PROPOZYCJE ĆWICZEŃ I ZABAW POPRAWIAJACYCH JAKOŚĆ WYMOWY U DZIECI
Do grupy takich ćwiczeń należą ćwiczenia oddechowe, głosowe oraz aparatu artykulacyjnego.
Ćwiczenia oddechowe
Oddychanie jest czynnością ważną dla poprawnego mówienia oraz prawidłowego rozwoju aparatu artykulacyjnego. Prawidłowe oddychanie podczas czynność mówienia przebiega w następujący sposób: powietrze wdychane jest głównie ustami, częściowo nosem a wydychane ustami lub nosem w zależności od wypowiadanych dźwięków. Oddychanie podczas snu, zabawy lub oglądania telewizji, czyli w takich sytuacjach, kiedy dziecko nie mówi powinno odbywać się z zamkniętymi ustami, a powietrze powinno swobodnie przepływać przez jamę nosową. Niezbędnym warunkiem jest, więc czyszczenie nosa. Dzięki takiemu oddychaniu prawidłowo będzie rozwijał się aparat artykulacyjny a u dziecka w przyszłości nie wystąpią wady zgryzu, uzębienia i wymowy takie, których pierwotną przyczyną jest nieprawidłowe oddychanie.
Propozycje ćwiczeń i zabaw oddechowych
Zdmuchiwanie świecy, dmuchanie na kawałki waty
Zdmuchiwanie piórka z dłoni, gładkiej powierzchni,
Puszczanie baniek mydlanych
Zabawa „Spacer po łące”- naśladowanie wąchania kwiatów tzn. wciągamy powietrze nosem, zatrzymujemy wdech („żeby zapamiętać ten piękny zapach”) i wypuszczamy powietrze nosem.
Wszystkie wymienione ćwiczenia są wykonane prawidłowo są tylko wtedy, gdy wdech odbywa się nosem a wydech ustami.
Ćwiczenia głosowe
U większości dzieci umiejętność prawidłowego kierowania głosem przychodzi w sposób naturalny. Niekiedy bywa tak, że powinniśmy pomóc dziecku, aby głos jego brzmiał donośnie i czysto
Propozycje ćwiczeń i zabaw głosowych
Zabawa „ Misie” -w pozycji leżącej na plecach
- „Misie” śpią, oddychają nosem (wdech i wydech nosem)
- „Misie” budzą się i ziewają (wdech i wydech ustami)
-„ Misie” wdychają powietrze ustami, zamykają usta i mruczą mmmmmmmmmmm (powietrze wydostaje się nosem), ćwiczenie powtarzamy 2-3 razy mruczenie staje się coraz głośniejsze.
Wybrzmiewanie połączenia mmmmma, mmmmo, mmmmu w taki sposób, aby a, o, u słychać było wyraźnie.
Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego
Podczas mówienia narządy artykulacyjne takie jak wargi, język, podniebienie miękkie i żuchwa poruszają się w bardzo precyzyjny sposób. Od jakości ich ruchów i sprawności aparatu artykulacyjnego zależy jakość i wyrazistość wypowiadanych słów. Dlatego bardzo ważne są ćwiczenia poprawiające sprawność warg, języka i podniebienia miękkiego oraz ćwiczenia polegające na poprawieniu koordynacji ruchów w obrębie aparatu artykulacyjnego. Ćwiczenia takie powinny być prowadzone przed lustrem, codziennie przez maximum 5-10 minut. Prowadzone w sposób atrakcyjny w formie zabawy. Tylko poprzez wielokrotne ich powtarzanie możemy osiągnąć upragniony efekt-poprawne i wyraźne wypowiedzi dziecka.
Propozycje ćwiczeń poprawiających sprawność warg
Nadymanie policzków, usta ściągnięte- bawimy się w baloniki
Cmokanie- posyłanie buziaków do siebie, cmokanie przy wysuniętych i zaokrąglonych wargach
Nakładanie wargi górnej na dolną, nakładanie wargi dolnej na górną
Propozycje ćwiczeń poprawiających sprawność języka
Wysuwanie języka na brodę- zabawa „zmęczony piesek”
Unoszenie języka w kierunku nosa ( zawody, „kto sięgnie dalej”)
Dotykanie czubkiem języka kącików warg (usta szeroko otwarte)
Propozycje ćwiczeń poprawiających sprawność podniebienia miękkiego
Zabawa w misia- naśladowanie chrapania misia, ziewania
Zabawa w chorego misia - język wysunięty z ust, naśladujemy kaszel
Głośne wymawianie sylab ku, ko, ku,ko; uku, oko, uku, oko (zabawa w „kukułkę” i „kurę”)
Opracowała Grażyna Kurowska