Czwiczenia 1
Budowa układu rozrodczego samca
Na 5 zajeciach kookwium + jedno pytanie z wykładów
Potem z chrzanowska tez kolo na koniec
Zmniejszajace się jadra jako przystosowanie do lotu. Nsieniowody uchodzą do stejku
Lewe często jest większe
Jądra:
Okrywa je blona biaława
Miąższ jadra stanowią mocno spetlone kanalikie plemnikotworcze-> kanaliki sieci jadra ->, przechodzą w kanaliki wyprowadzające, nie ma podzialu na zraziki jak u ssakow,
Wielowarstwowy nabłonek kanalikow plemnikotwórczych
Komork w roznycm stadium spermatogenezy – spermatogonie, spermatocyty I rzedu II rzedu, spermatydy, Plemniki,
Komórki sertoliego –funkcje podporowo odżywcze
Komórki srodmiazszowe leydiga – funckje gruczolu wydzielania wew, androgeny
Najądrza
Ma lrawedzoacj [rzysrodkowych jader kanaliki wyprowadzające lacza się tworzyac niewielkie twory odpowieadace najadrzom ssaczym
Tu plemniki osiagaja dojrzalosc fizjologiczna
Nasieniowody
Bardzo dobrze rozwinięte u ptakow
Długie cienkie spetlone przedowy
Uchodzą do srodkowej części steku
Końcowy odcinek rozszerza się w amupłki nasienne
Biegna przy moczowodach
Narzad kopulacyjny
U ptakow grzebiących 2 brodawki wzdłuż których przebiega rynienka nasienna
U ptakow wodnych nazywamy to praciem – czesc wewnetrzna – podstawa pracia sluzy do zakotwiczenia się w kloace samicy; czesc zew – wysuwa się z kolaki podczas kopulacji skrekcona slepo zakonczona rura ze spiralnych rowkiem tworzącym rynienke nasienna
CW 3/4
Pobieranie Nasienia od ptakow użytkowych, niezbędny sprzet, ocena nasienia.
Po co pobieramy nasienie :
Do oceny
Przechowywania
Sztucznego unasienniania
Tworzenie banków genow mrożonego nasienia- zachowanie genów rasy
Metody rozmnazania ptactwa domowego:
Krycie naturalne
Liczba kopulacji uzalezniona od popędu płciowego – u samca objawia się checia do wspinania się na kurke, u samicy objawia się tym ze toleruje samca, nie odgania go, podnosi ogon, wynicowuje czesc pochwowa jajowodu, u kur trwa to kilka sekund u kaczek pimowych już kilka minut, jest wiec zależne od gatunku
Sposoby krycianaturalnego:
- Wolne
-haremowe - a 1 samca kilkasamic, stosowane w fermach zarodowych, jednym z odmian jest kojarzenie wielokrotne czyli w jednym sezonie wielokrotnie wymieniamy samca.
-u kur 1:10-14
-kaczka pekin1:5
-Gesi1:4
-strusie 1:2-3
-kaczka pizmowa1:4
Krycie dozowane (z ręki), samice utrzymywane w stadku, samce w osobnych klatkach, wpuszczamy samice do klatki samca w wybranym terminie, duzy nakład pracy, dokładna kontrola terminow krycia, rzadko stosowane
Sztuczne unasiennianie
Pobieramy, oceniamy, wprowadzamy do samicy (tam może przetrwać kilkanaście do kilkudziesięciu dni)
Jeden samiec pozwala na pokrycie u kur 100 samic,
Aspekty hodowlane :
- np. u indukow selekcja w kierunku powiększenia klatki piersiowe doprowadzila do tego ze przy kryciu naturalnym samiec może polamac samice bo jest tak wielki,
- w krzyżowaniu międzygatunkowym bo kryc naturalnie się zbytnio nie chcą, np. mieszance kaczor piżmowy – kaczka pekini daje mieszance dobrze umięśnione ale o malej zawartości tuszczu
-mozliwosc uzyskania dużej ilości potomstwa po cennym samcu
-szansa oceny zdolności rozpłodowej samcow na podstawie oceny jakości nasienia
Aspekty technologiczne:
- zastosowanie w systemie klatkowym gdzie samce siedza w swoich klatkach wiec technicznie jest możliwa tylko inseminacja
Aspekty ogólnobiologiczne:
- możliwość przechowywania nasienia – w stanie zamrozonym przez dluzszy czas -196C
- w stanie ciekłym w specjalnym rozrzedzalniku do 48h
-znaczenie przy ginących rasach, gatunkach ptakow poprzez wymiane puli genowej bez konieczności zmiany meijsaca bytowania ptakow
-tworzenie banków nasienia
- zapobieganie chorobom przenoszonym w czasie aktu krycia
Poziom zapłodnienia po sztucznej inseminacji zależy
Intensywności niesnosci
Wieku samicy
Pozycji jaja w jajowodzie
Miejscia zdeponowania nasienia w jajowodzie
Czestotliwosci unasienniania
Jakości nasienia (czystość koncentracja, udział lemnikow prawidłowych zywych, zależnej od techniki utrzymywania samcow i tehcniki pobeirania nasienia)
Powszechnie sosowane metody unasieniania samic:
Do wynicowanego jajowodu – u drobiu grzebiącego najczesciej
Palpacyjna – u ptactwa wodnego
Przy uzyciu wziernika – już rzadko stosowane
Inseminacja dopochwowa
Inseminacja domaciczna
Technika unasieniania drobiu:
Odpowiednia dawka inseminaacyjna – znając objetosc i koncetracje nasienia możemy je odpowiedni rozrzedzić najczęściej 1:1 ale nawet 1:4
Rozrzedzanie nasienia (rozrzedzalniki odpowiednia dla gatunku) jest korzystne ponieważ wydluza przyzywalnosc plemnikow in vitro, umozliwia dokładniejsze dozowanie dawek nasienia
Można do rozrzedzalnika dodac antybiotyku w celu zabicia flory bakt
Rola rozrzedzalnikow:
Dostarczanie energii
Ograniczanie zmiany odczynu nasienia
Utrzymanie odpowiedniego cisneinia osmotycznego
Uzyskujemy odpowiednia koncentracja plemnikow ale tez zmniejszamy stężenie produktów ich przemiany materii co prowadzi do utrzymania dobrego pH co prowadzi do dobrego cisneinia ot co
Unasienianie nasieniem swiezym należy wykonać do 30 minut po pobraniu i po zniesieniu jaja przez kure!
Dawka inseminacyjna – ilość plemnikow wprowadzonych do układu rozrod, samicy zależy od:
Gatunku ptaka
Koncentracja plemnikow
Czestotliwosci unasienniania
Przyjmuje się ze w dawce powinno znajdować się ok 100 mln plemnikow dla drobiu grzebiącego i 40-60 mln dla wodnego
Unasiennia się kury co 7 dni, indyczki co 7-14 dni, kaczki gesi co 5 dni
Sposób utrzymania samców
- zależy od tego czy sa agresywne wobec siebie np. bazantow ?? nie można, kaczek tez nie, w wypadku indykow utrzymujemy małymi stadkami,
Pobieranie nasienia
-masaz grzbietowo brzuszny – jednoczeny masaz grzbietu (od ledzwi w kierunku kolaki) i podbrzuszka (koguty , indory, gasiory, kaczory z wyjątkiem piżmowych, perliki, bażanty)
-metoda stymulacji samca przez samice – wykorzystanie naturalnych odruchow samca na samice – kaczka piżmowa, przepiórki, strusie
-elektroejakulacja – impulsami pradu elektrycznego pobudzalo się ośrodek ejakulacji
Jak ptaszek zaczyna wiwijac ogonem przy kryciu naturalnym to znaczy ze będzie triiiiiiiiiiiiiiiiiiiskał zaraz
Jakość nasienia zależy od:
Gatunku
Wieku
Rasy/linii
Stanu fizjologicznego
Wlasciwossci osobniczych
Warunków środowiskowych – zywienia, programu sieetlnego, warunków mikroklimatycznych
Techniki pobierania nasienia
Czestotliwosci pobierania
Ocena nasienia:
Makroskopowa
Objetosc, konsystencja , barwa – białawe powinno być, nie żółte
Mikroskopowa (labolatoryjna)
Koncentracja plemnikow
Liczba plemnikow w ejakulacie
Obraz morfologiczny – z uwzględnieniem form prawidłowych, zdeformowanych (zywych) i martwych
Ruchliwość- masy plemnikow jak i pojedynczych komórek
Przezywalnosc
Odczyn pH
Ciśnienie osmotyczne
Testy biochemiczne
Koncentracja oceniana metoda gemocytometryczna (komora thoma)
X = a*4000*200/80
a-liczba plemnikow z 5 duzych kwardatow (80 malych)
4000-mmiano
200-rozcienczenie
80-liczba kwadratow
Objętośc ejakulatu i koncentracja plemników
| Gatunek | Objetosc ml | Koncentracja x10^6/mm^3 |
|---|---|---|
| Koguty niesne | 0,5 | 3,3 |
| Koguty mięsne | 0,8 | 5 |
| Indyki0,4 | 0,4 | 8 |
| Gesi | 0,4 | 0,7 |
Dokładnei tej tabeli nie będzie wymagać na kole.
Ruchliwość – stolik Blooma – rodzaj szkiełka podstawowego do ogladnia nasienia w 3 roznych warstwach
1pkt - 1-20% plemnikow o prawidłowym ruchu itp. – skala 5 pukntowa
2pkt 20-40%..
Budowa plemnika:
Akrosom, główka, szyjka,wstawka, czesc główna witki, czesc koncowa witki
Przechowywanie nasienia:
Przechowywanie nasienia w stanie zamrozonym
Etap I – Rozrzedzenie nasienia rozcieńczalnikiem Etap II Ekwilibracja nasienia ze srodkiem krioochronnym – (żeby krystalizujaca się woda go nie rozdarła ) czas 5 minut po dodaniu srodka kiedy nasienie wsadzamy do lodówki i poddajemy działaniu srodka Etap III Proces zamrażania i rozmrażania nasienia
Środki krioochronne :
Srodki drobnocząsteczkowe – przenikające przez blony plazmatyczne (glikol etylenowy, Dma,DMF,DMSO,)
Srodki drobnocząsteczkowe, nieprzenikające przez blony (polivinyl pyrolidonu, glikol polietylenowy)
Metoda słomkowa:
Zamrazanie metoda szybka : od4C do -140C z predkoscia 60C /60C, romzrazanie w temp 60C przez 2-3 sek –
Metoda wolna : od 4 do – 20 1 C/min a następnie od -20 d0 -80 z pred 50c/min rozmrazanie w temp 0.5C przez 3 min
Przez bezpośrednie wkraplanie nasienia na powierzchnie ciekłego azotu - metoda kropelkowa
CW 6
Struś afrykański
Struś czarny – wykorzystywany dzisiaj w warunkach fermowych
W chylku 19w żeby uzyskac pióra zaczeli krzyzowac strusia polnocno z poludniowoafrykanskim i trochę z syryjskim (obecni wymarły)
Krzyzywania te daly początek strusiowi afrykanskiemuu czarnemu. (struthio camelus domesticus).
Samiec tułów upierzony koloru czarno białego – tym kolorem zwabia samice,
Samica upierzenie szaro-brazowe, mniejsza od samca.
Wysokosc samcow do 2,7m, masa ciala przekracza 150-160kg, Samice do 2m, masa 110-120.
W warunkach naturalnych dojerzwaja nawet 4 lata, w warunkach fermowych 2-3 lata, Nie posiadaja gruczolu kuprowego, glowa, szyja i nogi nieopierzone. Noga zakonczona dwoma palcami.
Blisko jedna trzecia wyskokosci stanowi szyja, zbudowana z 19 kregow,
Dziob jest szeroki i plaski, dwa nozdrza, niezbyt twardy – nie sluzy do ataku czy obrony.
Doskonale rozwinięty wzrok, widza a 3 km, Jedna gałka oczna wazy 60g, dalekie i szerokie pole widzenia.
Srednica oka 5cm, zaopatrzone w błonę mrużna – przykrywa galke oczna i chroni w niesprzyjających warunkach atmosferycznych przed kurzem i piaskiem.
Dobrze rozwinięty sluch,, szeroki otwor słuchowy, slabo rozwinięty wech i smak
Tryb zycia
Na wolności jest zwierzęciem stadnym (poza sezonem reprodukcyjnym), zyje w rodzinach i gromadach przez caly rok.
Poligamiczne – jeden samiec przyporządkowuje kilka samic (3-4) w warunkach fermowych 1-2. Jedna z nich jest samica dominujaca, a pozostale towarzyszące – stja nizej w hierarchii haremu samca.
Miejsce na gniazdo wybiera samiec, w warunkach fermowych tez tak może być.
Nieśnosc w warunkach nat, od kilku do 15 jaj. W warunkach fermowych ok 40 – 7 letnia samica, im starsza tym więcej jaj. Mogą nawet ponad 100
W nocy jaja wysiaduje samiec, a w dzień samica(natural). W warunkach fermowych jaja sa podbierane z gniazda i inkubowane,
Rozwoj embrionalny zarodka trwa 42 dni.
Podstawowym pokarmem w naturze jest dość uboga roslinnosc trawiasta, strączkowe rosliny, larwy simaki jaszczurki, male ssaki, nasionami,
Nie maja wola,
Populacja w Polsce ok 7tys osobnikow stado podstawowe (150 ferm)
Miesko skory jaja, piora tłuszcz, - wszechstronne wykorzystanie
Od jednego doroslnego ptaka o wadze 95 otrzymamy:
30-43 kg miesa, 1,2 – 1,4m^2 skóry, 0,9-1,7kg piór, 4-5kg podrobow jadalnych, 5-7kg tłuszczu
MIeso strusia
Niski poziom tłuszczu, cholesterolu38-58mg/100g, 1-2%tluszczu, wysoka zawartość zelaza, struktura i smak młodej wołowiny,
Odchow brojletow 9-12-14 miesiecy masa 95-100kg
Uzycie ok 4 kg paszy/1kg przyrostu, dzienny przyrost ok 300g
Skóra
Wytrzymała, odporna na działanie wody, konkurencyjna,
Jakosc skory porownuje się z jakoscia skory słonia i krokodyla.
Tłuszcz
Po uboju 5-7 kg, u ptakow otłuszczonych 14-16 kg, jest cennym zrodlem kwasow tłuszczowych omega 3-6-9, dobrze nawilza, bakteriobójczy, rozgrzewający, wykorzystuje się go do produkcji pleju, masci, kremow nawilzajacych.
Pióra
Najlepszymm okresem pozyskiwania jest 14-16 miesiac,
Najcenneijsze piora biale, wystepujace na skrzydłach i ogonie samcow, 1g piór – 1000zl (jedno pioro – ok15 zl)
Pozostale piora maja właściwości elekstrostatyczne wiec sa wylorzystywane w optyce.
Jaja
Wyleegowe – masa 1600-1800 g
Konsumppcyjne 1100-2300g
Grubosc skorupy jaja wynosci 2-3 mm, srednia dlugsci jaja wynosi 155,5mm a szerokość 128,6mm
Jajo strusie o masie 1650g zawiera ok 1000g bialka, i 320 gram zoltka
Niesnosc młode 20-30 szt
Szczyt niesnosci 7-11 rok zycia (60-100-130 jaj)
Niesnosc przez 40 lat
Okres niednosci w Polsce od lutego do września/października
Strusie niosa jaja w cyklach po 18-20 jaj- jajko co drugi dzień wiec tylko trwa procej tworzenia
Miedzy cyklami przerwa 8-10 dni,, od strusia można uzyskac 2-6 cykle nośne.
Grubość skorupy – 3mm????????
Jajo strusie formuje się 44-48 godzin
Lęgi – komora legowa 39 dni,
Komora klujnikowa 3 dni
%zapłodnienia 60
%wylegu z jaj nalozonych 50-55
%wylegu z jaj zapłodnionych 70-82
Jednym jajem można nakarmić 8-10 osob przy czym ugotowanie na miękko trwa 45 minut a na twardo prawie 90, udział cholesterolu zbliżony do jaja kurzego
Zywienie
Dwka pokarmowa dla jednego strusia w ciągu dnia
2-3kg zielonki
30dkg siana
30dkg marchwi
2kg mieszanki treściwej
Chetnie jdza lucernę , kukurydze zielona, liscie burakow, kapustę, rzepak, gorczyce, kiszonki z tych roślin.
Z pasz treściwych owiec, kukurydze, pszenice, soja,
Wybiegi do 3 miesiaca zycia 5-10m^2 30-35 ptakow w grupie
6-8 msc 50-100m 25-28 ptakow w grupie
Wybiegi obsiane trawa i lucerna
Dla pary – 800-1000m^2 w okresie reprodukcyjnym
CW 7
Przepiórki
Kierunku użytkowania
Przepiórka zwyczajna, chinska, JAPOŃSKA – hodowana w Polsce
Chinska w hodowli amatorskiej
Male rozmiary i niska masa ciala 100-200g umozliwia chow klatkowy w małych pomieszczeniach
Wysoka niesnosc w jednym cyklu średnio 262 jaja
Krotki okres dojrzewania płciowego 5-6 tyg
Krotki okres inkubacji jaj pozwalający na uzyskanie 4-5 pokolen w ciągu roku tym samym dużej rotacji pokoleń
Niewielkie koszty utrymania na które skladaja się przede wszystkim male zużycie paszy 25-30 gram dziennie
Masa ciała 110-120 gram – samce
150-160 – samice
Pokrój:
Dlugosc ciala 17cm
Wysokość 9cm
Grzbiet lukowato wygięty – garbata
Poczatek niesnosci 6 tydzien zycia
Niesnosc poczatkowa do 90 jaj/100 dni
Do 300 jaj przez 10-12 mies
Czas tworzenia jaja 16-17 h
Poziom niesnosci 80%
Masa jaja 8-11g (masa jaja stanowi 6%masy ciała)
17 godzin swiatla w okresie niesnosci (zaczyna się od 14,5)
20-22 stopnie C
Mięsny kierunek użytkowania – przepiórka faraon
Miesnei piersiowe stanowią ok 30%masy tuszki
Obsada 40-50 szt/m
Masa ciała samca 160-180g
Samica 250g
Upierzenie indentyczne jak u japońskiej
Ubój po 6-7 tyg odchowu
Rocznie 8-10 rzutów brojlerów
Ubój młodych nadliczbowych kogutków
Ubija się w 7 tyg i karmi tak jak te hodowlane, przy uboju starszych po niesnosci podaje się pasze wysokoenergetyczne żeby poprawić otłuszczenie.
Cechy charakterystyczne przepiorek
Szybki okres dojrzewania
Wysoka niesnosc
Male wymagania srod
Niski koszt utrzymania
Stado rodzicielskie standard:
Ptak poligamiczny
Dojrzalosc plciowa 6 tydzien
Dobor ptakow
Stosunek plci 1 samcow do 4/6 samic
Masa jaja 8-11g
Parametry lęgu
Okres inkubacji jaj 17-18 dni, w 14 dobie do klujnika, temp 37,6-17,7 w legowej, 37,5 w lujniku, obracanie w legowej co 60min
System chowu
Klatkowy:
Obsada 40 szt/m^2 podlogi klatki
Klatka z materiałów ocynlowanych
Wysokość 20-25 cm
Sciany ażurowe, wykonanie z siatki drucianej
Podłoga rusztowa o oczkach siatki lub szczelinach nie większych niż 1 cm
Ruszty zawieszony pod katem (w klatkach dla niosek) umozliwiajacym toczenie jak na zewnątrz klatki i zatrzymaniu w rynnowym wygięciu
Szuflady kałowe wykonane z plastiku lub zywic epoksydowych (blaszane szybko korodują)
Karmidła umiejsciowione na zewnątrz klatki (0,4cm karmidła / szt)
Warunki w chowie przepiorek
30C – pierwsze 3 dni zycia
26-28 do pierwszego tygodnia
22-24 drugi tydzień
20-22 po 4 tygodniu do końca zycia
Dorosła przepiorka zjada ok 25-30 g paszy i 40 ml wody
1-7 dzien ok 2.5 g/szt/dobre
8-28 dzien 12 gram dziennie
CW 9
Kuropatwy i bażanty łowne
Kuropatwa – duzy osiadly ptak z rodziny kurowatych, zamiszkuje cala europe i azje srodkowa.
Rdzawoczerwone upierzenie na czole, wokół oczu i podgardlu.
Wymiary:
29-35 cmdlugosci
52-57 rozpietosc skrzydel
Waga ok 350-450 g
Rozród:
W końcu zimy – lity-marzec, kurpatwy roznijaja stado na pary, które obierają sobie rewiir bytowania i tej ostoi bronia rpzed inna para
W maju-czerwcu kura sklada 10-15 jaj o masie 15 g a czasem więcej, w gnieździe na ziemi na której wyszukuje male wglebienie, najczesicje na lace lubw polu zasianym konczyna, rzepakiem znozem itp., a następnie wysciela je trawa, młode kury znosza więcej jaj a stare mniej. Wysiadywanie jaj ok 24 dni, jaja koloru liwkowobrunatnego, Obydwoje rodzice sa troskliwi
Piskle sa od razu samodzielne, już w drugim tygodniu zycia potrafią latac,
Pelna dojrzlaosc osiagaja po 5-6 msc
Kuropatwy spedzaja noc na zmieni gdzie w nizebyt dobry ukryciu spia calymi stadkami, sa jednak czujne, zeruja w dzień
Tryb zycia kuropatw:
Z wyjątkiem okresu legow zyja gromadnie,
Stad tworzy para starek (rodzice) i młode a wiec jedna bilogoiczna rodzina, przewodzi zwyke kura, nad bezpieczeństwem czuwa kogut
Czasem później jesienią 2-3 stadka lacza się w jedno
Sa to ptaki osiadłe i bardzo przywiązane do obranego miejsca dlatego tez w zasadzie od wiosny do jesieni a nawet w zimie można je spotkać stale w jednym miejscu
Kuropatwa bytuje najchętniej na suchych polach uprawnych, przeplatanych małymi laskami, krzakami,
W terenie pagurkowytaym przebywają zawsze na polach nizej polozonych
Wczesna jesienią kuropatwy najczęściej przebywają w ziemniaczyskach i bruaczyskach,
Zywi się glownie nasionami chwastów, traw, ziol, owadami chrząszczami, gasiennicami, jagodami, jedza również zieleninę a wiec male listki, kapustę, koniczyne,
Bardzo młode ptaki wyszukują przedewszystkim owady
W zimie kuropatwy zyja oziminami zboz i esli pokrywa sniegu jest zbyt wysoka, gloduja
Powod wachan liczebności populacji:
- likwidacja zadrzewien i zakrzwien polnych
Rozwój mechanizacji i chemizacji rolnictwa
Presja drapieznikow skrzydlatych i naziemnych
Gatunek łówny, bardzo smaczne mieso
Formy ochrony:
- prowadzenie hodowli wolierowaej
-introdukcja
-ograniczenie odstrazalu ptakow
Objecie czasowwa ochrona
Stosowanie odpowiedniej techniki sianokosów i zniw
Obecnie populacjia liczy ok 380 tys szt
Hodowlane ptaki utrzymywane sa w tzw wolierach
-pomieszenie pokryte zlomianym dachem i wyścielone sciolka z kepek wrzosu, po epwnym czasie samica sklada jaja które zabiera hodowca,
Bażant łowny
Jest gatunkiem azjatyckim o szerokim obszarze rozprzestrzeniania
W Europie twaorzy populacje aklimatyzowana
Gwałtowny spadek populacji i niemalże całkowity zanim w niektórych regionach polski po wojnie
Po zakończeniu wojny PGr-y zaczely prowadzic hodowle bażanta chroniąc go przed wyginieciem
Prowadzili hodowle polotwarta, polegala glownie na zapewnianiu bażantom dogodnych warunków nie tylko podczas zimy
W Polsce bażant lowny był zawsze ptakiem popularnym i wystepujacym w srodowisku naturalnym
Aktualnie hodowla sprowadza siędo 3 galezi
- hodowla hobbystyczna
- hodowla na produkje materialu do introdukcji lowisk
- masowa hodowla w celach gastronomicznych
Pokroj koguta
Dlogosc 90 cm, z czego ogon 34-45
Glowa i szyja zielona z metaliczny poluyskiem oraz dwoma małymi czubkami
Wokół oczu naga czerwona skora
Na czyi biala obroza o roznej szerokości
Biotop:
Tereny wilgotne podmokle otoczone suchymi lasami
Zarosla nadrzeczne
Trzcinowiska stawow i jezior
Nieduzo kompleksy stawow i jezior
Kepy krzewow, niewielkie laski,
Pokarm:
70-130 g pożywienia dziennie (7-10% masy ciala)
Skład zmienia się zaleznie od pory roku, wieku:
Do kilu tyg – glownie owady
11-12 tyg 30% owady + rosliny
14-16tyg 3%owady + rosliny
Zywiac się owadami i ich larwami sa naturalnym sprzymierzeńcem w walce ze szkodnikami upraw
Masowo zjada stonke
Jedno krycie zapładnia kure na 2 -3 tyg
Toki zaczynają się od lutego, glownie marzec kwiecień
Koguty walcza ze sobą o partnerki dominujące gromadzą się wokół siebie stadko liczace ok 10 kur
1 samiec zapładnia od kilku do kilkunastu kur (rano)
Niesnosc – początek kwietnia, pierwsze jaja w dużym stopniu nie sa zapłodnione
Ganizdo na zmieni niezbyt stanrannie wyścielone, 12-15 jaj o masie ok 30 g
Samiec nie opiekuje się potomstwem
Po wylegu i wyschnieciu – opuszczają z matka gniazdo
Szybko i latwo ucza się wyszukiwac pokarm
Pod koniec 2 tyg podrfuwaja
Po 3 tygodniu nocuja na galeziach
W dobrych warunkach może zyc do 11 lat
Dymorfizm płciowy w 5-6 tyg
Smiertelnosc i zagrozenia – niebezpieczeństwo chorob wzrasta wraz ze wzrostem liczbnosci populacji
-choroby zakazne
- choroby niezakazne – niedobory skład pok, kanibalizm, zatrucia związkami chemicznymi,
-mechanizacja rolnictwa
Drapieżniki
Upadki piskląt i mlodzeizy do 60%
Zamiranie zarodkow 1,4-14%