Budowa kwiatu: różnice w budowie pomiędzy klasą roślin dwu- i jednoliściennych.
Kwiat – organ roślin nasiennych, w którym wykształcają się elementy służące do rozmnażania. Stanowi fragment pędu o ograniczonym wzroście ze skupieniem liści, służących do rozmnażania płciowego (generatywnego).
Kwiatostany groniaste proste i złożone (definicje poszczególnych typów i umiejętność porównywania ich między sobą)
Kwiatostany groniaste- rozgałęziają się jednoosiowo (monopodialnie), a kwiaty tworzą się na końcach odgałęzień bocznych w takiej kolejności, że najstarsze znajdują się w części podstawowej osi głównej, a im są młodsze, tym bliżej są części szczytowej.
Rodzaje kwiatostanów groniastych:
-PROSTE- osie I rzędu nie rozgałęziają się
GRONO- kwiaty na szypułkach jednakowej długości, stanowiących osie boczne 1 rzędu, osadzone są na wydłużonej, pojedynczej osi głównej (konwalia)
BALDACHOGRONO- kwiaty na szypułkach różnej długości, układają się mniej więcej w jednej płaszczyźnie (jarzębina, dziki bez);
KŁOS – podobny jest do grona, ale kwiaty ma bezszypułkowe, siedzące (babka, rdest);
KOTKA (INACZEJ BAZIA) – jest to kłos o osi często wiotkiej, zwisającej, opadający jako całość wraz z osią (wierzba, leszczyna);
KOLBA – jest to kłos o osi silnie zgrubiałej (pałka, kwiatostany żeńskie kukurydzy);
BALDACH – oś główna tego kwiatostanu jest bardzo skrócona, wskutek czego kwiaty na szypułkach jednakowej długości wyrastają jakby z jednego miejsca na szczycie łodygi; kwiaty najmłodsze znajdują się w środku baldacha (czosnek).
GŁÓWKA – oś tego kwiatostanu jest silnie skrócona i w różnym stopniu zgrubiała, a kwiaty są siedzące lub osadzone na bardzo krótkich szypułkach (koniczyna).
KOSZYCZEK – oś kwiatostanu jest silnie skrócona, a na niej są gęsto skupione kwiaty siedzące (cykoria, podbiał, stokrotka).
-ZŁOŻONE- mają rozgałęzienia dalszych rzędów
KŁOS ZŁOŻONY – na osi tego kwiatostanu osadzone są kłosy proste, zwane kłoskami (żyto, pszenica, jęczmień);
WIECHA – oś tego kwiatostanu tworzy odgałęzienia drugiego i dalszych rzędów; na końcach wszystkich odgałęzień znajdują się pojedyncze kwiaty (bez lilak, wiele traw.
WIECHA ZŁOŻONA - rozgałęzienia osi kwiatostanu zakończone są nie pojedynczymi kwiatami, a kłoskami (owies, proso, kwiatostany męskie kukurydzy).
BALDACH ZŁOŻONY – osie boczne pierwszego rzędu i zwykle także oś główna kwiatostanu zakończone są nie pojedyńczymi kwiatami , lecz małymi baldachami, zwanymi baldaszkami (marchew).
Kwiatostany wierzchotkowe jednoosiowe i wieloosiowe (definicje poszczególnych typów i umiejętność porównywania ich między sobą)
Kwiatostany wierzchotkowe- rozgałęziają się wieloosiowo (sympodialnie), przy czym pierwotna oś główna wcześnie kończy wzrost wytworzeniem na szczycie kwiatu, który zakwita pierwszy, natomiast w pachwinach liści znajdujących się poniżej rozwijają się kolejno przewyższające oś główną osie boczne pierwszego, drugiego i dalszych rzędów, na końcach których pojawiają się coraz młodsze pojedyncze kwiaty.
-WIERZCHOTKA JEDNORAMIENNA- każda oś daje tylko jedno odgałęzienie następnego rzędu. W zależności od ich położenia może to być sierpik, w którym odgałęzienia skierowane są w jedną stronę, lub wachlarzyk, który odgałęzienia boczne tworzy na przemian na dwie strony kwiatostanu.
SIERPIK – odgałęzienia kwiatostanu jednostronne, kwiaty ułożone w linii prostej (np. niezapominajka, żywokost),
SKRĘTEK – odgałęzienia jednostronne, kwiaty ułożone zygzakowato (np. u pomidora),
DWURZĘDKA – odgałęzienia kwiatostanu naprzemienne po obydwu stronach, kwiaty na szypułkach o wyrównanej długości (niektóre gatunki kosaćca),
WACHLARZYK – odgałęzienia kwiatostanu naprzemienne po obydwu stronach, kwiaty na szypułkach o różnej długości (najstarsze najdłuższe) w efekcie kwiaty znajdują się na jednym poziomie.
-WIERZCHOTKA DWURAMIENNA - pod kwiatem szczytowym każdej osi wyrastają naprzeciwlegle dwa odgałęzienia boczne, każde zakończone pojedynczym kwiatem
-WIERZCHOTKA WIELORAMIENNA - pod kwiatem szczytowym każdej osi wyrasta kilka odgałęzień bocznych zakończonych kwiatami.
Owoce właściwe i rzekome.
Owoce właściwe dzielimy na pojedyncze, zbiorcze i owocostany. Pojedyncze na suche i mięsiste, a suche na pękające i niepękające.
-POJEDYNCZE- powstają z jednej zalążni. Jeżeli w kwiecie występuje kilka słupków, z każdego z nich może rozwinąć się pojedynczy owoc.
SUCHE PĘKAJĄCE:
MIESZEK- powstający z zalążni jednoowocolistkowej otwierającej się wzdłuż tzw. Szwu brzusznego, który jest miejscem zrośnięcia się brzegów owocolistka (kaczeniec)
STRĄK – powstaje również z jednego owocolistka, ale otwiera się zarówno wzdłuż szwu brzusznego, jak i wzdłuż żyłki środkowej owocolistka; nasiona ułożone są wzdłuż szwu brzusznego (groch, fasola)
TOREBKA – powstaje z zalążni zrośniętej z kilku owocolistków; może być jednokomorowa, jednokomorowa z przegrodami lub wielokomorowa; owocnia może pękać w różny sposób: wzdłuż – całkowicie lub częściowo (np. na szczycie ząbkami), okrężnie (torebka otwierająca się wieczkiem) lub przez powstanie otworów w ścianie owocni (mak, len);
ŁUSZCZYNA – owoc powstający z dwóch owocolistków i pękający dwiema klapami, pomiędzy którymi znajduje się tzw. fałszywa przegroda, w niej umieszczone są nasiona (łuszczyny występują w rodzinie krzyżowych Cruciferae, np. u gorczycy, rzepaku, tasznika);
SUCHE NIEPĘKAJĄCE:
ORZECH – ma owocnię zdrewniałą, zawierającą jedno nasienie, z którym owocnia się nie zrasta (leszczyna, lipa); wyróżniamy orzechy jednonasienne i właściwe;
ZIARNIAK – to owoc, w którym skórzasta owocnia zrasta się z łupiną nasienną pojedynczego nasienia (pszenica, kukurydza);
NIEŁUPKA – ma owocnię skórzastą, niezrastającą się z pojedynczym nasieniem (słonecznik), na owocni niełupek często występują urządzenia ułatwiające rozsiewanie się nasion, np. pozostałości kielicha stanowią aparat lotny, ułatwiają rozsiewanie przez wiatr (mniszek, oset); odmianą niełupki jest skrzydlak, którego owocnia tworzy charakterystyczne skrzydełka (klon);
ROZŁUPNIA – to owoc wielonasienny rozpadający się przy dojrzewaniu na suche, niepękające owocki, zwane rozłupkami, odpowiadające poszczególnym owocolistkom i zawierające po jednym nasieniu (marchew, kminek).
MIĘSISTE
JAGODA- o całej owocni soczystej (porzeczka, pomidor, dynia)
PESTKOWIEC – tylko zewnętrzna część owocni jest mięsista, natomiast wewnętrzny endokarp jest twardy, silnie zdrewniały, zbudowany ze sklerenchymatycznej tkanki kamiennej – ta część owocni wraz z zawartym w niej nasieniem nosi nazwę pestki (śliwa, wiśnia, brzoskwinia).
OWOCE ZBIOROWE – powstają z wielu zalążni jednego wielosłupkowego kwiatu
OWOC WIELOPESTKOWY (WIELOPESTKOWCOWY) – z poszczególnych zalążni wielosłupkowego kwiatu powstają drobne pestkowce, które zrastają się ze sobą mięsistymi częściami owocni i osadzone są na jednej wspólnej osi powstałej z dna kwiatowego (malina);
OWOC WIELOORZESZKOWY – liczne zalążnie kwiatu przekształcają się w drobne orzeszki, osadzone pojedynczo na silne rozwiniętym, mięsistym i soczystym wypukłym dnie kwiatowym; rozrośnięte dno kwiatowe stanowi spożywaną przez człowieka część owocu truskawki, określoną niekiedy jako owoc pozorny (truskawka);
OWOCOSTANY- Owocostany – powstają z przekształcenia całych kwiatostanów, a w ich tworzeniu, oprócz zalążni wielu kwiatów, mogą brać udział także dna kwiatowe, okwiat, liście przykwiatowe i oś kwiatostanu
JAGODOSTAN ANANASA- złożony z mięsistej osi i jagód poprzetykanych mięsistymi przysadkami
OWOCOSTAN PESTKOWCOWY FIGI – złożony z mięsistej, grubej osi i umieszczonych (rozwijających się) w jej wgłębieniach licznych, drobnych pestkowców.
OWOCOSTAN ORZESZKOWY MORWY- złożony z licznych orzeszków, rozwijających się z poszczególnych kwiatów kwiatostanu i połączonych przez mięsiste człony okwiatów.