Pojęcie oraz elementy systemu politycznego. Organy władzy.

1. Pojęcie systemu politycznego.

System polityczny - oznacza strukturę, przestrzeń w ramach której toczy się całość życia politycznego państwa (także przestrzeń wirtualna). Odnosi się to pojęcie zatem do problemu władzy i obejmuje całokształt mechanizmów funkcjonujących w jej obszarze oraz do jej kontaktów ze społeczeństwem.

System polityczny to ogół organów władzy, partii politycznych, organizacji, grup interesu oraz jednostek uczestniczących w działaniach politycznych, a także ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki w systemie. (jest pojęciem stosunkowo nowym lata 70, wypiera takie określenia jak państwo, ustrój, rząd które są zbyt wąskie)

1. Elementy pierwotne i wtórne systemu politycznego.

W strukturze systemu politycznego wyróżnia się:

• Elementy pierwotne (o nieograniczonej mocy prawnej i kreacyjnej): jednostki ludzkie i grupy społeczne oraz ich zachowania.

• Elementy wtórne (wytwory elementów pierwotnych): organy włazy, parte polityczne, grupy nacisku, ruchy społeczne, normy prawne i pozaprawne regulujące stosunki w systemie).

1. Jakie podstawowe funkcje spełnia system polityczny?

   1. Funkcja regulacyjna – powinien kierować procesami politycznymi zgodnie z przyjętymi regułami i normami.

   2. Funkcja mediacyjna – powinien maksymalnie łagodzić sporne interesy różnych grup społecznych i rozwiązywać konflikty powstałe między nimi.

   3. Funkcja adaptacyjna – powinien doskonalić sprawność instytucji politycznych, tym samym zwiększać skuteczność, szansę przetrwania i jednocześnie poszerzać swój zasięg działania.

   4. Funkcja innowacyjna – powinien wprowadzać do otoczenia nowe reguły i coraz skuteczniejsze formy aktywności.

2. Jakie instytucje polityczne zalicza się do organów władzy?

Do organów władzy zalicza się: głowę państwa, parlament, rząd i jego przedstawicieli w terenie oraz sądy. Zgrupowane są one w trzy sektory: władzę ustawodawczą, wykonawczą, sądowniczą (które się wzajemnie hamują)

1. Jakie czynniki wpływają na podział parlamentów na jednoizbowe i dwuizbowe?

Parlamenty mogą być: unikameralne (jednoizbowe), bikameralne ( dwuizbowe). Wpływ na ten podział ma najczęściej:

1. Tradycja

2. Forma państwa – unitarne, złożone (w federacjach bikameralne)

3. Wielkość państwa (dużymi łatwiej zarządzać gdy są dwie izby)

4. Aktualne potrzeby

1. Sposoby wyboru (formowania) izb drugich parlamentów. Dlaczego taka różnorodność?

Izba druga może pochodzić:

• Z wyborów powszechnych

• Na zasadzie delegacji z części składowych państwa (federacji) np. Niemcy

• Z mianowania

Różnorodność w wyborze izb drugich zastosowano po to, żeby odzwierciedlić wielość płaszczyzn życia wspólnotowego. Inny sposób tworzenia izb drugich może ograniczać wszechwładzę większości w izbach pierwszych.

1. Czy zmodyfikowany parlament jednoizbowy jest lepszy od dwuizbowego?

2. Co przesądza o silnej lub symbolicznej roli głowy państwa?

O silnej lub symbolicznej roli głowy państwa przesądza typ systemu politycznego, w republikach prezydenckich rola głów państw jest dominująca, w republikach parlamentarnych i nowoczesnych monarchiach – reprezentacyjna i symboliczna, pozbawiona większego wpływu na rządzenie.

1. Jak mogą być wybierani prezydenci i jaką ponoszą odpowiedzialność?

Prezydenci wybierani mogą być przez naród, przez parlament, bądź przez specjalny konstytucyjny organ. Prezydenci z reguły nie ponoszą odpowiedzialności politycznej ani przed narodem, ani przed parlamentem. Ponoszą natomiast odpowiedzialność prawną, za naruszenie konstytucji.

1. Zadania rządów i problem ich odpowiedzialności.

• Wykonuje ustawy (najważniejsza budżetowa),

• Kieruje całą administracją

• Może tworzyć prawo (inicjatywa ustawodawcza)

• Dba o bezpieczeństwo państwa

• Prowadzi politykę zagraniczną

Za prowadzenie polityki odpowiada przed parlamentem(system parlamentarny), prezydentem(prezydencki) prezydentem i parlamentem(mieszany) Członkowie ponoszą odpowiedzialność prawną.

1. Jakie warunki sprzyjają efektywnej pracy rządu?

Efektywnej pracy rządu służy jego powstanie w oparciu o jedną partię która ma ponad 50% mandatów w parlamencie, lub powstanie w oparciu o większościową koalicję dwu lub więcej partii. Rząd mniejszościowy nie jest efektywny, bo musi zabiegać ciągle o głosy potrzebne do uchwalenia ustaw.

1. Rząd parlamentarny (postaci) i pozaparlamentarny.

Rząd parlamentarny ma trzy postaci: rząd powstały w oparciu o jedną partię, która ma ponad 50% mandatów w parlamencie,; rząd koalicyjny, skonstruowany przez większościową koalicję dwu lub więcej partii; rząd mniejszościowy, który nie jest utworzony na podbudowie większości parlamentarnej, ale konfiguracja polityczna pozwala mu przez jakiś czas działać.

W warunkach niekorzystnych, w obliczu niemożności sformowania większości w parlamencie, aby pokonać kryzys polityczny powoływane są często gabinety pozaparlamentarne tak zwane rządy fachowców.

1. Co w praktyce oznacza niezawisłość i niezależność sędziów i sądów?

W demokratycznych państwach sądy muszą być niezależne, a sędziowie niezawiśli, co oznacza że podlegać mają tylko ustawom.

1. Jakie zadania mają do spełnienia sądy?

Sądy chronią bezpieczeństwo publiczne, walczą z przestępczością a także kontrolują decyzje administracyjne i zgodność ustaw z konstytucją.

1. Wpływ sądów na skuteczność systemu politycznego.

Jest to mniej widoczna władza ale mająca ogromne znaczenie dla zabezpieczenia całego systemu rządów. Jest ona niezwykle ważnym czynnikiem stabilności państwa i w zasadzie przesądza o efektywności lub nieefektywności realizowanego systemu politycznego.