ekologia 11-16
11. Prokariont- mikroorganizmy w większości jednokomórkowe, których komórka nie zawiera jądra komórkowego oraz organelli komórkowych charakterystycznych dla eukariontów.
Eukariont- organizmy zbudowane z komórek posiadających jądro komórkowe z chromosomami, co jest jednym z elementów odróżniających je od prokariotów. Jądro komórkowe odgraniczone jest od cytoplazmy podwójną błoną białkowo-lipidową.
12. Populacja biologiczna - osobniki jednego gatunku zamieszkujące określony teren w danym czasie powiązane wzajemnymi zależnościami (np. pokarmowymi, odbywają sezonowe wędrówki itp.) mogące swobodnie krzyżować się między sobą. Poszczególne osobniki populacji zamieszkują charakterystyczne dla nich miejsca zwane siedliskiem.
13. Ważniejsze parametry charakteryzujące populację:
rozrodczość- zdolność populacji do wydawania potomstwa, liczba osobników, które urodziły się w danym czasie na danym terenie
śmiertelność - ubytek osobników w populacji w danym czasie na skutek ich wymierania.
zagęszczenie - liczba osobników populacji(liczebność) przypadająca na jednostkę powierzchni lub objętości.
liczebność -liczba wszystkich osobników tworzących daną populację( zależy od zasobób pokarmowych środowiska)
przyrost naturalny- różnica między liczbą narodzin i zgonów
migracje - wędrówki osobników między populacjami
a) emigracje - liczba osobników, która powędrowała do innej populacji
b) imigracja- liczba osobników, która przybyła z innej populacji
Cechy te są kreowane przez czynniki ekologiczne.
14. Rodzaje oddziaływań między populacjami:
Antagonistyczne- to takie, gdzie populacja jednego gatunku wyrządza mniejsze lub wększe szkody populacji innego gatunku (drapieżnictwo, pasożytnictwo, konkurencja)
Allelopatia -wzajemne oddziaływanie roślin na siebie przyspieszające lub hamujące wzrost i rozwój poprzez wydzielnie substancji chemicznych, może być allelopatia dodatnia lub ujemna, np. cebula na buraka wpływa dodatnio a na fasolę ujemnie.
Amensalizm - jest to takie oddziaływanie pomiędzy gatunkami, kiedy jedna z populacji ponosi szkody podczas gdy dla drugiej obecność gatunku ponoszącego szkody jest obojętny i nie przynosi ani strat ani korzyści. Przykładem jest bóbr, który budując żeremie niszczy niektóre gatunki roślin albo kormorany, których odchody niszczą roślinność wokół ich gniazd.
Nieantagonistyczne to takie, gdzie populacje obydwu gatunków przynoszą sobie wzajemne korzyści, lub przynajmniej jedna z nich odnosi korzyści a druga nie ponosi strat. Są to symbioza, protokooperacja, komensalizm.
Symbioza (mutualizm)- związek między populacjami, w którym obaj partnerzy odnoszą korzyści, a przy tym przynajmniej jeden z nich jest całkowicie uzależniony od drugiego.
Protokooperacja - związek między populacjami przynoszący obopólną korzyść ale nie jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tych populacji (związki są nietrwałe, partnerzy łatwo znajdują sobie innych, mogą też żyć samotnie)
15. Rodzaje przestrzennego rozmieszczenia osobników w populacji - sposób uporządkowania osobników należących do jednej populacji na zasiedlanym terenie.
– Rozmieszczenie równomierne w warunkach naturalnych występuje rzadko. Uwarunkowane jest jednorodnością środowiska, która sprawia, iż odległości między osobnikami są w miarę jednakowe. U roślin przykładem jest rozmieszczenie traw tworzących łan lub kaktusów rosnących na pustyni, które konkurują o wodę. U zwierząt występuje np. u pingwinów oraz zwierząt wykazujących terytorializm. Ponadto spotykane jest w populacjach wielu roślin uprawnych: w polu, sadzie, szkółkach leśnych.
– Rozmieszczenie losowe jest również rzadkie w przyrodzie. Może być uwarunkowane przez zróżnicowane warunki środowiska lub przypadkowe działanie różnych czynników, np. rozsiewanie nasion przez wiatr.
– Rozmieszczenie skupiskowe jest najczęstsze. Polega na łączeniu się osobników w grupy, kolonie, stada. Może być stałe lub okresowe (np. watahy wilków zimą). Ułatwia obronę, zdobywanie pokarmu, opiekę nad potomstwem, ale równocześnie zwiększa konkurencję w obrębie grupy. Związane jest z mozaikowatością siedliska oraz właściwościami samej populacji. Efektem takiego rozmieszczenia jest wzrost zagęszczenia osobników. Stan taki opisuje reguła Alleego, która mówi, iż zarówno zbyt duże zagęszczenie, jak i zbyt małe mogą działać ograniczająco na populację.
16. Biocenoza - zespół populacji różnych gatunków zwierząt i roślin, który powiązany jest ze sobą zależnościami pokarmowymi oraz konkurencją biologiczną wewnątrzgatunkową i międzygatunkową. Biocenoza jest żywą częścią ekosystemu.
Biotop - część ekosystemu obejmująca wszystkie nieozywione czynniki środowiska np. woda, piasek, skały, powietrze, temperatura itp.
Ekosystem - jednostka ekologiczna (np. jezioro), w której zachodzi wymiana między biocenozą (częścią żywą) a biotopem (częścią nieożywioną). Inaczej jest to fragment przyrody, którą tworzy zespół współzależnych od siebie organizmów roślinnych i zwierzęcych oraz przestrzeń fizyczna zajmowana przez te organizmy, wchodzące we wzajemne związki. W każdym ekosystemie zachodzi przepływ energii i obieg materii
BIOCENOZA + BIOTOP = EKOSYSTEM