Przygotowanie do pobrania krwi:

Pacjent zgłasza się rano na czczo, po okresie nie przyjmowania pokarmów i płynów przez 12-godzin (można pić niewielkie ilości wody lub słabej nie osłodzonej herbaty, np. w celu przyjęcia leku doustnego; picie kawy jest niedozwolone).

Spożycie posiłku przed badaniem może zafałszować wyniki badania. Pacjent powinien być wypoczęty, badanie nie powinno być poprzedzone większym wysiłkiem ani stresem. Jeśli lekarz prowadzący nie zaleci inaczej, pacjent powinien przyjmować leki jak zazwyczaj. W związku z wykonywaniem niektórych analiz krwi, może istnieć konieczność przestrzegania określonej diety przez kilka dni przed badaniem. Zalecenia w tym względzie są ustalane indywidualnie z lekarzem prowadzącym.

Zabezpieczenie miejsca po pobraniu krwi

Po pobraniu krwi w miejscu wkucia należy docisnąć wacik.
Ręka powinna być trzymana powyżej ramienia w pozycji wyprostowanej, co powoduje zapadnięcie się żyły i zapobiega krwawieniu do tkanek. Miejsce wkucia powinno zostać uciskane przez kilka minut nie odrywając wacika od miejsca pobrania krwi.
Jeżeli pacjent nie otrzyma odpowiedniego ucisku naczynia żylnego, pojawi się siniak.

Badania do których pacjent musi być bezwzględnie na czczo:

•  insulina

• C peptyd

• profil lipidowy

Badania  do których wskazane jest, aby pacjent był na czczo:

• wymazy z górnych dróg oddechowych

• biochemia

• koagulologia

• hematologia

Badania do których pacjent nie musi być na czczo:

• serologia

• alergologia

• wirusologia

• immunodiagnostyka

• markery nowotworowe

• Pobierać na czczo z uwagi na zmiany po posiłku wyników takich badań jak: glukoza, test tolerancji glukozy, insulina, peptyd C, parametry gospodarki lipidowej (TG, HDL), żelazo, fosfor, kortyzol, kwas foliowy

• Pobierać rano z uwagi na rytm dobowy: żelazo, fosfor, potas, cynk, miedź, kortyzol, aldosteron, prolaktyna (ale nie wcześniej niż 2-3 godz. po przebudzeniu), FSH, LH, TSH, hormon wzrostu, PTH, Testosteron, 17-OH-progesteron, DHEA.

• Zalecane pobieranie rano, na czczo: parametry koagulologiczne (PT, APTT, fibrynogen), magnez, wapń, mocznik, kreatynina, kw. moczowy, prolaktyna, białko całkowite, bilirubina, AST, ALT, ALP, LDH, morfologia krwi obwodowej, OB.

Gazometria:

W celu wykonania gazometrii pobiera się niemal zawsze krew tętniczą, lecz w niektórych przypadkach, na przykład u niemowląt, używa się krwi pobranej z pięty. U noworodków krew może być pobrana z żyły pępowinowej. Ponieważ krew tętnicza rozprowadza tlen po organizmie a krew żylna transportuje końcowe produkty przemiany materii do płuc i nerek, wyniki gazometrii we krwi tętniczej i żylnej będą się różnić.

Próbkę krwi tętniczej pobiera się zazwyczaj z tętnicy promieniowej w nadgarstku (po wewnętrznej stronie nadgarstka, poniżej kciuka, tam gdzie mierzy się puls). Przed pobraniem krwi wykonuje się badanie krążenia zwane testem Allena, mające na celu sprawdzenie prawidłowości krążenia krwi w nadgarstku. Test polega na uciśnięciu tętnicy promieniowej i łokciowej a następnie zwalnianiu ucisku w celu zaobserwowania powrotu krążenia w dłoni. W przypadku, gdy powrót krążenia nie następuje w prawidłowym czasie, test wykonuje się na drugim nadgarstku. Krew można również pobrać z tętnicy ramieniowej w łokciu lub tętnicy udowej w pachwinie (pobranie krwi z tych miejsc wymaga specjalnego przeszkolenia i zazwyczaj wykonywane jest przez lekarza).

U noworodków, które bezpośrednio po urodzeniu mają trudności z oddychaniem, krew pobrać można jednocześnie z tętnicy oraz żyły pępowinowej i wykonać badanie w obydwu materiałach. 

Po pobraniu krwi tętniczej pacjent zostaje poproszony o uciskanie miejsca nakłucia przez co najmniej pięć minut. Ponieważ krew tłoczona jest przez tętnicę, krwawienie ustaje dopiero po dłuższym czasie. U pacjentów przyjmujących leki rozrzedzające krew lub aspirynę może to trwać nawet 10 - 15 minut. Osoba pobierająca krew oceni, czy krwawienie już ustało i założy opatrunek na nadgarstek. Opatrunku takiego nie należy zdejmować przez mniej więcej godzinę. 

Pobieranie szpiku kostnego

 BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Badanie krwi obwodowej, tj. pobranej z naczynia krwionośnego (morfologia, badanie układu krzepnięcia).

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Nie ma specjalnych zaleceń dla dorosłych. W przypadku badania małych dzieci zaleca się przed badaniem podanie środków uspokajających według zalecenia lekarza. Ponadto dzieci ze względu na możliwość wykonania biopsji w znieczuleniu ogólnym powinny być na czczo.

Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym.
Przy badaniu dzieci może zaistnieć konieczność znieczulenia ogólnego

OPIS BADANIA
Pacjent układa się w pozycji - zależnie od miejsca, z którego będzie pobierany szpik kostny - na wznak lub na brzuchu. U osób dorosłych miejscem, z którego najczęściej pobiera się szpik jest grzebień talerza kości biodrowej (ryc. 16-4) lub mostek, a u dzieci wykonuje się biopsję również kości piszczelowej i trzonów kręgów lędźwiowych.

Ryc.16-4 Pobieranie szpiku z talerza kości biodrowej (kolca biodrowego tylnego górnego)

Badający odkaża skórę okolicy wykonywania nakłucia spirytusem i jodyną. Następnie, dokładnie w miejscu, w którym będzie przeprowadzona biopsja szpiku, nakłuwa cienką igłą (zwykle kilka razy) tkankę podskórną oraz okostną (silnie unerwioną czuciowo błonę pokrywającą kość), podając ze strzykawki środek do znieczulenia miejscowego (np. lignokainę). W trakcie znieczulania okostnej pacjent może odczuwać niewielki ból. Po kilku minutach (czas potrzebny do znieczulenia tkanki podskórnej i okostnej) badający wprowadza do jamy szpikowej specjalną igłę biopsyjną, która posiada ogranicznik chroniący przed zbyt głębokim wprowadzeniem igły do jamy szpikowej. Po upewnieniu się, że koniec igły biopsyjnej znajduje się w jamie szpikowej wyjmuje z niej zatyczkę (element ten zamykał światło igły podczas ruchu nakłuwania) i dołącza strzykawkę. Poprzez cofnięcie tłoka strzykawki wytwarza się w niej podciśnienie i miazga krwiotwórcza przedostaje się do jej wnętrza. Moment zasysania (aspiracji) miazgi jest bolesny, lecz trwa bardzo krótko. Ból ten pacjent może znacznie zmniejszyć poprzez głębokie oddychanie. Po pobraniu miazgi krwiotwórczej (około 0,5 ml) do strzykawki, badający odłącza ją od igły punkcyjnej, a jej ujście zamyka ponownie zatyczką, po czym zdecydowanym ruchem usuwa igłę z ciała pacjenta. W miejscu wprowadzenia igły pacjentowi nakłada się opatrunek uciskowy. Jeśli istnieje konieczność, zakłada się szew chirurgiczny w miejscu wprowadzenia igły. U małych dzieci istnieje konieczność wykonania biopsji szpiku kostnego w znieczuleniu ogólnym. Po zaaspirowaniu miazgi krwiotwórczej (około 0,5 ml) przenosi się ją do przygotowanego specjalnego szklanego naczynia. Następnie na odtłuszczone szkiełko podstawowe badający nakłada niewielką ilość uzyskanej miazgi szpikowej i rozprowadza ją cienką warstwą po prawie całej powierzchni szkiełka, sporządzając tzw. rozmazy. Po wysuszeniu i odpowiednim wybarwieniu rozmazy są poddawane ocenie pod mikroskopem. Niekiedy, badanie cytomorfologiczne jest uzupełniane o dalsze badania z zastosowaniem np. przeciwciał, bądź też wykonywane są specyficzne reakcje chemiczne.
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu.

Badanie trwa zwykle do kilkunastu minut

INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE

Przed badaniem

• Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna).

W czasie badania

• Wszelkie nagłe dolegliwości (np. ból).

JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Nie ma specjalnych zaleceń.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Krwawienie lub krwiak w miejscu wkłucia igły.
Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.

Pobieranie krwi na posiew:

Technika wykonania zabiegu

1. Osoba pobierająca krew powinna higienicznie umyć ręce.
2. Zacisnąć opaskę uciskową powyżej miejsca wkłucia.
3. Wybrać żyłę, z której pobrana będzie krew (fot. 3.).

Uwaga! Krew na posiew pobieramy zawsze bezpośrednio z naczynia. Nie należy pobierać krwi z cewników i kaniul naczyniowych (wyjątkiem jest diagnostyka bakteriemii odcewnikowej). Aby zminimalizować możliwość zanieczyszczenia, nie należy jednocześnie pobierać krwi do innych badań laboratoryjnych - ryzyko bakteriemii rzekomej!)
4. Nałożyć jednorazowe rękawiczki.
5. Zdezynfekować skórę w miejscu wkłucia gazikiem nasączonym alkoholem, wykonując koliste ruchy od żyły na zewnątrz (obszar o średnicy ok. 5 cm), i odczekać do wyschnięcia (fot. 4.).

Następnie w ten sam sposób zdezynfekować skórę roztworem jodyny i pozostawić na około 1 min do wyschnięcia (fot. 5.). Ponownie przetrzeć roztworem alkoholu i pozostawić do wyschnięcia.

Uwaga! Po dezynfekcji nie wolno ponownie dotykać miejsca skąd będzie pobierana krew.
6. Odkazić 70% roztworem alkoholu gumowy korek butelki z podłożem, a następnie gazikiem nasączonym roztworem jodyny (gazik ze środkiem dezynfekcyjnym pozostawić na korku do czasu jego nakłucia; fot. 8.).

7. Nakłuć żyłę igłą, a w momencie pojawienia się krwi w dreniku, wkłuć drugi koniec zestawu w korek butelki z podłożem (fot. 6. i 7.).
Uwaga! Jeśli nie powiedzie się pierwsza próba nakłucia żyły, przy podjęciu następnej próby należy zmienić igłę lub cały zestaw do pobierania.
8. Pobrać odpowiednią ilość krwi w zależności od typu podłoża.
Uwaga! Jeśli pobieramy krew w celu badania na obecność bakterii tlenowych i beztlenowych, w pierwszej kolejności należy pobrać krew do butelki z podłożem dla flory beztlenowej.
9. Zdjąć opaskę uciskową.
10. Usunąć igłę z żyły pacjenta i ucisnąć miejsce wkłucia suchym, jałowym gazikiem; założyć opatrunek.
11. Wyjąć igłę z korka i ponownie odkazić korek 70% roztworem alkoholu.