PRZYSPOSOBIENIE

Przysposobienie oznacza nawiązanie między przysposabiającym a przysposobionym stosunku prawnorodzinnego podobnego do stosunku między rodzicami, a dzieckiem. Podstawową funkcja społeczna, jaka spełnia obecnie przysposobienie dziecka jest zastąpienie brakującego środowiska rodzinnego.

Powstanie stosunku przysposobienia jest aktem formalnym i następuje na mocy orzeczenia sądu opiekuńczego. Orzeczenie to ma charakter konstytutywny i skuteczne jest erga omnes. Model przysposobienie wg KRO oparty jest na 3 założeniach:

٭ niemajątkowym charakterze adopcji
٭ realizacji postulatu dobra dziecka
٭ równym traktowaniu dzieci przysposobionych i dzieci naturalnych

PRZESŁANKI PRZYSPOSOBIENIA

***Występujące po stronie przysposobionego

1. małoletniość - przesłanka jest spełniona jeżeli dziecko jest małoletni w dniu złożenia wniosku o jego przysposobienie. Dolna granicą wieku jest 6 tygodni życia dziecka.
2. życie w chwili orzeczenia przysposobienia - w razie śmierci dziecka przed wydaniem orzeczenia postępowanie o przysposobienie traci cel i sąd je umarza.
3. zgoda małoletniego - wg konwencji o prawach dziecka dziecko ma prawo wyrazić opinie w sprawie jego dotyczącej. Chodzi tu o zgodę dziecka po ukończeniu 13 lat, gdyż wówczas posiada ono ograniczona zdolność do czynności prawnych.

***Występujące po stronie przysposabiającego

1. wyrażenie woli przysposobienia - podstawą prawną tej przesłanki jest art. 117 § 1, wg którego przysposobienie następuje przez orzeczenie sadu opiekuńczego na żądanie przysposabiającego . Jeżeli przysposabiający pozostaje w związku małżeńskim to ponadto potrzebna jest zgoda jego współmałżonka, chyba, ze nie ma on zdolności do czynności prawnych albo porozumienie się z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Zgoda ta wymagana jest również, jeżeli małżonkowie pozostają w separacji.
2. odpowiednia różnica wieku miedzy przysposabiającym a przysposabianym - różnica wieku ma upodobnić stosunek między nimi do przeciętnej rodziny opartej na więzi biologicznej. Przyjmuje się, ze różnica ta wynosić powinna 18 lat, ale w wyjątkowych sytuacjach może ona zostać obniżona, jeżeli nie ucierpi na tym dobro dziecka.
3. pełna zdolność do czynności prawnych - jest przesłanka konieczną ponieważ brak lub ograniczenie tej wolności uniemożliwia sprawowanie władzy rodzicielskiej nad przysposobionym dzieckiem.
4. kwalifikacje podmiotowe - wychowanie i troskę o rozwój dziecka należy powierzyć osobie, której cechy osobiste, a zwłaszcza poziom moralny pozwalają przypuszczać, ze dziecko znajdzie korzystne dla siebie środowisko rodzinne. Sąd opiekuńczy obowiązany jest zbadać te okoliczności również przy pomocy opinii ośrodka adopcyjno - opiekuńczego lub innej specjalistycznej placówki.

***Przesłanki niezależne od stosunku przysposobienia

1. zgoda rodziców - chodzi tu o zgodę rodziców biologicznych dziecka, którzy z jakiś powodów nie mogą pozostać jego rodzicami. Zgoda ta nie jest jednak wymagana w wypadku:
ű pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej
ű gdy rodzice są nieznani
ű gdy porozumienie z rodzicami napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody
ű sądowego ustalenia ojcostwa bez przyznania ojcu władzy rodzicielskiej
Ze względu na szczególne okoliczności sad może wyrazić zgodę na przysposobienie bez zgody rodziców biologicznych dziecka, jeżeli maja oni ograniczona zdolność do czynności prawnych, a odmowa zgody jest oczywiście sprzeczna z dobrem dziecka. Zgodę na przysposobienie dziecka rodzice mogą wyrazić dopiero po upływie 6 tygodni od urodzenia dziecka.

2. przesłanki wspólnego przysposobienia przez małżonków - sad może orzec przysposobienie na wniosek jednej osoby (samotnej lub pozostającej w związku małżeńskim), jak i na wniosek obojga małżonków. Jednakże ze względu na dobro dziecka preferuje się adopcje wspólna przez małżonków. Wspólnie mogą przysposobić dziecko tylko małżonkowie, tj. osoby, które pozostają w związku małżeńskim. Jest to szczególna ochrona dziecka w przypadku konfliktu, między przysposabiającymi - w przypadku konkubinatu sąd nie ma kontroli nad losem dziecka, a przy separacji czy rozwodzie ją ma.
3. zgoda małżonka - w przypadku przysposobienia przez jedna z osób pozostających w związku małżeńskim konieczna jest zgoda współmałżonka na przysposobienie.

PRZYSPOSOBIENIE:

 NIEPEŁNE

 PEŁNE ROZWIĄZYWALNE

 CAŁKOWITE

1. NIEPEŁNE - skutki jego dotyczą tylko relacji miedzy przysposobionym a przysposabiającym, z tym wyjątkiem, że rozciągają się one na zstępnych przysposobionego. Sąd może je orzec na wyraźne żądanie przysposabiającego i za zgodą osób, których zgoda jest wymagana. Nie może być ono orzeczone w razie wyrażenia przez rodziców dziecka tzw. zgody blankietowej, czyli bez wskazania osób przysposabiających).

2. PEŁNE, ROZWIĄZYWALNE - w wypadku jego orzeczenia powstaje taki stosunek, jaki istnieje miedzy rodzicami, a dziećmi. Ustają obowiązki i uprawnienia alimentacyjne miedzy przysposobionym a jego naturalnymi krewnymi (z wyjątkiem alimentacji pasierba), natomiast powstaje wzajemny obowiązek alimentacyjny miedzy przysposobionym, a przysposabiającymi i jego krewnymi. Dziedziczenie przysposobionego po przysposabiającym i jego krewnych i odwrotnie następuje wg reguł, jakie dotyczą dziecka pochodzącego od spadkodawcy. Przewidziano tu odstępstwo w wypadku przysposobienia pasierba, który zachowuje uprawnienia do dziedziczenia po swoim rodzicu małżonku przysposabiającego i jego krewnych (i vice versa).

3. CAŁKOWITE - przesłanka jego orzeczenia jest uprzednie wyrażenie zgody przez rodziców dziecka na przysposobienie go w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego. Przysposobiony traci dotychczasowy stan cywilny i nabywa nowy, związany z włączeniem go do nowej rodziny. Wyrazem tego jest nowy akt urodzenia, którego sporządzenie jest obligatoryjne, przy czym jako rodziców wpisuje się przysposabiających. Nie jest dopuszczalne jakiekolwiek postępowanie zmierzające do ustalenie naturalnego pochodzenia przysposobionego i tym samym ustalenia innego stanu cywilnego. Przysposobienie to nie może dotyczyć pasierba.

Ustanie przysposobienia
Następuje orzeczeniem sądu. Przesłanki:
a. ważne powody - istnieją wtedy , gdy mimo przysposobienia nie ma między stronami bliskiej więzi rodzinnej.
b. dobro małoletniego dziecka - jest przesłanka negatywna ze względu na sformułowanie „ rozwiązanie stosunku przysposobienia nie jest dopuszczalne, jeżeli w skutek niego miałoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka”.
W wpływ na ocenę powyższych przesłanej na wina za rozkład więzi rodzicielskiej, która jednak nie stanowi przesłanki orzeczenia rozwiązania stosunku przysposobienia. Chodzi o to, aby ten, kto zawinił rozkładu więzi rodzinnej, nie odnosił korzyści ze swojego nagannego postępowania. Dotyczy to głównie przysposabiającego, który żąda rozwiązania przysposobienia i tym samym chce się uwolnić od obowiązków rodzinnych względem przysposobionego.

Skutki rozwiązania przysposobienia
W zakresie stanu cywilnego ustaje stosunek prawny podobny do rodzicielskiego, jaki powstał wskutek przysposobienia i związane z tym pokrewieństwo i powinowactwo. Przysposobiony wraca do stanu cywilnego, jaki miał przed orzeczeniem przysposobienia. Wyjątkiem od pełnego powrotu do uprzedniego stanu cywilnego jest zachowanie ex lege przez przysposobionego nazwiska i imienia nabytego w związku z przysposobieniem. Sąd z ważnych powodów na wniosek jednej lub drugiej strony może przywrócić przysposobionemu dawne nazwisko, a imię tylko na jego wniosek.
Ustaje władza rodzicielska przysposabiającego, a reaktywuje się władza rodziców naturalnych.
W zakresie prawa spadkowego ustają wzajemne uprawnienia obu stron rozwiązanego przysposobienia do dziedziczenia ustawowego. Reaktywują się natomiast uprawnienia do dziedziczenia ze stosunku przysposobionego z jego naturalną rodziną.
Wzajemny obowiązek alimentacyjny ustaje podobnie jak ustają inne skutki przysposobienia. Jednakże sad opiekuńczy orzekając o rozwiązaniu przysposobienia może, stosownie do okoliczności, utrzymać w mocy ten obowiązek, ze względu na ochronę strony słabszej, którą najczęściej jest przysposobiony.

---