Zamówienie publiczne
Na gruncie prawa polskiego zasady udzielania zamówień publicznych są sprecyzowane w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759), która zastąpiła ustawę z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz. U. z 1994 r. Nr 76, poz. 344). Stanowi ona implementację do prawa polskiego przepisów odpowiednich dyrektyw Unii Europejskiej, w szczególności 2004/18/WE, 2004/17/WE, 89/665/EWG i 92/13/EWG.
Do stosowania przepisów o zamówieniach publicznych są zobowiązane w szczególności podmioty sektora finansów publicznych, a także m.in. inne podmioty o podobnym charakterze lub kontrolowane w określony sposób przez jednostki sektora finansów publicznych, jeśli nabywają dostawy, roboty budowlane lub usługi.
Zamówień udzielać można w ośmiu opisanych w ustawie trybach:
przy czym do zastosowania trybów innych niż przetargowe konieczne jest spełnienie opisanych w ustawie przesłanek.
Ponadto pewne szczególne zamówienia można poprzedzić konkursem (np. zamówienia z zakresu planowania przestrzennego, projektowania urbanistycznego, architektoniczno-budowlanego oraz przetwarzania danych), można także zawierać zamówienia na podstawie umów ramowych lub w ramach dynamicznego systemu zakupów.
Podstawowe zasady udzielania zamówień publicznych to:
zasada równego traktowania wykonawców,
Zasada ta zobowiązuje do jednakowego traktowania wykonawców na każdym etapie postępowania, bez stosowania jakichkolwiek przywilejów oraz środków dyskryminujących wykonawców ze względu na ich właściwości.
Zamawiający powinien stosować jedną miarę do wszystkich wykonawców znajdujących się w tej samej lub podobnej sytuacji. Zamawiający nie może dyskryminować wykonawców ze względu na ich formę organizacyjną, prawną, udział oznaczonych osób fizycznych lub strukturę własnościową tych podmiotów.
Ustawa wskazuje na konieczność zapewnienia równego dostępu do istotnych dla postępowania informacji w jednakowym czasie, zawiera nakaz dokonywania oceny warunków oraz oceny merytorycznej treści ofert według wcześniej sprecyzowanych i znanych wykonawcom kryteriów, na podstawie dokumentów przedłożonych we wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i ofercie. Wybiórcze stawianie wymagań jedynie niektórym oferentom poczytywane jest za nierówne ich traktowanie.
Na równi z polskimi wykonawcami winni być traktowani wykonawcy z państw Unii Europejskiej. Zatem zupełnie nieuzasadnionym prawnie jest stawianie wykonawcom wymogu posługiwania się potencjałem technicznym umiejscowionym na terenie Polski, żądanie, by wykonawcy legitymowali się doświadczeniem w realizacji robót budowlanych na terenie Polski lub by posiadali doświadczenie w realizacji dostaw na terenie Polski.
zasada bezstronności i obiektywizmu,
Zasada bezstronności i obiektywizmu, wyrażona expressis verbis w art. 7 ust. 2 Prawa zamówień publicznych oznacza, że czynności związane z przygotowaniem oraz przeprowadzeniem postępowania o udzielenie zamówienia muszą wykonywać osoby, zapewniające bezstronność i obiektywizm. W systemie zamówień publicznych zasadę tę należy uznać za podstawową. Ewentualny brak zachowania obiektywizmu i bezstronności osób występujących po stronie zamawiającego wpływałby negatywnie na zachowanie uczciwej konkurencji i równości traktowania wykonawców. W doktrynie przyjmuje się, iż jednym z najpoważniejszych problemów, który w znacznej mierze wpływa na poprawność wyboru oraz prowadzenia postępowania jest odpowiedni dobór ludzi, przygotowujących i prowadzących postępowanie. Muszą to być osoby przygotowane merytorycznie, a w szczególności odpowiedzialne i niepodatne na korupcję. Dobrym wobec tego rozwiązaniem, idącym w kierunku doboru odpowiedniego czynnika ludzkiego do prowadzonych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego jest ustawowy obowiązek powoływania komisji przetargowych, a w ślad za nim prawna możliwość przygotowania w każdej jednostce podstawowych zasad, na podstawie których będą prowadzone postępowania.
zasada uczciwej konkurencji,
Do naruszenia zasady uczciwej konkurencji może dojść na każdym etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie przedsiębiorcy sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, które zagraża lub narusza interesy innego przedsiębiorcy lub klienta.
Ustawa nakłada na zamawiającego zakaz określania zamówienia publicznego w sposób utrudniający uczciwą konkurencję. Zamawiający w opisie przedmiotu zamówienia nie może więc umieszczać wszelkich zapisów wskazujących konkretnego wykonawcę lub konkretny produkt. W specyfikacji istotnych warunków zamówienia zamawiający powinien określić wyłącznie wymagania techniczne stawiane dostarczanym towarom lub świadczonym usługom, zgodnie z jego potrzebami.
Wykonawca powinien przygotować ofertę w taki sposób, aby jej założenie nie stanowiło czynu nieuczciwej konkurencji. Oferta powinna uwzględniać wszystkie elementy i koszty, które wykonawca będzie musiał ponieść w związku z realizacją zamówienia, a cena zawarta w ofercie nie może być rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia.
zasada jawności, Zasada jawności i przejrzystości postępowania w sprawie zamówienia publicznego
Postępowanie o zamówienie publiczne powinno być prowadzone w sposób przejrzysty. W związku z tym osoby występujące po stronie zamawiającego powinny być bezstronne i obiektywne w czasie przygotowania i prowadzenia postępowania.
Każda czynność zamawiającego podejmowana w toku toczącego się postępowania powinna być jawna. Zamawiający powinien m.in. podać kwotę, jaką przeznacza na sfinansowanie zamówienia, zawiadomić wykonawców o odrzuceniu ofert z podaniem uzasadnienia faktycznego i prawnego. Niezwłocznie po wyborze najkorzystniejszej oferty zamawiający powinien umieścić informację o wyborze i odrzuceniu oferty oraz o wykluczeniu wykonawcy na stronie internetowej oraz w miejscu publicznie dostępnym w swojej siedzibie.
Zamawiający może ograniczyć dostęp do informacji związanych z postępowaniem o udzielenie zamówienia publicznego tylko w przypadkach określonych w ustawie, np. co do części ofert stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.
Naruszenie zasady jawności i przejrzystości postępowania powoduje jego wadliwość i może spowodować jego nieważność.
zasada pisemności postępowania, Zasada pisemności prowadzonego postępowania
Zasada pisemności realizowana jest poprzez stosowanie pisemnej formy dla postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz pisemnej formy umowy zawartej z wykonawcą wyłonionym w postępowaniu. Oznacza to, że każda czynność zamawiającego wymaga pisemnego potwierdzenia, w tym celu sporządzany jest protokół z postępowania.
Znowelizowane przepisy ustawy przewidują wprawdzie możliwość złożenia wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu (przetarg ograniczony) telefonicznie, ale wówczas wniosek uważa się za złożony w terminie, jeżeli przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu został on wysłany zamawiającemu w formie pisemnej.
Powyższe zasady udzielania zamówień publicznych pozwalają na realizację celów ustawowych, m.in. efektywnego i gospodarnego dysponowania środkami publicznymi oraz zapewnienia dostępu do zamówień wszystkim podmiotom zdolnym do ich wykonania. Naruszenie zasad powoduje powstanie prawa do wniesienia środków ochrony prawnej po stronie wykonawców (protestów i odwołań).
zasada pierwszeństwa trybów przetargowych.
Zasada pierwszeństwa trybów przetargowych - (dogmat prymatów trybów przetargowych) oznacza, iż podstawowymi trybami udzielania zamówień publicznych są aukcja nieznaczny zaś aukcja zupełny. W przypadku zastosowania tych trybów nie pojawiają się żadne ograniczenia dotyczące określonego rodzaju zamówienia. Użycie tych trybów w postępowaniu gwarantuje większą konkurencyjność, aniżeli w przypadku pozostałych trybów przetargowych. Preferencja niewłaściwego trybu być może powodować unieważnieniem postępowania o zamówienie publiczne.
Zgodnie z ustawą, uczestnikom postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, przysługują środki ochrony prawnej w postaci:
odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej,
skargi do sądu okręgowego.
Artykuł przybliża podstawowe zasady, jakie bezwzględnie obowiązują przy udzielaniu zamówień publicznych przez polskie instytucje państwowe.
Do fundamentalnych zasad udzielania zamówień publicznych w polskim prawie zamówień publicznych należą:
zasada równego traktowania wykonawców,
zasada uczciwej konkurencji,
zasada jawności i przejrzystości postępowania w sprawie zamówienia publicznego,
zasada pisemności prowadzonego postępowania.
Podstawa prawna: art. 7-9 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 ze zm.), art. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211 ze zm.).
SIWZ
Wspólny Słownik Zamówień, CPV (ang. Common Procurement Vocabulary) – to jednolity system klasyfikacji zamówień publicznych. Ma on na celu standaryzację pozycji stosowanych przez instytucje i podmioty zamawiające przy opisywaniu przedmiotów zamówień publicznych. Słownik ma na celu jednoznaczne określenie przedmiotu zamówienia.
Klasyfikacja kodów CPV została wprowadzona do stosowania w zamówieniach publicznych realizowanych w krajach Unii Europejskiej na podstawie rozporządzenia (WE) nr 2195/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Wspólnego Słownika Zamówień (CPV), a została zastąpiona nową od września 2008 r. na mocy rozporządzenia Komisji WE nr 213/2008 z dnia 28 listopada 2007 r.
Struktura systemu klasyfikacji
CPV składa się ze słownika głównego oraz słownika uzupełniającego. Słownik główny opiera się na strukturze drzewa obejmującej kody powiązane ze sformułowaniami, które stanowią opis dostaw, robót budowlanych lub usług stanowiących przedmiot zamówienia. Kod numeryczny składa się z 8 cyfr, podzielonych w następujący sposób:
dwie pierwsze cyfry określają działy (XX000000-Y),
trzy pierwsze cyfry określają grupy (XXX00000-Y),
cztery pierwsze cyfry określają klasy (XXXX0000-Y),
pięć pierwszych cyfr określa kategorie (XXXXX000-Y).
Każda z ostatnich trzech cyfr zapewnia większy stopień precyzji w ramach każdej kategorii.
Dziewiąta cyfra służy do zweryfikowania poprzednich cyfr.
Słownik uzupełniający może być stosowany w celu rozszerzenia opisu przedmiotu zamówienia. Pozycje składają się z kodu alfanumerycznego wraz z odpowiadającym mu sformułowaniem, umożliwiającym dalsze sprecyzowanie charakteru lub przeznaczenia zamawianych towarów. Kod alfanumeryczny składa się z:
pierwszego poziomu zawierającego literę odpowiadającą sekcji,
drugiego poziomu zawierającego literę odpowiadającą grupie,
trzeciego poziomu zawierającego dwie cyfry odpowiadające poddziałom.
Trzecia cyfra służy do zweryfikowania poprzednich cyfr.