12.05.2008

1. Napisz, co rozumiesz pod pojęciem:

• rebonding- – jest to nałożenie żywicy w miejscu styku wypełnienia z tkanką zeba na powierzchni po założeniu wypełnienia. Płynna żywica może wpłynąc w szczelinę spowodowaną przez skurcz polimeryzacyjny i w ten sposób zmniejszyć ryzyko powstawania próchnicy wtórnej. Zabieg ten nie jest potrzebny w małych prawidlowo wykonanych wypełnieniach, natomiast wskazany jest przy wypełnieniach większych. Zalecane są różnie techniki rebondingu: nakładanie żywicy po ostatecznej polimeryzacji materiału, nałożenie żywicy po zalożeniu wypełnienia i usunięciu nadmiaru materiału, a następnie polimeryzacja żywicy, zastosowanie żywicy po 2-3 tygodniach po ponownym wytrawieniu brzegów ubytku

• mikroprzeciek- powstaje na granicy wypełnienia i tkanek zęba. Ma bezpośredni kontakt z kanalikami zębinowymi, które zostały odsłonięte podczas wytrawiania zębiny; płyny znajdujące się w jamie ustnej na skutek mikroprzecieku wywołują przepływ płynu kanalikowego, a ten z kolei podrażnia nagie zakończenia nerwowe. Z czasem mikroprzeciek zostaje skolonizowany przez bakterie znajdujące się w jamie ustnej i czynnik ten może spowodowac zapalenie lub martwicę miazgi. Przyczyną mikroprzecieku może być niezachowanie suchości pola zabiegowego i założenie wypełnienia w warunkach zanieczyszczenia ubytku krwią i śliną. Inną przyczyną jest skurcz polimeryzacyjny materiały wypełniającego, zbyt dużo rtęci w amalgamacie

• lakowanie – zabieg mający na celu zapobieganie rozwojowi próchnicy w bruzdach zębów, poprzez ich trwałą, mechaniczną izolację od środowiska jamy ustnej.
  Materiały stosowane do lakowania:
  -laki szczelinowe: zawierające fluor ( w postaci szkła fluoro-krzemowego – helioseal F, w postaci fluorku sodu – fissurit F, ultraseal XT), nie zawierające fluoru (cyjanoakrylany, poliuretany, żywice BIS-GMA)
  -glassjonomery
  -cermety
  -kompomery
  -płynne kompozyty
  Wskazania do lakowania:
  -całkowicie wyrżnięte zęby trzonowe stałe u dzieci z wysokim ryzykiem próchnicy
  -zęby trzonowe i przedtrzonowe z głębokimi, trudnymi do oczyszczenia bruzdami
  -zęby trzonowe i przedtrzonowe dzieci niepełnosprawnych
  Technika przeprowadzenia zabiegu:
  -mechaniczne oczyszczenie bruzd z osadu – pasta, szczoteczka
  -dokładne wypłukanie oczyszczonej powierzchni – dmuchawka wodno-powietrzna
  -odizolowanie zęba od dostępu śliny – koferdam, wałki ligniny
  -osuszenie pola zabiegu – dmuchawka unitu
  -wytrawienie bruzd – kwas ortofosforowy 37% przez 30 – 45 sek
  -dokładne wypłukanie wytrawiacza
  -osuszenie wytrawionej powierzchni
  -aplikacja laku
  -utwardzenie laku – lampa polimeryzacyjna
  -kontrola zwarcia – kalka zgryzowa
  -kontrola wykonania zabiegu
  -kontaktowa fluoryzacja lakowanej powierzchni i okolicznych tkanek poddanych działania wytrawiacza
  -okresowa kontrola (jeśli konieczne połączona z reaplikacją laku)

• punkt styczny- jest to miejsce styku między dwoma sąsiadującymi zębami

• ząb 42- ząb sieczny boczny dolny prawy stały

• ząb 3+ kieł górny prawy stały

• ząb -7 ząb trzonowy drugi dolny lewy stały

• guzek aktywny- - w zębach górnych przedtrzonowych i trzonowych są to guzki podniebienne a w dolnych policzkowe, wchodzą one w bruzdę międzyguzkową zębów przeciwstawnych w zgryzie

• warstwa hybrydowa- tworzy ją żywica łącząca wnikająca pomiędzy włókna kolagenowe zewnętrznej zdemineralizowanej warstwy zębiny międzykanalikowej, ma grubość 2-8 mikrometrów. Ma decydujące znaczenie dla adhezji materiałów złożonych. Stanowi 70% siły wiązania. Charakteryzuje się wysoką sprężystością, gdyż sama żywica jest elastyczna, a włókna kolagenowe przypominają dywan na powierzchni zębiny międzykanalikowej. Jest w stanie absorbować napięcia w materiale wywołane skurczem polimeryzacyjnym.

• Cermet- materiały podobne do glassjonomerów, z tym że szkło uwalniające jony zostalo stopione z bardzo drobno zmielonym srebrem, dzięki czemu wykazuje większą niż w macierzystym materiale odporność na ścieranie przy niezmienionej wytrzymałości. Mają mniejszą wrażliwość na wilgoć. Ze względu na kolor stosowane są tylko w niewidocznych ubytkach przydziąsłowych zębów bocznych oraz w metodzie tunelowej.

1. Podaj, co wchodzi w skład koferdamu i w jaki sposób się go zakłada?
   Koferdam jest najdoskonalszym systemem zapewniającym suchość pola operacyjnego. Zabezpiecza pacjenta przed przypadkową aspiracją narzędzi, błonę śluzową przez podrażnieniem przez substancje używane w czasie zabiegu, błonę śluzową przed zranieniem, zęby przed dostępem śliny, poprawia widoczność, chroni lusterko przed parowaniem, skraca zabieg i usprawnia – nie trzeba wymieniac wałków. W jego skład wchodzą:

-guma – wiele kolorów, najlepiej ciemne – zapewniają kontrast; wiele grubości – im grubsza, tym lepiej przylega do zęba, cieńsza – łatwiej założyć, ale też łatwiej uszkodzić; używa się gum w dwóch rozmaiarach: 5 i 6 cali (12,7 i 15,24 cm)

-dziurkacz – do wycinania otworów w gumie, można nim wykonać 6 do 7 różnych rozmiarów otworów w zależności od grupy zębów. Odległość między zębami na gumie można zaznaczyć używając specjalnych szablonów

-ramka – występuje w 2 rozmiarach, mogą być wykonane z metalu (zaleca się zakładać na gumę) lub tworzywa (pod gumę)

-klamry – utrzymują gumę na zębach, każda klamra składa się z łuku i szczęk, może też posiadać skrzydełka

-kleszcze – służą do zakładania klamer

-dodatkowe elementy utrzymujące koferdam – nici lateksowe, kliny drewniane, elastyczne pierścienie ortodontyczne

1) Najpierw klamra na ząb, a później guma (stosuje się w tej metodzie klamry „bez skrzydełek”).

2) Najpierw guma na ząb, a później klamra (stosuje się w tej metodzie zarówno klamry „bez

skrzydełek”, jak i „ ze skrzydełkami” – konieczna praca z asystą.

3)Klamra razem z gumą zakładana na ząb (stosuje się klamry„ze skrzydełkami”).

4) Klamra razem z gumą i ramką zakładana na ząb (stosuje się klamry „ze skrzydełkami”).

1. Podaj lokalizację oraz stopień zaawansowania zmiany próchnicowej w przypadku zakwalifikowania jej jako Si/Sta 1.3
   Si/Sta1.3 – próchnica w zagłębieniu anatomicznym, ubytek rozległy, pozostałe tkanki zęba osłabione – guzki lub brzeg sieczny mogą ulec uszkodzeniu pod wpływem sił żucia

2. Jakimi metodami można usunąć zmienioną próchnicowo zębinę?
   Ręcznie – ekskawatory

Maszynowo – kątnicą i wiertłem różyczkowym o odpowiedniej wielkości

1. Jakie są konsekwencje nieprawidłowego stosowania wytrawiacza?
   -brak adhezji materiałów wypełniających do szkliwa, zębiny

-nieszczelność wypełnienia

-podrażnienie błony śluzowej jamy ustnej pacjenta
- wytrawienie zęba sąsiedniego
- zbyt długie wytrawianie zębiny- demineralizacja zębiny (żywica nie zapłynie i będzie wyzwalać monomer, który ma działanie drażniące dla miazgi)

1. Jak można podzielić systemy wiążące? Podaj przykłady w każdej grupie.

a) ze względu na wiązanie do:

-szkliwa (Heliobond)

-zębiny (Syntac Primer)

- do szkliwa i zębiny (Excite)

b)ze względu na stosunek do warstwy mazistej:

-wiążą z warstwą mazistą niemienioną (I i II generacja)

-modyfukują warstwę mazistą (Syntac)

- rozpuszczaja (Scotchbond)

- usuwają (Syntac Single Component)

- częściowo rozpuszczają i modyfikują (systemy samowytrawiające)

c) ze względu na mechanizm wiązania:

- chemoutwardzalne (Vivabond)

-światloutwardzalne (Excite)

- chemo- i światloutwardzalne (Excite DSC)

d) ze względu na rozpuszczalnik:

• woda (Syntac Single Component)

• aceton (syntac Primer)

• etanol (Excite)

1. Podaj cechy, które kwalifikują wypełnienie amalgamatowe do wymiany.

-wystąpienie mikroprzecieku

-przebarwienie zęba

-objawy ze strony miazgi

-brak punktu stycznego

-występowanie nawisów przyszyjkowych wypełnienia

-uczulenie na materiał wypełniający

-pęknięcie materiału wypełniającego, odkruszenie
-korozja

- konieczność założenia na zębie sąsiednim korony lub wypełnienia z innego metalu
-nadmierne zjawiska galwaniczne
-metaliczny posmak
-szerokie szpary brzeżne

-obecność próchnicy wtórnej na obrzeżach wypełnienia

1. Podaj zasady opracowywania i wypełniania ubytku abrazyjnego znajdującego się w korzeniu zęba. Uwzględnij materiały stosowane do jego wypełnienia.

Ubytek abrazyjny:

- badanie przedmiotowe – uwzględnienie para funkcji (pouczenie jak wyeliminować parafunkcje), nalogów, stanu psychicznego pacjenta, sposób szczotkowania zębów, jaka szczoteczka, jaka pasta, w jakiej ilości

- analiza zgryzu kliniczna i po wykonaniu modeli w artykukulatorze

- eliminacja parafunkcji, przeciążeń, ewentualne leczenie stawu s-ż

- przed wypelnieniem nalezy oczyścić szczoteczka i pumeksem oraz opracowac mechanicznie-ułatwienie procesu wytrawienia zębiny i zwiększenie mikroretencji

- ewentualna poprawa kształtu retencyjnego – opracowanie brzegu dodziąslowego w postaci stopnia o szerokości od 0,5 do 1 mm i odpowiednie ukształtowanie ścian bocznych

-zaukośnienie brzegów ubytku

-do wypełnienia stosujemy materiały twarde, odporne na ścieranie, takie jak mikrohybrydy i kompomery (gdy ubytek występuje naddziąsłowo)

- w małych i średnich ubytkach zaleca się stosowanie glassjonomerów (poddziąsłowo)

- w ubytkach głębokich poleca się stosowanie metody kanapkowej

- suchość w ubytku możemy osiągnąć zakładając, po uprzednim znieczuleniu, koferdam z użyciem aktywnych klamer i nitki retrakcyjnej ze środkiem obkurczającym

- ważne jest, by odbudować kształt anatomiczny zeba z uwzględnieniem wypukłości przyszyjkowej, co ma bardzo duże znaczenie w ochronie dziąsła brzeżnego podczas aktu żucia-porowata powierzchnia, co świadczy o złej kondensacji.

1. Podaj schemat postępowania w leczeniu głębokiej próchnicy w siekaczu bocznym górnym- ubytek klasy III w g Blacka ( schemat obejmuje: wykonywane kolejno czynności, używane instrumenty oraz zastosowane leki i materiały)

-badanie podmiotowe i przedmiotowe

- analiza warunków zgryzowych

- wybór materiału (kompozyt) i metody rekonstrukcji tkanek

- usunięcie złogów nazębnych

- dobór koloru – w świetle naturalnym i sztucznym, wilgotny ząb

- badanie żywotności zęba

- jeśli żywy, znieczulenie jest wymagane

- otwarcie ubytku – takie usunięcie twardych tkanek zęba umozliwiające dotarcie do ogniska próchnocowego w zębinie (stworzenie dobrej widoczności wnętrza ubytku oraz łatwe manewrowanie narzędziami), otwarcie od strony językowej

• Z użyciem wiertarki turbinowej z chłodzeniem wodno-powietrznym, wiertło w kształcie walca, płomyka, kuleczki z nasypem diamentowym lub z węglików spiekanych

• Ocena stanu brodawki zębowej zawartej w przestrzeni międzyzębowej

• Otwarcie od powierzchni językowej (ze względów estetycznych)

• Aby nie uszkodzić powierzchni stycznej sęba sąsiedniego można wprowadzić metalowy pasek do przestrzeni międzyzębowej i ucisnąć go klinem wsuniętym od strony leczonego zęba

- nadanie zarysu ubytkowi – linia zamknieta, ograniczająca wejście do ubytku (linia styku materiału wypełniającego ze szkliwem)

• Z użyciem wiertarki turbinowej z chłodzeniem wodno-powietrznym, wiertło w kształcie walca, plomyka, kuleczki z nasypem diamentowym lub węglików spiekanych

• Zarys ubytku na powierzchni stycznej powinien mieć kształt trójkąta, podstawą zwrócony do brodawki międzyzębowej

• Narożnik sieczny nie może byc zlokalizowany w miejscu punktu stycznego! (utrudnia to oczyszczanie)

• Obowiązuje oszczędne opracowanie tkanek

- usunięcie próchnicowo zmienionej zębiny

• Ręcznie – ekskawatorem ostrym lub podostrzonym

• Maszynowo – wiertarka kątnicowa, 30000 obr/min. W PRAWO!, chlodzenie wodno powietrzne, bez nacisku, z przerwami, maksymalnie krótki czas zabiegu

• Wiertła ostre, o odpowiedniej wielkości (mniejsze od średnicy ubytku), różyczkowe

• Najpierw usuwamy zębinę próchnicową ze ściany dodziąslowej

• Następnie ze ścian bocznych

• Na koncu ze ściany dokomorowej (po zmianie wierteł na jałowe)

- nadanie kształtu oporowego – nadanie takiego kształtu ubytkowi, aby ściany zeba wraz z wypełnieniem mogły skutecznie przeciwdzialać silom żucia. Zapewnia odporność na zgniatanie i równoważenie powstających podczas żucia naprężen.

• Łagodne przejście ścian

• Możliwe jest pozostawienie szkliwa niepodpartego zebiną (tylko od strony wargowej)

• Należy brać pod uwagę względy estetyczne

• Należy usunąć nawisy szkliwa w miejscach obciążenia zgryzowego! (kąt sieczny)

- wyrównanie brzegów ubytku

• Kompozyty nie wymagają gładzenia brzegów szkliwa

- nadanie kształtu retencjnego – sposób uformowania ścian oraz brzegów ubytku, aby zapewnić wypelnieniu odporność na siły wyważania (przeciwdziałanie wypadaniu wypełnienia)

• Zukośnienie brzegu ubytku (zwiększenie efektywności wytrawiania, korzystny jest kierunek działania kwasu w stosunku do ułożenia pryzmatów, usuwa się powierzchowną warstwę szkliwa bezpryzmatycznego i szkliwa bogatego we fluoroapatyty, zwiększenie powierzchni przylegania wypełnienia do tkanek zeba, poprawa efektu kosmetycznego – łagodne przejście wypełnienia w tkanki zeba)

• Nacięcia retencyjne, jaskółczy ogon, ćwieki okołomiazgowe - rzadko

- przemycie i osuszenie ubytku – celem jest usunięcie nieczystości i resztek, wiórów zebinowych, sliny lub krwi z ubytku

• Odizolowanie zeba od dostępu śliny (ślinociąg, lignina, koferdam)

• Przemycie płynem z użyciem jałowej kuleczki z waty (0,9%NaCl, woda destylowana w temperaturze 37 stopni, 0,2% roztwór glukonianu chlorheksydyny)

• Osuszenie ubytku (dmuchawka ręczna, dmuchawka w unicie z ciepłym powietrzem, jałowa watka)

• Zakaz suszenia głębokim, silnym strumieniem sprężonego powietrza – powoduje przemieszczenie jąder odontoblastów do kanalików zębinowych, obumarcie miazgi i ból

- wypełnienie ubytku

Podkład leczniczy, a następnie izolacyjny.

• Trawienie szkliwa – kwas ortofosforowy 37%, 15-40s

• Trawienie zębiny – kwas ortofosforowy 37%, 15-20s

• Obfite płukanie wytrawiacza (ok. 1 min.)

• Suszenie

• Nałożenie bondu

• Rozdmuchanie resztek bondu

• Naświetlanie 20s

• Nałożenie paska celuloidowego + klin

• Przylożenie do odbudowywanej powierzchni

• polimeryzacja

- opracowanie wypełnienia

• narzędzia ręczne

• finiry o gładnim, nietnącym koncu

• diamenty o drobnym nasypie

• krążki ścierne

• paski ścierne

• gumki ścierne + pasta polerska

• kątnica typu Profin

1. Podaj schemat postępowania w leczeniu próchnicy głębokiej w zębie pierwszym trzonowym dolnym- ubytek klasy II wg Blacka ( schemat obejmuje: wykonywane kolejno czynności, używane instrumenty oraz zastosowane leki i materiały)
   - badanie podmiotowe i przedmiotowe

- analiza warunków zgryzowych

- wybór materiału (amalgamat) i metody rekonstrukcji tkanek

- usunięcie złogów nazębnych

- badanie żywotności zęba

- jeśli żywy, znieczulenie jest wymagane

- otwarcie ubytku – takie usunięcie twardych tkanek zęba umozliwiające dotarcie do ogniska próchnocowego w zębinie (stworzenie dobrej widoczności wnętrza ubytku oraz łatwe manewrowanie narzędziami)

• Z użyciem wiertarki turbinowej z chłodzeniem wodno-powietrznym, wiertło w kształcie walca, płomyka, kuleczki z nasypem diamentowym lub z węglików spiekanych

• Ocena stanu brodawki zębowej zawartej w przestrzeni międzyzębowej

• Otwarcie od powierzchni żującej

• Aby nie uszkodzić powierzchni stycznej sęba sąsiedniego można wprowadzić metalowy pasek do przestrzeni międzyzębowej i ucisnąć go klinem wsuniętym od strony leczonego zęba

- nadanie zarysu ubytkowi – linia zamknieta, ograniczająca wejście do ubytku (linia styku materiału wypełniającego ze szkliwem)

• Z użyciem wiertarki turbinowej z chłodzeniem wodno-powietrznym, wiertło w kształcie walca, plomyka, kuleczki z nasypem diamentowym lub węglików spiekanych

• Zarys ubytku na powierzchni żującej wymuszony jest przez przebieg bruzd i zagłębień

• W przeszłości wykonywano tzw. Poszerzenie zapobiegawcze – włączenie do zarysu ubytku aktualnie zdrowych, ale podatnych na próchnicę miejsc jako sposób zapobiegania próchnicy wtórnej

• Zarys ubytku na powierzchni stycznej powinien mieć kształt trapezoidalny, romboidalny, podstawą zwrócony do brodawki międzyzębowej

• Zarys ubytku powinien na każdej powierzchni być dostępny dla zabiegów higienicznych, by nie dopuścić do odkładania się w tych miejscach płytki nazębnej

• Konieczne jest wyprowadzenie zarysu ubytku z przestrzeni międzyzębowych do nisz międzyzębowych

• Ściana dodziąsłowa powinna znajdować się poniżej punktu stycznego

- usunięcie próchnicowo zmienionej zębiny

• Ręcznie – ekskawatorem ostrym lub podostrzonym

• Maszynowo – wiertarka kątnicowa, 30000 obr/min. W PRAWO!, chlodzenie wodno powietrzne, bez nacisku, z przerwami, maksymalnie krótki czas zabiegu

• Wiertła ostre, o odpowiedniej wielkości (mniejszej od średnicy ubytku), różyczkowe

• Najpierw usuwamy zębinę próchnicową ze ściany dodziąslowej

• Następnie ze ścian bocznych

• Na końcu ze ściany dokomorowej (po zmianie wierteł na jałowe)

- nadanie kształtu oporowego – nadanie takiego kształtu ubytkowi, aby ściany zeba wraz z wypełnieniem mogły skutecznie przeciwdzialać silom żucia. Zapewnia odporność na zgniatanie i równoważenie powstających podczas żucia naprężen.

• Łagodne przejście ścian wewnętrznych ubytku

• Przebieg ściany ubytku w obrębie szkliwa powinien być zgodny z przebiegiem pryzmatów

• Przyleganie amalgamatu i szkliwa zęba musi być w jednej płaszczyźnie pod kątem 180 stopni

• Powierzchnia dodziąsłowa szersza niz wlot ubytku – minimum 2 mm szerokosci

• Płaska ściana dodziąsłowa (możliwość wyrównania podkładem)

- wyrównanie brzegów ubytku

• Dokładne wygładzenie brzegów szkliwa (zabezpieczenie przed wystąpieniem szczelin wokół wypełnienia)

• Wiertarka niskoobrotowa, ale można też turbiną

• Wiertła – stożki, płomyki diamentowe czy karborundowe, białe kamienie Arkansas, dyski ścierne o małej abrazyjności

- nadanie kształtu retencjnego – sposób uformowania ścian oraz brzegów ubytku, aby zapewnić wypelnieniu odporność na siły wyważania (przeciwdziałanie wypadaniu wypełnienia)

• Wiertarka kątnicowa, wiertła różyczkowe, gwiazdkowe, odwrócone stożki

• Powierzchnia zgryzowa: podcięcie ścian tak, aby stworzyć lekko zbieżny ich układ w kierunku wlotu ubytku (ściany boczne przynajmniej prostopadłe do dna), płaskie dno ubytku (można wyrównać podkładem), rowki retencyjne w obrębie zębiny daleko od szkliwa i miazgi, ćwieki okołomiazgowe

• Powierzchnia styczna: preparacja ubytku w kształcie trapezu, podstawa zwrócona w kierunku brodawki zębowej, rowki retencyjne na ścianach bocznych, powierzchnia dodziąsłowa szersza niż wlot do ubytku – minimum 2mm, płaska ściana dodziąsłowa, dozwolone jest wykonanie zukośnienia wewnętrznego lub rowka retencyjnego o,5-0,7 mm od powierzchni zeba, ćwieki okołomiazgowe – obowiązkowo

- przemycie i osuszenie ubytku – celem jest usunięcie nieczystości i resztek, wiórów zebinowych, sliny lub krwi z ubytku

• Odizolowanie zeba od dostępu śliny (ślinociąg, lignina, koferdam)

• Przemycie płynem z użyciem jałowej kuleczki z waty (0,9%NaCl, woda destylowana w temperaturze 37 stopni, 0,2% roztwór glukonianu chlorheksydyny)

• Osuszenie ubytku (dmuchawka ręczna, dmuchawka w unicie, jałowa watka)

• Zakaz suszenia głębokim, silnym strumieniem sprężonego powietrza – powoduje przemieszczenie jąder odontoblastów do kanalików zębinowych, obumarcie miazgi i ból

- wypełnienie ubytku

• Poprawne założenie kształtki i klina – zapobiega wtloczeniu materiału podczas kondensacji do przestrzeni międzyzębowej

• Pierwsza warstwa materiału podkładowego tylko na część dokomorową (leczniczy – na bazie wodorotlenku wapnia – działanie stymulujące)

• Druga warstwa podkładu na obszar zębiny (izolacyjny, np. polikarboksylowy) – odporny na zgniatanie

• Rozrobienie amalgamatu

• Wypełnianie ubytku – rozpoczęcie kondensacji amalgamatu od części stycznej upychając materiał w kąty i narożniki

• Kondensacja porcjami we wszystkie zachyłki

• Łagodne przejście materialu w sciany ubytku

• Następnie wypełniamy powierzchnię zgryzową

• Modelujemy guzki i bruzdy na powierzchni okluzyjnej

- opracowanie wypełnienia

• Dostosowanie do warunków zgryzowych (amalgamat traci plastyczność po ok. 4min.)

• Użycie kalki zgryzowej

• Nadmiary odcinamy ekskawatorem, nakładaczem płaskim, zgłębnikiem, skalpelem

• Gładzenie powierzchni za pomocą watki

• Polerowanie amalgamatu po 24h (gumki do polerowania 4-6tys. Obr/min)

Pacjent powinien wstrzymac się od jedzenia ok. 1h i koniecznie zgłosić się na polerowanie wypełnienia, by zapobiec korozji.