. Osoby, które zdecydują się na pomoc adwokata lub radcy prawnego w zależności od zasobności portfela albo korzystają z prywatnych kancelarii albo starają się o przyznanie nieodpłatnej pomocy prawnej w postaci adwokata lub radcy prawnego z urzędu.
Kto może się ubiegać o adwokata lub radcę prawnego z urzędu
Do niedawna ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu było nierozerwalnie związane z wcześniejszym zwolnieniem z kosztów sądowych. Obecnie na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 czerwca 2008 r. (opublikowany w Dz.U z 2008, Nr 110, poz. 706) o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu można się ubiegać niezależnie od tego, czy sąd wcześniej zwolnił nas z kosztów sądowych. Ten stan rzeczy potwierdza nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 19 kwietnia 2010 r.
Osoba, dla której ustanowiono adwokata z urzędu nie ponosi oczywiście kosztów adwokackich; koszty te zostają ściągnięte od strony przeciwnej, a jeżeli nie jest to możliwe (np. gdy strona przeciwna wygrała proces w całości) – koszty te pokrywa Skarb Państwa.
Jednak sąd nie każdemu, kto się o to ubiega przyzna pomoc w postaci adwokata z urzędu. Osoba, która chce mieć przyznanego obrońcę z urzędu, musi udowodnić, że nie jest w stanie, ze względu na swoją sytuację materialną i rodzinną ponieść kosztów zaangażowania prywatnego adwokata. Może również uzasadniać potrzebę przyznania pełnomocnika z urzędu tym, że zamieszkuje daleko od siedziby sądu i z różnych powodów (np. choroba, konieczność opieki nad członkiem rodziny) nie może stawić się w sądzie osobiście. Jedną z podstawowych przesłanek do uzyskania takiej pomocy jest to, że się na to, że sprawa jest zawiła i wymaga udziału prawnika, który by ją reprezentował.
Jednak to od oceny sądu zależy, czy podane przez nas powody będą uznane za dostateczne do ustanowienia adwokata lub radcy prawnego. Oznacza to, że sąd, po zbadaniu sytuacji danej osoby może, ale nie musi przyznać jej pomoc prawną w osobie adwokata czy radcy prawnego z urzędu.
Nowością (od 19 kwietnia 2010 r.) jest uprawnienie sądu do odbioru od takiej osoby przyrzeczenia o prawdziwości i rzetelności złożonego oświadczenia majątkowego.
Od 19 kwietnia 2010 r. również spółki i inne osoby prawne oraz jendostkii organziacyjne (nie tylko jednoosobowi przedsiębiorcy) mogą występować o przyznanie im pełnomocnika z urzędu równiez w sytuacji, gdy nie są zwolnieni od kosztów sądowych
Jak wystąpić o adwokata lub radcę prawnego z urzędu
Przyznanie adwokata z urzędu następuje na wniosek osoby zainteresowanej. Każdy, kto chce otrzymać taką pomoc powinien wystąpić na piśmie lub ustnie do protokołu z wnioskiem o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego. Wyjątek stanowią osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne.
Zgodnie z najnowszą uchwałą Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt: I OPOS 11/09) wniosek o przyznanie prawa pomocy może podpisać również pełnomocnik. Formalnie rzecz biorąc uchwała ta dotyczy jedynie postępowania sądowoadministracyjnego, ale zapewne może być stosowana pomocniczo również przy innych postępowaniach sądowych.
Sąd może wyznaczyć adwokata z urzędu bez wniosku osoby, której postępowanie dotyczy, jeżeli osoba ta ze względu na jej stan zdrowia psychicznego nie jest zdolna do złożenia wniosku, a sąd uzna, że udział adwokata w sprawie jest potrzebny (art. 48 ust.2 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego).
Złożenie wniosku jest wolne od opłaty sądowej.
Wniosek o przyznanie adwokata z urzędu składa/zgłasza się w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Osoba, która nie mieszka w rejonie sądu, przed którym toczy się postępowanie, może zgłosić wniosek w „swoim” sądzie rejonowym (właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania). Wtedy sąd ten ma obowiązek niezwłocznie przesyłać wniosek do sądu właściwego.
Do wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu należy dołączyć oświadczenie o niemożności poniesienia kosztów adwokata z wyboru bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Oświadczenie powinno obejmować dokładne dane o stanie rodzinnym, majątku i dochodach, potwierdzone w miarę możliwości odpowiednimi dokumentami (np. odcinkiem renty, zaświadczeniem o zarobkach itp). Ważne jest, żeby wskazać dokładnie wszystkie dochody, ale i stałe wydatki, choćby koszty leków, nauki dziecka itd.
Trzeba też pamiętać, że sąd przyznaje adwokata, jeżeli jego udział w sprawie uzna za konieczny, wobec tego niezbędne jest wykazanie, że sprawa jest na tyle skomplikowana, że sami sobie nie poradzimy, że przeciwnik ma prawnika itd.
Co prawda nie wynika to wprost z przepisów, ale w praktyce sądy znacznie chętniej przyznają pomoc, jeżeli sprawa jest doniosłej wagi dla zainteresowanego (np. odszkodowanie za błąd lekarski) niż drobiazg, bez którego można się obyć (np. zniesławienie w sąsiedzkiej pyskówce). W praktyce więc dobrze jest to sądowi jasno wykazać.
Uwaga:
Można w jednym wniosku zwrócić się do sądu zarówno o zwolnienie z kosztów sądowych jak i ustanowienie adwokata z urzędu.
Postanowienie o ustanowieniu adwokata lub radcy prawnego sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym.
Jak wygląda wybór adwokata?
O wyznaczenie adwokata lub radcy prawnego sąd zwraca się do właściwej okręgowej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby radców prawnych. Coraz częściej w izbach są listy adwokatów/ radców prawnych specjalizujących się w danej tematyce. Jeżeli adwokat lub radca prawny ustanowiony w ten sposób ma podjąć czynności poza siedzibą sądu orzekającego, właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych, na wniosek ustanowionego adwokata lub radcy prawnego, wyznaczy w razie potrzeby adwokata lub radcę prawnego z innej miejscowości.
Osoba, której ma być przyznana pomoc w postaci adwokata z urzędu, nie ma więc wpływu na wybór swego pełnomocnika. Ustanowienie adwokata lub radcy prawnego dla strony zwolnionej od kosztów sądowych jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego, to znaczy, że taka osoba nie musi dawać adwokatowi swego pełnomocnictwa na piśmie. To oznacza jednak także, że wszelkie pisma sąd będzie kierował do adwokata, a nie do osoby zainteresowanej. Jeśli więc osoba, chce wiedzieć co się dzieje w jej sprawie, po informację powinna zwracać się do adwokata.
Uwaga!
Od 19 kwietnia 2010 r. osoba zainteresowana przyznaniem jej adwokata/ radcy prawnego z urzędu może wystąpić do sądu o przyznanie jej konkretnego prawnika. Właściwa okręgowa rada adwokacka lub okręgowa izba radców prawnych powinna w miarę możliwości wyznaczyć właśnie tego prawnika, po konsultacji z nim. Podobnie sytuacja wygląda ze wskazaniem konkretnego doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
Możliwość odwołania się od postanowienia sądu o nie przyznaniu adwokata z urzędu
Na
postanowienie odmawiające ustanowienia adwokata z urzędu
przysługuje zażalenie (art.
394 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego.).
Zażalenie
należy wnieść w terminie tygodnia od dnia doręczenia lub
ogłoszenia postanowienia o odmowie do sądu, który wydał to
postanowienie. Sąd ten (jeżeli nie uwzględni zażalenia, a
zażalenie nie ma braków formalnych) przekaże zażalenie wraz z
aktami sprawy sądowi drugiej instancji. Sąd drugiej instancji
uwzględniając zażalenie, może uchylić zaskarżone postanowienie
i przyznać adwokata lub uchylić postanowienie i przekazać sprawę
do ponownego rozpoznania.
Zgłoszenie wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, jak również wniesienie środka odwoławczego, czyli zażalenia od odmowy ich ustanowienia nie wstrzymuje biegu toczącego się postępowania. Wyjątkiem jest ustanowienie adwokata lub radcy prawnego dla powoda (czyli osoby, która złożyła pozew w danej sprawie) na skutek wniosku zgłoszonego w pozwie lub przed wytoczeniem powództwa. Sąd może jednak wstrzymać rozpoznanie sprawy aż do prawomocnego rozstrzygnięcia wniosku i w związku z tym nie wyznaczać rozprawy, a jeśli termin jest już wyznaczony - rozprawę odwołać lub odroczyć.
Adwokat z urzędu może zrezygnować z występowania w imieniu danej osoby
Adwokat lub radca prawny może z ważnych przyczyn wnosić o zwolnienie go od obowiązku reprezentowania danej osoby podczas procesu. Okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych, zwalniając adwokata lub radcę prawnego, wyznaczy jednocześnie innego adwokata lub radcę prawnego.
Po zwolnieniu przez radę adwokacką adwokata, ustanowionego z urzędu, od obowiązku zastępowania strony w postępowaniu sądowym (art. 119 § 2 Kodeksu Postępowania Cywilnego.), pełnomocnik ten zobowiązany jest działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie, licząc od daty doręczenia mu decyzji „zwalniającej”. Może on zwolnić się wcześniej z tego obowiązku, bez naruszenia interesów strony, jeżeli przekaże ustanowionemu następcy niezbędne informacje i materiały dotyczące prowadzonej sprawy.
Również sąd może „odebrać” osobie wcześniej przyznaną pomoc
Sąd cofnie ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, jeżeli okaże się, że okoliczności, na podstawie których adwokata przyznano, nie istniały lub przestały istnieć, np. jeśli okaże się, że osoba ubiegająca się o pełnomocnika z urzędu z powodów materialnych (brak pieniędzy) zataiła przed sądem swój majątek lub jakieś dochody.
W takiej sytuacji osoba, której wcześniej adwokata przyznano będzie zobowiązana pokryć koszty związane z wynagrodzeniem adwokata lub radcy prawnego dla niej ustanowionego.
Dodatkowo osobę, która uzyskała ustanowienie adwokata lub radcy prawnego na podstawie świadomego podania nieprawdziwych okoliczności, sąd skaże na grzywnę, niezależnie od jej obowiązku uiszczenia wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego.
Uwaga:
Ustanowienie adwokata lub radcy prawnego nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, np. w sytuacji gdy daną sprawę przegra.
Osoby, którym pomoc w formie adwokata z urzędu została przyznana również mogą wystąpić o przyznanie im innego pełnomocnika, jeżeli z dotychczasowego nie są zadowoleni
W takim przypadku należy wystąpić z wnioskiem o zmianę pełnomocnika do Okręgowej Rady Adwokackiej lub sądu, który takiego pełnomocnika przyznał. We wniosku należy szczegółowo opisać przyczyny, dla jakich ubiegamy się o zmianę pełnomocnika.
O pełnomocnika z urzędu może starać się również osoba prawna lub jednostka organizacyjna bez osobowości prawnej. Musi ona wykazać, że nie ma wystarczających środków na opłacenie pomocy prawnej.
Podstawa prawna
Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r., Nr 43, poz. 296, z późn. zm., tekst jednolity http://www.lex.com.pl/kodeksy/?akt=64.43.296.htm)
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
inne poradniki/ strony www
Dodatkowe wzory pism znajdują się na stronie Rzecznika Praw Obywatelskich www.codziennikprawny.pl/strona/inne.
Wyszukiwarka