Historyczne zmiany granic Polski
Polska pierwszych Piastów
Mieszko I
W 972 r. po bitwie pod Cedynią do Polski włączone zostało Pomorze Zachodnie. Na krótko przed śmiercią Mieszka (ok. 990 r.) do Polski został przyłączony Śląsk, a po jego śmierci ziemie Wiślan z Krakowem.
Ziemie zamieszkane przez plemiona polskie i pomorskie, zjednoczone pod panowaniem Piastów, liczyły około 250 000 km2 powierzchni i posiadały być może około 1,2 miliona mieszkańców.
Bolesław Chrobry
Bolesław Chrobry chciał stworzyć państwo jednoczące całą zachodnią Słowiańszczyznę i Prusy. Zorganizował misje do Prus - zdobył Słowację, Morawy i Łużyce.
W rękach Chrobrego zostały tylko Łużyce i pogranicze przemysko-czerwieńskie. Bardzo szybko odpadło Pomorze Zachodnie.
Polska w latach 1090-1122
Bolesław III Krzywousty
W 1122r. Bolesław zhołdował Pomorze Zachodnie, czyniąc tamtejszego księcia Warcisława I swym lennikiem. Książę pomorski zobowiązywał się do uznania zwierzchnictwa Polski nad Pomorzem, płacenia rocznego trybutu w wysokości 500 grzywien srebra oraz niesienia pomocy wojskowej na żądanie polskiego władcy. W kolejnych latach trybut uległ zmniejszeniu do 300 grzywien.
W 1130r. dla utrwalenia swojej władzy nad Pomorzem Bolesław Krzywousty przeprowadził wyprawę na Rugię. Zawarł sojusz z księciem duńskim Magnusem Silnym.
Polska po roku 1138
Początek rozbicia feudalnego
Przed swoją śmiercią w 1138r. Bolesław Krzywousty sporządził ustawę sukcesyjną. Wprowadzenie w życie tej ustawy zapoczątkowało, trwający przez resztę XII, XIII oraz początek XIV w., okres rozbicia Polski na dzielnice.
Najstarszy syn Władysław II Wygnaniec miał władać Śląskiem, Bolesław Kędzierzawy miał w posiadaniu Mazowsze, Mieszko III Stary otrzymał Wielkopolskę, Henrykowi sandomierskiemu statut przydzielał ziemię sandomierską
Skutki rozbicia dzielnicowego
Bolesław Krzywousty podzielił swoje państwo pomiędzy swoich synów, ponieważ chciał zapobiec walkom o władzę. Jednak od momentu, w którym Kazimierz Sprawiedliwy przegonił z Krakowa swojego starszego brata Mieszka Starego, rozpoczęły się nieustanne walki o tron.
Polska za panowania Henryków Śląskich
Henryk Brodaty i jego syn Henryk Pobożny wytrwale dążyli do odbudowania zjednoczonego Królestwa Polskiego. Wojny i układy, uwieńczone zajęciem Krakowa, Poznania i przeszło połowy ziem polskich, poprzedziły prace gospodarcze na Dolnym Śląsku.
Znaczne państwo stworzył także rywal Henryków Śląskich książę Mazowsza i Kujaw Konrad I. W długiej walce o Małopolskę i tron krakowski powiększył on dziedzictwo otrzymane po Kazimierzu Sprawiedliwym o ziemie łęczycką i sieradzką, następnie całość państwa podzielił na trzy części, dopuszczając do współrządów dwóch synów: Bolesława na Mazowszu i Kazimierza na Kujawach.
Polska za czasów Kazimierza Wielkiego
Odbudowa Polski przez Kazimierza Wielkiego
Krzyżacy zostali zobowiązani do zwrotu Polsce wszystkich zagarniętych terytoriów, z Pomorzem, ziemią chełmińską i michałowską włącznie, oraz mieli zapłacić odszkodowanie. Do podpisania pokoju polsko-krzyżackiego doszło w 1343r. w Kaliszu.
Śląsk i Pomorze Kazimierz Wielki postanowił zrekompensować księstwem halicko-włodzimierskim. W trakcie wypraw na Ruś w latach czterdziestych XIV wieku Kazimierz podporządkował sobie Lwów, Halicz i Wołyń
Ziemie Polski w XV w.
W 1413r. zawarto drugą unię pomiędzy Polską, a Litwą. Na jej mocy Władysław Jagiełło został królem Polski.
W 1466r. podpisano drugi pokój Toruński, kończący konflikt. Do Polski trafiły ziemie zajęte przez Zakon, a także Warmia, które zostały nazwane Prusami Królewskimi. Reszta ziem zakonu ze stolicą w Królewcu stała się polskim lennem.
Polska w XVI w.
W latach 1462-1529 dokonywano stopniowej inkorporacji Mazowsza. W 1569 roku do Polski przyłączono również Podlasie, Wołyń, Podole i Kijowszczyznę. W tym samym roku zawarto w sejmie lubelskim unię realną z Wielkim Księstwem Litewskim, tworząc Rzeczpospolitą Obojga Narodów. W 1582 roku powierzchnia Polski liczyła 815 000 km², ziem zwanych Koroną ze stolicą w Warszawie.
Polska w XVII w.
Po wojnach z Moskwą od 1609 roku stopniowo rozszerzało się terytorium Rzeczypospolitej, m.in. w 1619 roku o ziemię smoleńską, czernihowską i siewierską. Polska wtedy zajmowała największy w swoich dziejach obszar, liczący 990 000 km² w 1634 roku. W 1699 roku powierzchnia wynosiła 733 000 km² i utrzymywała się do I rozbioru.
Przyczyny upadku Rzeczpospolitej
O upadku i rozbiorze I Rzeczypospolitej w XVIII w. zadecydowało wiele przyczyn, z pośród których można wyróżnić co najmniej trzy główne, spowodowane przez władających Rzeczpospolitą.
Zaplątanie się w wojny północne o egzotyczne Inflanty, wpierw przez Zygmunta II Augusta, potem Stefana Batorego, Zygmunta III Wazę i wreszcie przez Augusta II Wettina na początku XVIII wieku.
Brawurowe zwycięstwo pod Wiedniem - 14 tys. husarii Jana III Sobieskiego nad ponad 100 tys. armią turecką wielkiego wezyra Kara Mustafy (1683).
Rozbiory Polski
U źródeł rozbiorów leży współdziałanie Rosji i Prus na sejmie konwokacyjnym w 1764r. 11 kwietnia mocarstwa te podpisały tajny aneks do traktatu sojuszniczego, w którym zobowiązały się do wspólnego wystąpienia zbrojnego przeciwko Rzeczypospolitej, gdy strony uznają, że zagrożone są ich interesy w tym kraju.
I rozbiór Polski 1772r.
Austria otrzymała całą południową Polskę po Zbrucz ze Lwowem, ale bez Krakowa (83 tys. km² oraz 2,65 mln mieszkańców). Przy czym już w 1770r. Austria samorzutnie przejęła Spisz i powiaty nowotarski, nowosądecki i czorsztyński.
Prusy anektowały Warmię i Prusy Królewskie (Pomorze Gdańskie), lecz bez Gdańska i Torunia (36 tys. km² oraz 580 tys. mieszkańców). W ten sposób król Prus Fryderyk II Wielki zrealizował swe wieloletnie marzenia o państwie na jednolitym obszarze od Niemna do Łaby.
Rosja zagarnęła Inflanty Polskie oraz wschodnie, peryferyjne krańce Rzeczypospolitej za Dnieprem, Drucią i Dźwiną (województwa: mścisławskie, witebskie i połockie oraz część mińskiego i inflanckiego - ogółem 92 tys. km² oraz 1,3 mln mieszkańców), utrzymując poza tym swój protektorat nad resztą okrojonego kraju.
II rozbiór Polski 1793r.
23 stycznia 1793r. doszło do podpisania traktatu podziałowego między Katarzyną Wielką, a Fryderykiem Wilhelmem II, po podpisaniu wojska pruskie weszły do Wielkopolski, a rosyjskie do wschodniej Polski.
22 lipca deputacja sejmu grodzieńskiego, obradującego podpisała traktat z Rosją. 19 sierpnia traktat ten ratyfikował poseł rosyjski Jakob Sievers.
25 września po niemej sesji podpisano traktat z Prusami, w którym otrzymały one Gdańsk i Toruń oraz województwa gnieźnieńskie, poznańskie, sieradzkie, kaliskie, płockie, brzeskokujawskie, inowrocławskie, ziemię dobrzyńską oraz części krakowskiego, rawskiego i mazowieckiego (58 tys. km²).
III rozbiór Polski 1795r.
Trzeci rozbiór był rezultatem m.in. kryzysu wewnętrznego i ekspansywnych działań mocarstw ościennych, bezpośrednio jednak wynikiem nieudanego powstania kościuszkowskiego i przegranej wojny Polski z Rosją i Prusami.
Rosji przypadły wszystkie ziemie na wschód od Niemna i Bugu (120 tys. km²)
Austria zaanektowała także resztę Małopolski z Krakowem, część Podlasia i Mazowsza.
Prusom przypadła najmniejsza zdobycz. Musiały zadowolić się częścią Podlasia, Mazowsza z Warszawą i Żmudzią.
Księstwo Warszawskie
Istniało w latach 1807-1815, formalnie niepodległe, jednak w rzeczywistości podporządkowane napoleońskiej Francji
Zostało stworzone z ziem drugiego i trzeciego zaboru pruskiego, w 1809r. zostało powiększone o ziemie austriackie trzeciego zaboru.
Odzyskanie niepodległości – II Rzeczpospolita
Za formalny początek II Rzeczypospolitej przyjmuje się 11 listopada 1918r.
Granice II Rzeczypospolitej w odniesieniu do granicy z Czechosłowacją na Śląsku Cieszyńskim i granicy z Litwą. W 1921r. w następstwie traktatu wersalskiego, wyników plebiscytu i trzech powstań śląskich do Polski przyłączono wschodnią część Górnego Śląska.
W 1922r. w wyniku postanowienia sejmu Litwy Środkowej, Wileńszczyzna z Wilnem zostały włączone do Polski.
II Wojna Światowa 1939-1945
Wojna wybuchła 1 września 1939r. po ataku III Rzeszy niemieckiej w porozumieniu z ZSRR na Polskę. Pierwszy etap wojny, nazwano wojną obronną Polski.
Agresja ZSRR rozstrzygnęła o klęsce militarnej Polski w kampanii.
Polska została na podstawie paktu Ribbentrop-Mołotow podzielona przez 2 mocarstwa wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu
Już w trakcie trwania II wojny światowej ZSRR zgodził się na odstąpienie Niemcom wschodniej części Mazowsza i Lubelszczyzny w zamian za zgodę Niemiec na oddanie Litwy do sowieckiej strefy wpływów
Granice Polski po II Wojnie Światowej
Po podpisaniu porozumień w Jałcie i Poczdamie granice objęły tereny zachodnie po Odrę i Nysę Łużycką. Na północy przebiegały wzdłuż wybrzeża Bałtyckiego. Przywrócono w zasadzie przedwojenną granicę południową, jednak Zaolzie powróciło do Czechosłowacji. Na wschodzie ustalono granicę na Bugu.
Korekty granic Polski po 1945r.
Umowa o zmianie granic z 15 lutego 1951 była największą w historii powojennej Polski i jedna z największych w historii powojennej Europy korekta graniczna. Dotyczyła wymiany terenów o powierzchni 480 km²
ZSRR odstąpił Polsce fragment ówczesnego obwodu drohobyckiego należącego do ZSRR
Polska odstąpiła ZSRR fragment województwa lubelskiego
Obecne granice Polski
Granice Polski pod względem powierzchni (312 679 km²) Polska zajmuje 9. miejsce wśród 43 państw kontynentu europejskiego
Polska wyłączna strefa ekonomiczna na morzu obejmuje obszar 33 307 km². Wraz z morskimi wodami wewnętrznymi (2005 km²) i morzem terytorialnym (8682 km²) zajmuje obszar 43 994 km².