WYKŁADY HISTOLOGIA, CYTOFIZJOLOGIA I EMBRIOLOGIA

UKŁAD LIMFATYCZNY

Składa się z grasicy i szpiku kostnego (limfatycznych), szpiku kostnego, narządów obwodowych, limfocytów krwi i limfy. Limfocyty są głównym składnikiem układu limfatycznego, znajduje się praktycznie rzecz biorąc wszędzie. Jest ich 10^12. Układ ten rozwija się z mezodermy i mezenchymy, z wyjątkiem grasicy, której zrąb powstaje z endodermy. Układ chłonny to głównie naczynia chłonne, wykształcające się pod koniec 5 tygodnia. Rozwijają się w pełni aż do 14 r.ż. Okres porodu to nie jest okres zakończenia rozwoju. Od 14 do 20 roku następuje stopniowy zanik grasicy – metaplazja czynnościowa (tak samo się dzieje ze szpikiem) – tkanka chłonna na tłuszczową.

Grudki limfatyczne – posiadają część środkową (rozmnażania komórek – duża ilość cytoplazmy, limfocyty o dużych jądrach) i obwodową (bardzo Male limfocyty, silnie barwiące się o drobnych jądrach barwiących się jeszcze silniej – zbite ciemne struktury).

Migdałki – tworzą pierścień Val Dejera. Są oddzielone nabłonkiem od światła jamy nosowej i gardłowej, tworząc krypty zawierające komórki – gównie limfocyty B. Podniebienie – parzyste znajdujące się między podniebieniem miękkim, a łukami podniebienno-gardłowymi, pokryte wielowarstwowym nabłonkiem płaskim – nierogowaciejącym, 10-20 krypt. Językowe – jest ich kilka, pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, po 1 krypcie. Gardłowy – pojedynczy, znajduje się w tyle, nabłonek wielowarstwowy walcowaty urzęsiony. Często się powiększa, w przypadku kontaktu z drobnoustrojami. Jeszcze jest krtaniowy i trąbkowy – mniejsze znaczenie.

Krępki Peyera. Grudki limfatyczne skupione, zrąb stanowi tkanka łączna właściwa luźna, miąższ stanowią limfocyty T i komórek plazmatycznych, od strony światła jelita pokryte są nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym układającym się w charakterystyczną kopułę. Są w jelitach, odporność nieswoista.

Węzły chłonne – limfatyczne. Obwodowe narządy leżące w przebiegu narządow limfatycznych, otoczone torebką łącznotkankową z naczyniami limfatycznymi doprowadzającymi i odprowadzającymi. Zrąb zbudowany z tkanki łącznej właściwej luźnej, miąższ stanowią limfocyty, makrofagii, komórki plazmatyczne. Węzły chłonne na reakcje immunologiczną obrzmiewają. Różnie z nim bywa. Czasami wystarczy jedna duża infekcja, czasami się zmniejszają zaraz po przeminięciu czynnika patologicznego. Każdy ciąg limfatyczny przepływa przez węzeł chłonny. Składa się z części korowej (zatoki brzeżne, promieniste i grudki chłonne i pas przykorowy – tu są limfocyty i kom. APC) i części rdzennej (przedłużenie cz. korowej – zatoki rdzenne to przedłużenie zatok promienistych. Przedłużenie pasów zagęszczenia. Beleczki promieniste – przechodzą w beleczki rdzenne.) Makrofagi typy: zatokowe, welonowate, z barwliwą cytoplazmą (w centrach rozmnażania grudek chłonnych), brzeżne – w obrębie grudek chłonnych pod zatokami brzeżnymi, dendrytyczne – posiada wypustki w obwodem części grudek). Czynność tej struktury to udział w krążeniu limfocytów T i B. Udział w zjawiskach obronnych. Uruchamianie zjawisk immunologicznych (APCs) – Antigen Presenting Cells.

Węzły chłonne są również przedmiotem zmian w pewnych jednostkach chorobowych, np. zespół Di George’a – zaburzenia odporności – mieszana typu humoralno-komórkowego brak T-cell zone – cz. przykorowej, gdzie brakuje limfocytów T. Komórki o osłabionej odporności. Przy a-gammaglobulinemii – nie ma kom. limfocytów B (zamieniających się w kom. plazmatyczne). Brak limfocytów B i T – niemy, martwy węzeł jeżeli chodzi o reakcje immunologiczne. Takie osoby wymagają stałego dostarczenia gammaglobulin lub pewnej stymulacji, gdzie są jeszcze szczątki tych komórek.

Śledziona – narząd obwodowy – bardzo istotny, można jednak bez niej żyć. Często zdarzają się urazy komunikacyjne. Ma masę 100 – 200 g. Największe skupienie limfocytów w organizmie otoczona torebką łącznotkankową, od której w głąb narządu odchodzą liczne beleczki, zrąb stanowi tkanka łączna właściwa luźna, w miąższu znajduje się miazga biała i czerwona. Tam znajdują się różnie rozrzucone grudki chłonne. Komórki pręcikowe – dość ciekawe, kom. śródbłonka charakterystyczne od tego, że jądro jest prostopadłe do błony komórki i podłużne. Poza tym fibrocyty, makrofagi. Miazga biała to głównie grudki chłonne. Taką grudkę chłonną śledziony zaliczamy do cech specyficznych, po których bez wątpienia rozróżnimy śledzionę. Od t. śledzionowej – t. torebkowe – potem t. beleczkowe, sieć naczyń pędzelka, potem do zatok śledzionowych i w końcu do żył torebkowych i żyły śledzionowej. Czynność: eliminacja zużytych/starych erytrocytów, udział w recyrkulacji limfocytów T i B, udział w zjawiskach obronnych (fagocytoza przez makrofagi), uruchamianie zjawisk immunologicznych, miejsce dojrzewania płytek krwi i eozynofilów, produkcja tetrapeptydu – tufisyny, zwiększającej zdolność makrofagów i granulocytów krwi do fagocytozy, udział w przemianie lipidowej (wszystkie duże narządy limfopoetyczne biorą udział w przemianie lipidowej).

Grasica – centralny narząd limfatyczny. Miejsce powstawania limfocytów T (thymus). Dojrzewają w niej, drugim centralnym narządem limfatycznym jest szpik kostny – dojrzewają tam limfocyty B. Ulega stopniowemu zanikowi. Bierze udział w pobudzaniu procesu dojrzewania. Jak usuniemy ją przed 14 r.ż. następuje zanik o różnym stopniu limfocytów T, co z kolei powoduje zanik obwodowych narządów limfatycznych, a w następstwie niedobór obronnych możliwości organizmu i zgon.

Ma swoją torebkę. Wyróżniamy część korową i rdzenną. W cz. korowej wyróżniamy komórki podtorebkowe (barierowe) i nabłonkowe (kom. gwiaździste). W cz. rdzennej: kom. fagocytujące (palczaste), eozynofile grasicze (ciałka Hassala), komórki sześcienne, z migawkami, cylindryczne z migawkami, śluzowe, tworzą ściany częstych cyst grasicy. Przyswoić ich kształt i budowę.

Czynność różnicowanie, proliferacja i dojrzewanie limfocytów T, wpływa na tolerancję immunologiczną na własne antygeny, produkcja hormonów peptydowych (tymozyna, grasiczy czynnik surowiczy, tymopoetyna, tymostymulina). Ulega inwolucji – zanikowi. Pomimo zaniku grasicy, możliwa jest odpowiedź immunologiczna, gdyż wykształcają się limfocyty T pamięci. Zamiana jednej tkanki w drugą tkankę – metaplazja typowa dla układu chłonnego, układ siateczkowaty zamienia się w tkankę tłuszczową – tak samo się dzieje z wyrostkiem robaczkowym (migdałek przewodu pokarmowego) – jest narządem zanikowym.

Diagnostyka różnicowa – przeziębienie czy grypa? Wieczna diagnostyka. Należy przyswoić tę umiejętność, czyli odróżniania narządów, chorób, etc.

Inne narządy limfo poetyczne (MALT). Elementy składające się na granicy dwóch układów. W miejscu wnikania w kontakcie ze światem zewn. Skupiska w przewodzie pokarmowym (GALT) – kom. Peyera, kom. M, skupiska chłonne. Skupisko w układzie oddechowym (BALT). W skórze – SALT (kom. dendrytyczne, Langerhansa, keratynocyty, kom. śródbłonka).

Komórki M – znajdują się w ciągu przewodu pokarmowego, pochodzą z grupy APC. Są istotne z wielu powodów. Wciśnięte są pomiędzy enterocyty. Jeżeli dojdzie do stanu zapalnego jelita, dochodzi do obrzęku i enterocyty przykrywają kom. M. Jednak nie zawsze. Wiele preparatów bodźcowych powoduje, że kom. M nie mogą zareagować. Istotne przy leczeniu. Konsekwencja braku efektu.

Limfa – chłonka – płynie z naczyń doprowadzających do wolnych przestrzeni pod torebką łącznotkankową do zatok węzła (od zewn. – podtorebkowych, czyli brzeźnych, korowych – około grudkowych, czyli promienistych, rdzennych) – z zatok węzła chłonnego.

Szpik kostny. Wypełnienie jamy szpikowej tkanką hemopoetyczną, gdyż jest odpowiedzialna za produkcję elementów morfotycznych. Rozróżniamy szpik czerwony – pełno aktywny, produkujący wszystkie elementy morfotyczne krwi i szpik kostny żółty – kolejny przykład metaplazji. Tkanka siateczkowata na tkankę tłuszczową. Zmiana postępuje wraz z wiekiem. U osób starszych należy zawsze kontrolować morfologię krwi. Krańcowy stan nieaktywności – szpik galaretowaty. Tłuszcz praktycznie rzecz biorąc zamienia się w galaretkę. Występuje głównie w kościach płaskich. Ale również w długich oraz nasadach. Te miejsca są dość charakterystyczne. Podstawową jednostką budulcową układu kostnego jest tkanka siateczkowata oraz naczynia włosowate o cienkich ściankach i zatokowych rozszerzeniach. Elementy siateczki tworzą na kształt sieci, w której oczkach zawieszają się komórki występujące w szpiku: erytroblasty, kom. tłuszczowe, megakariocyty, mielocyty, osteoblasty, osteoklasty – szpik kostny zawiera też nerwy i naczynia chłonne.

Stadia rozwojowe erytropoezy i granulopoezy trzeba znać, ale zostały tylko wspomniane na rysunku podczas wykładu.

CD – białka monoklonalne występujące na powierzchni danej komórki. Występuje wiele ich rodzajów, została wyświetlona ogromna tabela razem ze wszystkimi CD. Klasterów mamy na dzień dzisiejszy sporo i ciągle odkrywamy nowe. Te kom. zmieniając czynność, zmieniają klastery, dlatego też zmieniają się klastery CD.

Komórki krwiotwórcze szpiku – megakariocyt, mieloblast, erytroblasty polichromatofilny, erytroblasty kwasochłonny, erytroblasty neutrofil.

PRZESZCZEPY TKANEK I NARZĄDÓW – NEXT TIME